چارلز سوم؛ پادشاهی در جستجوی «هنر مقدس»
ولیعهد پیشین و پادشاه کنونی انگلستان همیشه علاقۀ ویژه‌ای به اندیشۀ سنت‌گرایی و هنرهای سنتی و مقدس داشته است. این علاقه منجر به تاسیس مدرسه‌ای برای تعلیم هنرهای مقدس و حتی ساخت یک شهرک بر اساس ارزش‌های سنتی شده است.
فرادید | «سنت‌گرایی» (Traditionalism) گرایشی فلسفی و فکری است که می‌خواهد به درکی عمیق از «حکمت جاودان» برسد؛ یعنی آن حقایق ازلی و ابدی‌ای که پایه و اساس همۀ ادیان و سنت‌های الهی را شکل داده‌اند. بر اساس دیدگاه سنت‌گرایی، مدرنیته در حال نابود کردن همۀ ارزش‌ها و اصولی است که از گذشته‌های خیلی دور از طریق وحی الهی به انسان‌ها منتقل شده و در قالب ادیان مختلف تجلی پیدا کرده است. در این میان، دین اسلام و مفاهیم باطنی آن مهم‌ترین محور توجه اندیشمندان سنت‌گرا بوده است.
به گزارش فرادید؛ در سال ۲۰۰۶ مجلۀ «شبکۀ مقدس» (Sacred Web) که یکی از معروفترین مجلات «سنت‌گرا» در زبان انگلیسی است، کنفرانسی را ترتیب داد که یکی از سخنرانان آن پرنس چارلز بود. ولیعهد انگلستان که این هفته با درگذشت مادرش به پادشاهی انگلستان رسید، علاقه‌ای طولانی‌مدت به اندیشۀ سنت‌گرایی داشته است.
او در این سخنرانی با ارجاع به بعضی از نوشته‌های رنه گنون و سید حسین نصر (از مشهورترین سنت‌گرایان معاصر)، گفت که سنت‌گرایی به معنی جستجوی «امر قدسی» و رسیدن به وحدتی مقدس و متعالی است؛ همان وحدتی که «بیماری مدرنیسم»، با جدا کردن زندگی از امر الهی و مقدس، دارد آن را تکه تکه می‌کند و از بین می‌برد. از نظر چارلز مدرنیته فقط به کمیّت توجه کرده و ما را از فهم «دانش قلبی» محروم کرده است.
چارلز در این سخنرانی گفت که علیرغم انتقادات و تمسخر‌های دیگران، او سال‌هاست که به عناصر مختلف بحران مدرن توجه کرده و فکر می‌کند که انسان می‌تواند قبل از آنکه دیر شود و هشدار‌های عارفانه دربارۀ فرارسیدن «عصر تاریکی» محقق شود، مسیر خودش را تغییر بدهد.
اما علاقۀ چارلز به سنت‌گرایی یا به طور کلی دغدغۀ او برای مقابله با «بیماری مدرنیسم» فقط در سطح حرف باقی نمانده و به بعضی فعالیت‌های جدی هم منجر شده است. یکی از مواردی که در طول سال‌ها چارلز به آن توجه ویژه‌ای داشته، مسئلۀ معماری بوده است. او یک‌بار در سال ۱۹۸۴ وقتی به مراسم اهدای جوایز «نهاد سلطنتی معماری بریتانیا» دعوت شده بود، در سخنرانی خودش معماری مدرنیستی در شهر لندن را به عنوان «تاول زشتی بر صورت یک دوست محبوب» توصیف کرد.
(نمایی از شهرک پاوندبری که بر اساس طرح پرنس چالز ساخته شده)
تعدادی از معماران مدرنیست گفته‌اند که بعضی از پروژه‌هایی که آن‌ها قرار بوده طراحی کنند، با دخالت مستقیم ولیعهد متوقف و تعطیل شده‌اند. این چیزی است که خود چارلز هم آن را پذیرفته و یک اتهام صرف نیست. پرنس چارلز (که حالا لقبش «شاه چارلز سوم» است) از سال‌ها قبل به دنبال رسیدن به نوعی معماری شهری بوده که بتواند بعضی از ارزش‌های معماری سنتی را در کنار پیشرفت‌های مدرن حفظ کند.
یکی از پروژه‌هایی که او در این حوزه دنبال کرده، ساخت یک شهرک کوچک به اسم «پاوندبری» (Poundbury) در نزدیکی شهر دورچستر بوده است. این شهرک که احتمالا تا سال ۲۰۲۵ کامل می‌شود، قرار است نمونه‌ای از معماری شهری نوینی باشد که به جای اتوبان‌های عظیم و محیط‌هایی که انگار فقط برای ماشین طراحی شده‌اند، محیط‌هایی انسانی‌تر خلق می‌کند و به آدم‌ها اجازه می‌دهد که بتوانند پیاده در شهر راه بروند و به همۀ چیز‌های مورد نیازشان دسترسی داشته باشند. هدف این نیست که ماشین در این شهر وجود نداشته باشد، بلکه مسئله این است که شهر اساسا و در اصل برای انسان ساخته شده باشد و نه برای ماشین.
(بازدید پرنس چارلز از آثار مریم میرزایی، دانش‌آموختۀ ایرانی مدرسۀ هنرهای سنتی)
یکی دیگر از فعالیت‌های چارلز در همین زمینه تاسیس «مدرسۀ هنرهای سنتی» (School Of Traditional Arts) بوده است. او این مدرسه را در سال ۲۰۰۵ و با هدف «تداوم بخشیدن به شکل‌های گوناگون هنر سنتی و مقدس» تاسیس کرد. این مدرسه یکی از معدود مدارس در غرب است که در سطحی عالی و پیشرفته به آموزش هنر و معماری اسلامی می‌پردازد.
ایران و انگلستان مدت‌های طولانی است که رابطه‌ای متشنج و به دور از اعتماد دارند و این به خاطر رویکرد استعماری انگلستان در قبال ایران بوده است. اما تاریخ نشان می‌دهد که حتی در میان بدترین بی‌اعتمادی‌ها هم می‌شود لحظات درخشانی از همکاری و تعامل را تجربه کرد. شاید (و تنها «شاید») پادشاهی چارلز سوم، با توجه به علاقه‌ای که او نسبت به سنت اسلامی و ایرانی از خود نشان داده است، بتواند فرصتی برای تعامل در حوزه‌های فرهنگی میان ایران و غرب باشد.
