بحران دوباره کرونا، آلودگی هوا و کمبود دارو؛ آژیر سلامت به صدا درآمد

در بحبوبه تشدید آلودگی هوا به دلیل کمبود گاز و استفاده از مازوت توسط بخش صنعتی و توزیع بنزین پتروشیمی‌ها که نفس‌ها را به‌شماره انداخته بود، افزایش آمار شیوع بیماری کرونا در نقاط مختلف جهان و مرگ و میر سه نفر از هموطنان‌مان در روز شنبه، جان‌های بیشتری را نشانه گرفته است.

گویی مشکلات از هر سو می‌بارد. در کنار دغدغه‌های جدی مردم برای مسائل اقتصادی و جریحه‌دار بودن روان جامعه به‌دلیل اتفاقات صورت‌گرفته در اعتراضات اخیر بار دیگر نگرانی برای ابتلا به کرونا و ترس از دست دادن عزیزان در حال شعله کشیدن است.

این درحالی است که مسئولان از کمبود دارو و نیروی کادر درمان سخن می‌گویند و رئیس دولت سیزدهم نیز بر تجدید واکسیناسیون تاکید می‌کند. گویا کشور در آستانه بحران جدی‌تری از مسائل اقتصادی و اجتماعی قرار گرفته است؛ بحران سلامت.

روز گذشته جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا با حضور سیدابراهیم رئیسی به‌دلیل بالا رفتن آمار ابتلا به این بیماری در کشور‌های مختلف از شرق آسیا تا اروپا و آمریکا و احتمال بالا رفتن آمار مبتلایان آن در کشور تشکیل شد.

در این جلسه رئیس دولت سیزدهم بر لزوم اجرای دقیق طرح‌های پیشگیری هوشمند از سوی دستگاه‌های مختلف تاکید و اعلام کرد: «وزارت بهداشت تمهیدات لازم برای تجهیز و آمادگی مراکز واکسیناسیون را فراهم کند تا کسانی که شش ماه از تزریق آخرین دوز واکسن کرونای آن‌ها گذشته، بتوانند نسبت به تجدید واکسیناسیون اقدام کنند.»

موضوع مهم دیگر در این جلسه تاکید بر ضرورت کنترل کامل و دقیق همه مبادی ورودی کشور و انجام تست‌های لازم از مسافرین بود که رئیسی به آن اشاره کرد و از وزارت بهداشت خواست تا به‌طور جدی بر موضوع رفع کمبود اقلام دارویی و آمادگی مراکز درمانی تمرکز کند تا در صورت افزایش آمار مبتلایان به کرونا، نگرانی از این ناحیه وجود نداشته باشد.

براساس اعلام وزارت بهداشت از روز ۹ دی تا ۱۰ دی‌ماه ۱۴۰۱ و براساس معیار‌های قطعی تشخیصی، ۸۲ بیمار جدید مبتلا به کووید ۱۹ در کشور شناسایی و ۳۹ نفر از آن‌ها بستری شدند. مجموع بیماران کووید۱۹ در کشور به ۷میلیون و ۵۶۱ هزار و ۱۴۰ نفر رسید. در طول ۲۴ ساعت گذشته، سه نفر از بیماران کووید۱۹ در کشور جان خود را از دست دادند و مجموع جان‌باختگان این بیماری، به ۱۴۴هزار و ۶۸۵ نفر رسید.

واکسن اُمیکرون بزنید

مینو محرز، عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا و متخصص بیماری‌های عفونی درباره تجدید واکسیناسیون گفت: «واکسن‌های گذشته روی ویروس اُمیکرون کارساز نیست. واکسنی که برای ویروس ووهان است روی ویروس اُمیکرون تاثیر و کارآیی ندارد. خوشبختانه در ایران واکسن‌سازی راه افتاده و واکسن اُمیکرون هم ساخته شده است؛ بنابراین اگر قرار باشد که واکسنی استفاده شود، باید واکسن اُمیکرون باشد.»

مینو محرز با اشاره به اینکه سویه جدید کرونا برای افرادی که بیماری زمینه‌ای ندارند، خفیف است، افزود: «بیمارستان‌ها با تجربه‌ای که دارند می‌توانند سویه جدید کرونا را مدیریت کنند. دارو هم وجود دارد. قاعدتا رسیدگی به این سویه از کرونا باید سرپایی باشد. اما اگر شیوع آن افزایش یابد، حتما مشکل پیدا می‌کنیم.»

عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا در پایان گفت: «مردم باید ماسک بزنند، دست‌هایشان را بشویند و فاصله اجتماعی را رعایت کنند. این سه اصلی است که سازمان جهانی بهداشت در پیشگیری از سویه جدید به آن تاکید و توصیه کرده است. درست است که مردم بر اثر خستگی ماسک‌ها را برداشتند، اما دوباره باید ماسک‌ها را بزنند.»

کمبود دارو؛ از تکذیب تا نگاه امنیتی

در شرایط کنونی که موج جدید کرونا که از آن به‌عنوان موج هشتم یاد می‌شود، در راه است. در این حال، کشور با کمبود دارو روبه‌رو است. البته این کمبود ماه‌هاست که گریبان بخش سلامت کشور را گرفته است. در این باره سجاد اسماعیلی، مشاور رسانه‌ای رئیس سازمان غذا و دارو از کمبود در ۱۰۶ قلم دارو خبر داده است.

او اعلام کرد: «میزان ذخایر دارویی بالای ۶ماه در کشور به ۶۰درصد رسیده است. البته کمبود‌های دارویی زیر یک ماه کشور از ۲۲۰ قلم به ۱۰۶ قلم رسیده است.» این در حالی است که چندی پیش در داروخانه‌ها دارو‌های معمولی همچون تب‌بر برای کودکان و سرم کمیاب شده بود.

امین عینک‌چی، بازرس اتحادیه داروخانه‌داران، اما این کمبود را بیش از آمار اعلام‌شده دانست و به هم‌میهن گفت: «داروخانه‌ها تقریبا از موج ششم و هفتم انواع سرم‌ها را نداشتند. نباید کاری به صحبت‌های وزیر و سخنگوی وزارت بهداشت داشته باشیم. حالا که هنوز پیک هشتم کرونا اوج نگرفته، کافی است سری به داروخانه‌ها بزنید، از دو ماه پیش سرم را نداشته‌اند و دچار مشکل بودند.»

او به کمبود آنتی‌بیوتیک‌ها و دیفن‌هیدرامین ساده اشاره و تاکید کرد: «ذخیره بخشی از دارو‌ها فقط برای یکی‌دو ماه بخش دیگر هم تا شش ماه آینده مصرف کشور کافی است. اما شفاف‌سازی نمی‌کنند؛ بنابراین هیچ پیش‌زمینه و آینده مثبتی وجود دارد. احتمال دارد دنبال اقدامات اورژانسی باشند، اما نمی‌توانیم دارو وارد کنیم، چون به سیستم FATF و شفاف‌سازی نپیوسته‌ایم و مسئله این است که واردکنندگان برای واردات دارو پول را چطور منتقل کنند؟»

این کارشناس دارویی در ادامه گفت: «کادر درمان برای بیماران بدحال در بیمارستان مجبورند از سرم استفاده کنند و نمی‌دانم این سرم در بیمارستان‌ها به اندازه کافی وجود دارد یا خیر؟ در حال حاضر اقلام و تجهیزات پزشکی هم گران شده و در این مورد هم دچار مشکل هستیم.»

عینک‌چی با بیان اینکه داروخانه‌ها در طرح دارویار هم با مشکل روبه‌رو بودند، تاکید کرد: «بدهی داروخانه‌ها از گذشته وجود داشته است. قیمت دارو هم در برخی موارد صددرصد افزایش داشته است. داروخانه‌ها چطور نقدینگی خود را بدهند و پنج‌شش ماه بعد آن را از بیمه‌ها دریافت کنند؟ در طرح دارویار مسئولان اعلام کردند که بدهی داروخانه‌ها را دوماهه پرداخت می‌کنند و به این حرف خود عمل کردند. اما حالا که با کمبود نقدینگی روبه‌رو هستند، نمی‌دانم پرداخت‌ها را در همین زمان نگه دارند یا خیر.»

او با اشاره به اینکه فعلا مانند دوستان دست به دعا برداشتیم تا شرایط بدتر از این نشود، افزود: «در حال حاضر با موج کمبود دارو مواجه هستیم. به‌عنوان مثال دکتر فاطمی، نائب‌رئیس انجمن داروسازان در این مورد گفتند که صحبت کردن در این مورد ممکن است با نگاه امنیتی روبه‌رو شود؛ بنابراین دوستان به‌راحتی تکذیب می‌کنند و می‌گویند که دارو وجود دارد. در این شرایط نمی‌دانم مردم که گرفتار بیماری هستند، برای گیر آوردن دارو باید به کجا سربزنند.»

کمبود نیرو در وزارت بهداشت چالش مزمن

سویه جدید کرونا در حالی در ایران شیوع پیدا می‌کند که با مهاجرت بخشی از کادر درمان روبه‌رو بودیم و حالا کمبود نیرو در بیمارستان‌ها موج می‌زند؛ کادر درمانی که در دوره ابتدایی کرونا که وحشت از این ویروس دنیا را فراگرفته بود، بدون هیچ چشم‌داشتی پای کار آمدند و کنار مردم‌شان ایستادند و از هیچ کاری دریغ نکردند؛ از پایکوبی برای روحیه دادن گرفته تا جان باختن در راه سلامت کشور.

پس از آنکه کرونا فروکش کرد، اما بسیاری از آنان خانه‌نشین شدند. سیف‌الله مرادی، مدیرکل منابع انسانی وزارت بهداشت از کمبود شدید نیرو در وزارت بهداشت خبر داد که می‌تواند به آشفتگی در بیمارستان‌های کشور منجر شود. او تاکید کرد: «کمبود نیرو در وزارت بهداشت به چالش مزمن تبدیل شده است.

بیش از ۲۴ هزار نفر کمبود نیرو داریم. البته کمبود نیرو در حوزه سلامت، تنها به بیمارستان‌ها ختم نمی‌شود، بلکه در حوزه بهداشت نیز این کمبود‌ها به‌صورت عیان مشهود است و در حوزه بهداشت بیش از ۶۰ هزار نیرو و در سایر حوزه‌ها نیز حدود ۱۷ هزار نیرو کمبود داریم که این موضوع در نهایت می‌تواند منجر به نارضایتی مردم شود.»

بنابر اعلام سازمان نظام پزشکی، سالانه حدود ۳۰۰۰ درخواست برای مهاجرت داریم. ظرف یک سال گذشته ۱۶۰ متخصص قلب مهاجرت کرده‌اند. همچنین ظرف چهار سال گذشته ۱۶ هزار پزشک عمومی از کشور مهاجرت کرده‌اند.

همچنین محمد میرزابیگی، رئیس کل سازمان نظام پرستاری اعلام کرد: «هر ماه بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ پرستار درخواست مهاجرت دارند. اگر حداقل ۱۰۰ پرستار هر ماه مهاجرت کنند، سالانه بیش از ۱۲۰۰پرستار از چرخه خدمت به بیماران خارج می‌شوند که این موضوع می‌تواند زنگ خطر جدی برای تشدید بحران کمبود پرستار در کشور باشد.» در همین حال، عباس عبادی، معاون پرستاری وزارت بهداشت، گفته است که به صورت میانگین، کمتر از یک پرستار به ازای هر تخت بیمارستانی در کشور وجود دارد.

سیستم درمان تحت فشار

محمد شریفی‌مقدم، دبیرکل خانه پرستاری کشور نیز از بی‌اعتمادی پرستاران به مسئولان خبر داد و به هم‌میهن گفت: «حداقل نسبت پرستار به جمعیت ۳ اعلام شده، اما در ایران این نسبت ۶/۱ است. البته این آمار متعلق به ۲۰۱۸ است.»

او با اشاره به اینکه کمبود نیروی پرستاری در کشور از گذشته وجود داشته، افزود: «کرونا درمان ندارد، به‌همین دلیل اصل بهبودی کرونا مراقبت اعلام شده که برعهده پرستاران است. بیشترین آمار جانباختگان پرستاری نسبت به جمعیت در جهان را دارا هستیم. اما در حق پرستاران پرستاری که جان خود را در دوره شیوع کرونا کف دست خود گذاشتند، ظلم شد. بعد از پیک هفتم کرونا بسیاری از پرستاران که حدود ۲۵ هزار پرستار بودند را خانه‌نشین کردند. قرارداد پرستاران طرحی ۳ ماهه منقعد می‌شد و در پایان پیک هفتم به آن‌ها گفتند: «خوش آمدید.» با برخی پرستاران هم قرارداد‌های ۸۹ روزه بسته شد تا حداقل مزایا هم شامل حال آن‌ها نشود. طبق آمار وزارت بهداشت ۱۷ هزار و طبق آمار خانه پرستاری ۲۵ هزار پرستار بعد از پیک هفتم خانه‌نشین شدند.»

شریفی‌مقدم با بیان اینکه شعار و دادن وعده بدون پشتوانه بدترین مسئله است، تاکید کرد: «سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ (تاکنون) هیچ استخدامی انجام نشده است. دیروز در ستاد ملی مقابله با کرونا اعلام کردند که تمدید طرحی‌ها را دوباره شروع کنید. این در حالی است که پرستاران باید استخدام شوند. طبق آمار وزارت بهداشت کمبود پرستار در کشور چیزی بالغ بر ۱۰۰ هزار نفر است. اما مشخص نیست چرا قرارداد‌های استثمارگونه را جلوی پرستاران قرار می‌دهند؟ سالانه ۵ تا ۶ هزار نفر بازنشسته می‌شوند و بسیاری از پرستاران هم مهاجرت یا ترک کار می‌کنند و بیمارستان‌ها هم گسترش پیدا کرده، اما آمار استخدام پرستاران صفر بوده است مسلما مشکلات فراوانی پیش می‌آید و سیستم درمان تحت فشار است. طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت، کمبود پرستار اگر از حداقل‌ها پایین‌تر باشد، مستقیما با جان مردم سر و کار دارد. یعنی خسارت تا حد مرگ است.»

دبیرکل خانه پرستاری کشور با اشاره به اینکه مسائل سیاسی روز کشور هم بر معیشت پرستاران تاثیر گذاشته است، گفت: «پرستاران در آذرماه در بیمارستان امام (ره) برای پیگیری معوقات و تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری تجمعی برگزار کردند. اما در آستانه پیک هشتم پرستاران را به هیئت‌های تخلفات اداری احضار می‌کنند. یعنی نه‌تن‌ها فشار‌های معیشتی، نبود امنیت شغلی و کار چندبرابری در بیمارستان‌ها، بلکه رعب و وحشت را هم به مشکلات پرستاران اضافه کرده‌اند. این در حالی است که پرستاران یک‌ساعت تجمع صرفا صنفی کرده‌اند. از سوی دیگر برخی از پرستاران برای گذاشتن کامنت احضار شده‌اند، درحالی‌که دولت اعلام کرد می‌توانند اعتراض کنند، چون اعتراض سیاسی نیست، بلکه اعتراض صنفی است. اما علاوه بر فشار‌های مختلف گذشته و وعده‌های بی‌سرانجام احضار هم می‌شوند.»

او ادامه داد: «با کمبود کادر پرستاری روبه‌رو هستیم و پرستاران بی‌انگیزه و بی‌اعتماد شده‌اند. چون مسئولان وزارت بهداشت قول‌های مکرری دادند، اما به آن عمل نکردند.»

شریفی‌مقدم در پاسخ به این سوال که آماری از مهاجرت پرستاران وجود دارد؟ گفت: «آمار رسمی و دقیقی وجود ندارد، چون پرستاران از یک کانال عبور نمی‌کنند. آن‌ها از طریق کاریابی‌ها، گرفتن وکیل یا مستقیما به مهاجرت اقدام می‌کنند. اما آمار به‌شدت بالاست و فکر می‌کنم حداقل ۳ هزار پرستار در سال مهاجرت می‌کنند. اما اینقدر آمار بالا بوده که وزارت بهداشت به وزارت تعاون، کار و رفاه اعلام کردند که کاریابی‌ها در خروج پرستاران سخت‌گیری شود. درحالی‌که ۱۰۰ هزار پرستار بیکار در کشور وجود دارد که اگر مهاجرت نکنند باید کجا کار کنند؟ وزارت بهداشت آن‌ها را جذب نمی‌کند و به کاریابی‌ها دستور داده که در خصوص خروج گروه پزشکی که بخش زیادی از آن پرستاری است، سختگیری کنند.»

افزایش قربانیان آلودگی هوا در سایه بی‌تدبیری

صادق ضیائیان، رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا روز گذشته از افزایش آلودگی هوا در شهر‌های صنعتی و پرجمعیت خبر داد. مدت‌هاست که وضعیت آلودگی هوا در تهران و شهر‌های صنعتی در شرایط بحرانی یعنی قرمز قرار گرفته است. دلیل آن نیز بار‌ها از سوی کارشناسان و متخصصان اعلام شده است. این روز‌ها به دلیل کمبود گاز، بسیاری از صنایع ناچارند از سوخت مازوت استفاده کنند از سویی میزان تولید و تقاضای مصرف بنزین با یکدیگر سنخیتی ندارند و برای تامین نیاز کنونی تولید بنزین با کیفیت پایین توسط پتروشیمی‌ها در دستور کار قرار گرفته است. هرچند روز گذشته از توزیع بنزین سوپر خبر داده شد، اما وضعیت کنونی آلودگی هوا به دلیل عدم سرمایه‌گذاری در چند سال اخیر در حوزه تامین انرژی در کشور است. هرچند در شرایط بحرانی، طرح‌هایی همانند اجرای طرح زوج و فرد از درِ منزل و تعطیلی مدارس یا برگزاری کلاس‌های آموزشی به‌صورت آنلاین مصوب و اجرایی می‌شود، اما واقعیت این است که با استناد به اظهارات عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت میزان مرگ آلودگی هوا ۶ برابر مالاریا و ۴ برابر ایدز است.

او همچنین از افزایش قربانیان آلودگی هوا خبر داد و اعلام کرد: «به‌طور میانگین در کشورمان ۶/۱۲ درصد از مرگ‌های ثبت‌شده منتسب به آلودگی هواست. بررسی‌ها نشان می‌دهد آمار مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۹۹ حدود ۸۷ درصد بیشتر شده است. به این ترتیب با توجه به اینکه سازمان ثبت احوال تعداد فوتی‌های سال ۱۴۰۰ را حدود ۵۳۶ هزار نفر اعلام کرده است، می‌توان گفت سال گذشته بیش از ۶۷ هزار و ۵۰۰ نفر به دلیل آلودگی هوا جان خود را از دست داده‌اند.»

منبع: روزنامه هم‌میهن