فوتبال و کاهش خودکشی!

امان الله قرایی‌مقدم | فوتبال به‌عنوان یک آیین جمعی می‌تواند نقش مهمی در کاهش بسیاری از معضلات اجتماعی، از جمله خودکشی داشته باشد، چون باعث بالارفتن انسجام و همبستگی اجتماعی می‌شود و اجازه نمی‌دهد فرد احساس تنهایی و بی‌کسی کند.

در تئوری‌های جامعه‌شناسی گفته می‌شود که وقتی همبستگی اجتماعی ضعیف می‌شود و افراد از یکدیگر دور می‌شوند و پیوستگی‌های آنان با اطرافیان کم می‌شود، گرایش به خودکشی ایجاد می‌شود. وقتی افراد منفرد شوند، از یکدیگر دور شوند و در جمع نباشند، آمار خودکشی بالا می‌رود.

تئوری خودکشی دورکیم که در سال ۱۸۹۴ مطرح شد، بر همین اصل استوار است. بر همین اساس است که افراد مجرد، افراد تنها و افراد لامذهب بیشتر خودکشی می‌کنند و حتی شهری‌ها بیشتر از روستایی‌ها.

افراد دیندار، چون در جمع حضور دارند، کمتر گرایش به چنین پدیده خطرناکی دارند. مطالعاتی که در اروپا صورت گرفت، نشان داد که خودکشی در بین کاتولیک‌ها کمتر از پروتستان‌هاست. بررسی‌ها نشان داد علت این است که کاتولیک‌ها روز‌های یکشنبه در کلیسا جمع می‌شوند، ولی پروتستان‌ها در تنهایی و در خانه عبادت می‌کنند، در نتیجه کاتولیک‌ها از انسجام اجتماعی بیشتری بهره‌مندند.

انسان‌ها را در جامعه می‌توان به بادکنک‌هایی تشبیه کرد که با نخ‌های ارتباطی به اطرافیان، از جمله به پدرومادر و زن و بچه مرتبط و متصل می‌شوند؛ هروقت این نخ‌ها قطع شوند، فرد مثل بادکنک جدا و از بقیه دور و در هوا ناپدید می‌شود.

حضور در جمع، مثل نماز جماعت یا اعتکاف یا مراسم احیا و عاشورا و تاسوعا مانع این جدایی می‌شود و همین‌طور حضور در استادیوم ورزشی، جمع خانواده و اطرافیان یا آن‌طور که این اواخر در بعضی نقاط مرسوم شده است، جمع‌شدن و پیاده‌روی‌های گروهی در روز‌های تعطیل در کاهش آمار معضلاتی مثل خودکشی بسیار مؤثر است.

ورزش می‌تواند چنین اثر انسجام‌بخشی داشته باشد. استادیوم‌های ورزشی مانند استادیوم آزادی مکانی برای جمع‌شدن انسان‌ها و ایجاد زمینه‌های تعامل است.

اگر افراد یک جامعه، پسران و دختران، بتوانند در چنین مکان‌هایی حضور یابند، همین حضور در جلوگیری از بسیاری از معضلات و از جمله خودکشی بسیار مؤثر است. از استادیوم‌ها می‌توان برای ایجاد شادی و نشاط استفاده کرد.

استادیوم حتی از جنبه سیاسی نیز مؤثر است و می‌تواند دلبستگی به نظام سیاسی را بالا ببرد. از لحاظ بازدهی اقتصادی نیز مؤثر است، چون وقتی افراد روحیه‌ای شاد داشته باشند، بازده اقتصادی بالاتری هم خواهند داشت.

حضور در استادیوم باعث ایجاد آرامش روحی و روانی و کاهش بیماری‌های روانی می‌شود. بسیاری از بیماری‌های روحی و روانی که این روز‌ها در جامعه با آن‌ها سروکار داریم ناشی از سرخوردگی‌ها و فشارهاست.

جمع‌شدن در ورزشگاه علاوه‌بر ایجاد شادی و نشاط و تأثیر سیاسی، از لحاظ فرهنگی و جلوگیری از انواع آسیب‌های اجتماعی مؤثر است و موجب پایین‌آمدن میزان جرم و جنایت نیز می‌شود. وجود استادیوم‌ها صرف‌نظر از آثار اقتصادی، از نظر سیاسی نیز مهم است.

شاید تاکنون کمتر به این مسئله پرداخته شده باشد که چرا این‌قدر فوتبال در جهان مورد توجه سیاست‌مداران است. علت این است که استادیوم‌ها باعث می‌شوند جمعیتی بزرگ، مثلا صدهزار نفر، به‌علاوه چند‌میلیون نفر که پای تلویزیون نشسته‌اند، از مشکلات روزمره زندگی غافل شوند و به فکر گرسنگی یا مشکلات دیگر نباشند.

برای همین است که در جهان‌سوم این‌قدر طرفداران احداث استادیوم‌های صدهزارنفری یا ۷۰ هزارنفری وجود دارند. درمجموع، فوتبال ورزشی است که می‌تواند چنین آثاری را از نظر سیاسی، اجتماعی و اقتصادی برجا بگذارد و علاوه‌بر همه آنها، غرور ملی را نیز تقویت کند.