چرا عقاب های ایران از انسان می ترسند؟

ز میان 60 گونه عقاب در دنیا ، 11 گونه متعلق به ایران است . عقاب از دیرباز به عنوان نماد قدرت شناخته می‌شده و از همان دوران یا تصویرش بر برخی پرچم ها نقش بسته یا سردیس و مجسمه اش ساخته شده است . داستان ها و روایت های مختلفی از شکار انسان و بردنش به ارتفاعات توسط عقاب نقل شده است اما قصه‌ها بیشتر از واقعیت است . از میان 60 گونه عقابی که در دنیا وجود دارد ، 11 گونه آن متعلق به ایران است و از این تعداد تنها یک عقاب ،‌از نظر توانایی و نه رخداد واقعی ، امکان بلند کردن وزنی معادل یک بچه کوچک را دارد .اما بیشتر از آنکه انسانها در ایران توسط عقاب تهدید شوند که گاهی در قالب ویدئوها یا داستانهای ساختگی نقل می‌شود ، این عقاب ها و دیگر پرندگان شکاری هستند که از جانب سودجویان مورد تهدید قرار گرفته یا قربانی سموم و آفت کش ها می‌شوند.

سابقه حمله عقاب در ایران بسیار اندک است

چندی پیش انتشار ویدئویی در فضای مجازی نگرانی هایی ایجاد کرد. ویدئویی از حمله عقاب به یک کودک در ایران که در آخرین لحظه و پیش از رسیدن عقاب ،‌ فردی کودک خردسال را نجات مِی‌دهد. هر چند نحوه ساخت این ویدئو احتمال غیر واقعی و ساختگی بودنش را به ذهن متبادر می‌کند اما آغاز فصل تابستان و سفر به طبیعت ، برخی را از احتمال حمله عقاب به کودکانشان نگران کرده است.

نگرانی ای که هرچند در مقابل حمله سگ های ولگرد و خیابانی و آمار کودکانی که در نقاط مختلف کشور قربانی آنها می ‌شوند هیچ است و شاید اصلا به وقوع نپیوندد .علیرضا هاشمی متخصص پرنده شناسی می‌گوید : « این ویدئو ساختگی به نظر می‌رسد . این روزها با هوش مصنوعی چنین مواردی عجیب نیست. اما مهمتر اینکه عقاب مشاهده شده در این ویدئو از گونه عقاب های ایران نیست .

این ویدئو بیشتر به یک شوخی شبیه است . در میان عقاب های ایران ، عقاب طلایی ، شناخته شده ترین عقاب در ایران است که از نظر قدرت و توانمندی می‌تواند یک بچه کوچک جثه را بلند کند اما این اتفاق بسیار بسیار نادر است ، مگر اینکه بچه کوچک را با شکارش اشتباه بگیرد که این هم امری تقریبا غیر ممکن است. در کشور ما سابقه حمله عقاب به انسان بسیار بسیار اندک است و می توان گفت اصلا سابقه قابل توجه آماری از حمله نداریم. آنها از انسانها می‌ترسند. بسیاری از حشرات و دیگر موجودات هرساله مسبب مرگ میلیونها نفر از انسانها در جهان هستند که شاید نگرانی ما بیشتر باید متوجه آنها باشد.»

وضعیت نامناسب پرندگان شکاری در ایران

از مهمترین دلایلی که به شکار نشدن انسان توسط عقاب در ایران مهر تایید می‌زند ، ترس این حیوان از انسان است. پرندگان شکاری معمولا از انسانها دوری می‌کنند یا به عبارت دیگر ، از انسانها می‌ترسند. به همین دلیل حتی پرنده شناسان و عکاسان حیات وحش به سختی امکان مشاهده این نوع پرندگان برایشان فراهم می ‌شود.پرندگان شکاری در ایران از فاصله دور از انسان فرار مِی‌کنند که این ،‌ نتیجه نامهربانی ما با حیوانات است . آنها سابقه ذهنی خوبی از نزدیک شدن به انسانها ندارند .

علیرضا هاشمی ، ‌متخصص پرنده شناسی :« همه پرندگان شکاری از جمله عقاب ها ، در ایران وضعیت نامناسبی دارند و همگی در معرض تهدید هستند و حتی زاد آوری شان هم بعضا مختل شده است . متاسفانه جوجه پرندگان شکاری به تصور اینکه ارزشمند هستند توسط سودجویان برداشته می‌شوند و این از آفت های بزرگ حیات وحش در کشور ماست. حقیقت آن است که شائبه ارزش بالای این پرندگان در مورد عقابها تنها افسانه است و هرساله تعداد زیادی از جوجه این پرندگان به خیال ارزش بالای فروش از طبیعت گرفته میشوند که در اکثر موارد هم بعد از مدتی با توجه به آنکه بازاری برای خرید و فروش آنها وجود ندارد، در گوشه قفس جان خود را از دست میدهند و قربانی زیاده خواهی ما انسانها می شوند.

پرندگان شکاری از جمله عقاب ها ،‌با چند تهدید در ایران مواجه هستند. مسمومیت با سموم آفات نباتی که عمدتا جوندگان و حشرات را درگیر کرده و پرندگان شکاری هم از آنها تغذیه می‌کنند یکی از تهدیدات است. این سموم یا بلافاصله باعث مرگ پرنده می‌شود یا بعد از مدتی به دلیل انباشته شدن در بدنش ،‌آن را به کام مرگ می‌فرستد. برخی سموم، زاد آوری پرندگان شکاری را هم به مخاطره می اندازد. بدین صورت که پوسته تخم پرندگان آلوده را بسیار نازک و شکننده کرده و تخم ها پیش از بیرون آمدن جوجه ها از بین می‌رود.

بخشی دیگر از آسیب پرندگان شکاری هم به دلیل تهدید خطوط انتقال برق است. یا به دلیل برخورد با سیم ها آسیب می بینند یا ممکن است هنگام برخورد یا نشستن بر روی دکل ها دچار برق گرفتگی شوند. مزاحمت های انسانی هم از دیگر دلایل تهدید این موجودات است . مزاحمت های انسانی مانند فعالیت معادن در کوهستان ها و نزدیکی لانه ها ، طبیعت گردی بدون ضابطه و.. نیز از جمله دیگر تهدیدات پرندگان شکاری است.»

گونه های عقاب های ایران

عقاب طلایی ، از جمله پرندگان بومی ایران و از شناخته شده ترین عقاب ها در کشور و شاید جهان است. به همین دلیل مردم بیشتر با این گونه آشنا هستند و در حقیقت نام عقاب برای عموم مردم تداعی کننده عقاب طلایی است. پشت سر این عقاب معمولا مسی و طلایی رنگ است و نام عقاب طلایی نیز اشاره به این رنگ دارد. طول بال هایش در هنگام گسترده شدن حدود 220 سانتی متر است که عقاب طلایی را در گروه عقاب‌های بزرگ قرار میدهد . عقاب دریایی دم سفید، عقاب دریایی پالاس ، عقاب شاهی ، عقاب خالدار بزرگ ، عقاب خالدار کوچک ،عقاب صحرایی ، عقاب خاکی ، عقاب پرپا، عقاب دو برادر و عقاب مارخور ، دیگر گونه های عقاب های ایران هستند .

زیستگاه عقاب ها معمولا ارتفاعات است و در شکاف صخره ها و پرتگاه ها یا درختان بلند ، زادآوری کرده و در دشت ها کمتر دیده می‌شوند. هرچند شکار خود را در بسیاری موارد در دشتها و مناطق باز صید میکنند و برخی از گونه ها به مناطق باز و دشتها نیز علاقه مند هستند. اما عموما زادآوری آنها در مناطق مرتفع دیده میشود. عقاب طلایی نیز از آنجا که مانند دیگر عقاب ها بیشتر در ارتفاعات حضور دارد در امتداد کوههای البرز و زاگرس بسیار دیده می‌شود و در بخش های مرکزی ایران احتمال دیده شدنش بسیار کم است.

60 گونه عقاب در دنیا وجود دارد

40 گونه عقاب در آفریقا زندگی می‌کنند

11 گونه عقاب در ایران است

165 کیلومتر بر ساعت ، حداکثر سرعت پرواز عقاب هاست

14 تا 28 سال ، طول عمر عقاب است

2.5 متر طول دو سر بال عقاب فیلیپینی ، بزرگترین عقاب دنیاست

11 کیلوگرم ،‌ بیشترین وزن عقاب در دنیاست

120 سانتی متر ،‌ حداکثر بلندی قد عقاب است

200000 برابر بهتر از انسان، قدرت بینایی دارد

900 کیلوگرم ،‌وزن آشیانه برخی عقاب های بزرگ است

3000 متر بالاتر از زمین ، ارتفاعی است که عقاب سر سفید توانایی پرواز دارد

منبع: همشهری