ارتش ایالات متحده چند سیستم دفاع موشکی MIM-104 Patriot در اختیار دارد؟

با توجه به درگیری‌های جاری در خاورمیانه و نیاز مستمر به سامانه‌های دفاع موشکی، سامانه MIM-104 Patriot بار دیگر در کانون توجه قرار گرفته است. سامانه دفاع هوایی پاتریوت یک پرتابگر متحرک موشک زمین به هوا و رهگیر است که به‌طور ویژه برای مقابله با تهدیدات هوایی مانند موشک‌های بالستیک نزدیک شونده طراحی شده است. این سیستم یک سامانه دفاع هوایی تاکتیکی با برد متوسط است که بارها توانایی خود را در انهدام موشک‌های بالستیک به اثبات رسانده است.

با افزایش بحث‌ها درباره دفاع موشکی، پس از آن‌که رئیس‌جمهور دونالد ترامپ خواستار ساخت یک «گنبد طلایی» بر فراز ایالات متحده شد، این پرسش طبیعی‌ست که چه تعداد سامانه پاتریوت در زرادخانه موجود است. از زمان معرفی پاتریوت در سال ۱۹۸۱، حدود ۱,۱۰۰ واحد از آن توسط ارتش آمریکا خریداری شده. تقریباً ۲۰۰ پرتابگر تولیدی به متحدانی مانند اسرائیل، ژاپن، آلمان و ۱۶ کشور دیگر صادر شده‌اند. علاوه بر پرتابگرها، بیش از ۱۰٬۰۰۰ موشک رهگیر نیز تاکنون برای آن تولید شده‌ و تولید آن‌ها همچنان ادامه دارد.

سامانه دفاع هوایی پاتریوت دارای نرخ موفقیت ۹۵ درصد در رهگیری موشک‌هاست، با بیش از ۲۵۰ درگیری رزمی، از جمله دفاع از پایگاه هوایی العدید در قطر در ژوئن ۲۰۲۵. به دلیل موفقیت‌هایش در دفاع در برابر موشک‌های بالستیک، انتظار می‌رود که سامانه دفاع هوایی پاتریوت تا دست‌کم سال ۲۰۴۰ در خدمت باقی بماند؛ زمانی که تصور می‌شود فناوری به سطحی رسیده باشد که رهگیرهایی سریع‌تر و چابک‌تر مورد نیاز باشند. در این میان، پاتریوت همچنان به‌عنوان سامانه اصلی ضد موشک بالستیک در فاز نهایی پرواز (مرحله ترمینال) برای ایالات متحده ایفای نقش خواهد کرد.

سامانه دفاع هوایی MIM-104 Patriot

مانند بیشتر فناوری‌های نظامی که ایالات متحده طی چند دهه گذشته به کار گرفته، سامانه دفاع هوایی پاتریوت نیز در طول سال‌ها ارتقاء و بازسازی شده است. نسخه فعلی این سامانه PAC-3 Missile Segment Enhancement (MSE) نام دارد که توسط شرکت لاکهید مارتین توسعه و تولید شده است. برد موشک‌ها در این نسخه افزایش یافته و رهگیر نیز چابک‌تر شده است. علاوه بر قابلیت استفاده در پرتابگرهای M90X، موشک‌های PAC-3 در سامانه تسلیحاتی THAAD و دیگر پرتابگرها نیز یکپارچه‌سازی شده‌اند.

از زمان معرفی این نسخه، لاکهید دست‌کم ۱,۷۰۰ واحد PAC-3 MSE تولید کرده و همچنان برای ارتش آمریکا و سایر مشتریان به ساخت آن ادامه می‌دهد. هر آتشبار موشک PAC-3 می‌تواند چهار موشک را در خود جای دهد و به این ترتیب، می‌توان بین ۱۲ تا ۱۶ موشک را روی یک پرتابگر مستقر کرد. این موشک‌ها قطر کمتری دارند و وزن آن‌ها ۳۸۸ پوند (۱۷۶ کیلوگرم) است که تنها یک‌سوم وزن رهگیرهای قبلی‌ست. همچنین این نسخه از فناوری «ضربه برای انهدام» (hit-to-kill) استفاده می‌کنند که با روش انفجار ترکشی در موشک‌های قبلی تفاوت دارد.

این موشک توانایی دفاع از منطقه‌ای را دارد که هفت برابر بیشتر از نسخه PAC-2 است. سامانه پاتریوت تنها به رهگیرها و پرتابگرهای آن محدود نمی‌شود، بلکه از رادارهای AN/MPQ-53، AN/MPQ-65 یا AN/MPQ-65A برای شناسایی اهداف بالقوه استفاده می‌کند. همچنین این سیستم دفاع هوایی از ایستگاه کنترل درگیری AN/MSQ-4 بهره می‌برد که بر روی کامیون M927 نصب شده است. این بخش، تنها قسمت دارای خدمه در سامانه موشکی پاتریوت است؛ گرچه بخش عمده‌ای از درگیری به‌صورت خودکار انجام می‌شود، اما تصمیم برای شلیک بر عهده خدمه است.

عملکرد رزمی سامانه موشکی پاتریوت

یکی از دلایلی که شرکت‌های ریتون و لاکهید مارتین همچنان به تولید موشک‌های رهگیر پاتریوت و پرتابگرهای مربوطه ادامه می‌دهند، تاریخچه اثبات‌شده رزمی آن است. با تولید ۱۰٬۰۰۰ رهگیر و ادامه تولید، به‌احتمال زیاد شاهد استفاده‌های رزمی بیشتری از پاتریوت در آینده خواهیم بود، به‌ویژه با تشدید تنش‌ها در جهان. پاتریوت اولین بار در جنگ خلیج فارس در سال ۱۹۹۱ وارد میدان نبرد شد، جایی که از کویت، اسرائیل و عربستان سعودی در برابر موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد اسکاد عراق دفاع کرد.

اگرچه عملکرد کلی این سیستم موفقیت‌آمیز بود، برخی از کلاهک‌ها عملکرد مطلوبی نداشتند که باعث شد این برنامه تحت توسعه و به‌روزرسانی‌های بیشتری قرار گیرد. سامانه‌های دفاع هوایی پاتریوت از آن زمان در مجموعه‌ای از درگیری‌ها مورد استفاده قرار گرفته‌اند، از جمله در جنگ داخلی یمن، جنگ روسیه و اوکراین، و در سراسر اسرائیل – گرچه اسرائیل در سال ۲۰۲۴ این سامانه را کنار گذاشت و سامانه بومی خود با نام «فلاخن داوود» را جایگزین آن کرد. پاتریوت توانسته برخی انواع موشک‌های بالستیک را با موفقیت رهگیری و ساقط کند، اما توانایی هدف‌گیری موشک‌های قاره‌پیما (ICBM) را ندارد، چراکه ساقط کردن این موشک‌ها به‌شدت دشوار است.

منبع: روزیاتو