معمای «موش‌های مومیایی» که در قله‌های یخ‌زده پیدا شدند
محققان در مطالعه‌ای که اخیراً در مجله علمی «زیست‌شناسی معاصر» منتشر شده، خبر از یک کشف پیشگامانه داده‌اند: در مناظر خشن و سردسیر کوهستانی، موش‌هایی مومیایی‌شده یافت شده‌اند.
فرادید| قله‌های برهنه و بادخیز آتشفشانهای پونا د آتاکاما در شیلی و آرژانتین، شباهت قابل‌توجهی به سطح مریخ دارند که جو پراکنده و شرایط بسیار سرد از مشخصه‌های بارز آن است. این قله‌ها که در ارتفاعات حیرت‌انگیز بیش از ۶۰۰۰ متری واقع شده‌اند، قبلاً تصور می‌شد برای پستانداران غیرقابل سکونت هستند.
به گزارش فرادید، با این حال، محققان در مطالعه‌ای که اخیراً در مجله علمی «زیست‌شناسی کنونی» منتشر شده، خبر از یک کشف پیشگامانه داده‌اند: در این مناظر خشن، موش‌های مومیایی‌شده یافت شده است؛ در نتیجه به نظر می‌رسد مرزهای شناخته‌شده بقای مهره‌داران در سیاره ما جابجا شده است.
جِی استوُرز، نویسنده ارشد و زیست‌شناس دانشگاه نبراسکای لینکلن، می‌گوید: «غافلگیرکننده‌ترین چیز در مورد کشف ما این است که پستانداران در قله‌های آتشفشان‌ها در چنین محیط نامساعد مریخ‌مانندی زندگی کرده‌اند. کوهنوردان حرفه‌ای می‌توانند این ارتفاعات شدید را طی یک تلاش یک‌روزه برای فتح قله تحمل کنند، اما این واقعیت که موش‌ها واقعاً در چنین ارتفاعاتی زندگی می‌کنند، نشان می‌دهد که ما تحمل فیزیولوژیکی پستانداران کوچک را دست‌کم گرفته‌ایم.»
زمانی که استورز و همکارانش به طور تصادفی با جسد خشک‌شده‌ای در لبه یک توده سنگ برخورد کردند، با نخستین مومیایی موش در قله آتشفشان سالین مواجه شدند. اما، حالا که می‌دانستند به دنبال چه چیزی بگردند، چیزی نگذشت که نمونه‌های دیگر را هم پیدا کردند.
استورز به یاد می‌آورد: «وقتی من و شریک صعودم شروع به جستجو میان سنگ‌ها کردیم، هفت مومیایی دیگر را در همان قله پیدا کردیم.»
سپس آن‌ها شروع به جستجوی سیستماتیک در قله‌های تمام آتشفشانهای آند کردند. آن‌ها تا کنون، ۲۱ قله آتشفشانی از جمله ۱۸ قله با ارتفاع بیش از ۶۰۰۰ متر را جستجو کرده‌اند. آن‌ها در مجموع، ۱۳ موش مومیایی‌شده در شرایط طبیعی را در قله چندین آتشفشان با ارتفاع بیش از ۶۰۰۰ متر پیدا کرده‌اند. در برخی موارد، مومیایی‌ها با بقایای اسکلتی موش‌های متعدد دیگر همراه بودند.
تاریخ‌گذاری رادیوکربن و تجزیه و تحلیل ژنتیکی
تاریخ‌گذاری رادیوکربن نشان داد موش‌های مومیایی‌شده در قله دو آتشفشان، حداکثر چند دهه قدمت داشتند. موش‌های سایت سوم قدیمی‌تر بودند و حداکثر ۳۵۰ سال سن داشتند. تجزیه و تحلیل ژنتیکی مومیایی‌های قله نشان داد این موش‌ها نماینده گونه‌ای از موش گوش‌برگ به نام Phyllotis vaccarum هستند که در ارتفاعات پایین‌تر منطقه وجود دارد.
استورز می‌گوید: «کشف مومیایی‌های موش در قله‌های این کوه‌های آتشفشانی یخ‌زده و بادخیز، یک شگفتی بزرگ بود. ما در ترکیب با سوابق ضبط زنده از موش‌ها در قله‌ها و کناره‌های دیگر آتشفشانهای مرتفع آند، در حال جمع‌آوری شواهد بیشتر و بیشتری هستیم که نشان می‌دهد جمعیت‌هایی از موش‌ها در طولانی‌مدت ساکن این ارتفاعات شدید بودند.»
این عکس یکی از اعضای تیم تحقیقاتی در قله اوخوس دِل سالادو در ارتفاع ۶۸۹۳ متری است
کشف رازهای زندگی پستانداران در ارتفاعات بالا
این یافته اکنون پرسش‌های مهمی را برانگیخته است، از جمله اینکه پستانداران چگونه توانسته‌اند در دنیای لم‌یزرعی از سنگ، یخ و برف زندگی کنند، جایی که دما هرگز بالاتر از صفر نیست و تقریباً نیمی از اکسیژن موجود در سطح دریا را دارد. روشن نیست اصلاً چرا موش‌ها به چنین ارتفاعاتی صعود کردند. بیش از ۵۰۰ سال پیش، اینکاها به قربانی کردن انسان و حیوان روی قله‌های برخی از کوه‌های آند معروف بودند. با این حال، محققان خاطرنشان می‌کنند که موش‌های مومیایی‌شده در قله‌های آتشفشان توسط اینکاها به آنجا منتقل نشدند، چون هیچکدام از اینکاها به قدر کافی پیر نیستند که با آن‌ها همزیستی داشته باشند.
محققان در حال بررسی این موضوع هستند که آیا موش‌های این ارتفاعات دارای ویژگی‌های فیزیولوژیکی خاصی هستند که آن‌ها را قادر ساخته در شرایط کم اکسیژن زنده بمانند و فعالیت کنند. آن‌ها در حال انجام آزمایش‌های فیزیولوژیکی روی موش‌های اسیری هستند که از ارتفاعات بالا جمع‌آوری کردند تا پاسخ این پرسش را بیابند. آن‌ها همچنان به بررسی‌های خود از پستانداران کوچک در قله‌های مرتفع آند در آرژانتین، بولیوی و شیلی ادامه می‌دهند.
استورز می‌گوید: «ما با بررسی‌های بیولوژیکی کوهنوردی خود در آند، همچنان اکتشافات جدید و شگفت‌انگیزی را در مورد اکولوژی محیط‌های بسیار مرتفع تجربه می‌کنیم».
مترجم: زهرا ذوالقدر
