«نقطۀ آبی کمرنگ»؛ این دورترین عکسی است که تا کنون از «زمین» گرفته شده است

فرادید| سی و پنج سال پیش در تاریخ ۱۴ فوریه ۱۹۹۰، فضاپیمای وُیَجِر ۱ آخرین مجموعه عکس‌های خود را ثبت کرد. این مأموریت به هدف خود دست یافت، سفر به سراسر منظومه شمسی برای مشاهده سیاره‌های مشتری و زحل. ویجر که سال ۱۹۷۷ به فضا پرتاب شده بود، در ژانویه ۱۹۷۹ به مشتری رسید و ۲۱ ماه بعد از کنار زحل گذشت. این فضاپیما همچنان در سفر است و حالا از مرزهای رسمی منظومه شمسی عبور کرده، اما این داستان آخرین عکس ویجر است که سبب تغییر دیدگاه انسان‌ها نسبت به جایگاه زمین در کیهان شد. 

به گزارش فرادید، اخترشناس و مروج علم، کارل ساگان از ناسا خواسته بود دوربین ویجر به سمت سیاراتی که در حاشیه منظومه شمسی قرار دارند بچرخد و عکس بگیرد. در تاریخ ۱۴ فوریه ۱۹۹۰، درست قبل از آن که این دوربین برای همیشه خاموش شود، آرزوی ساگان برآورده شد. وویجر ۶۰ عکس ثبت کرد که از فاصله‌ی حدود ۶ میلیارد کیلومتری از زمین گرفته شده بودند. این عکس‌ها به مجموعه‌ای به نام «پرتره خانوادگی» تبدیل شدند. 

«هر کسی که میشناسید در این نقطه کوچک زندگی میکند.»

به دلیل محدودیت‌های دوربین یا موقعیت‌یابی، تنها شش سیاره در عکس قابل‌مشاهده بودند: زهره، زمین، مشتری، زحل، اورانوس و نپتون. زمین در این عکس کمتر از یک پیکسل است (۰.۱۲ پیکسل) و به‌طور خاص در یک پرتو نور خورشید قرار دارد و این یک اثر هنری ثبت‌شده توسط دوربین است. تصویر سیاره ما به نام «نقطه آبی کمرنگ» شناخته شد و این عکس و کتابی که توسط کارل ساگان نوشته شد و الهام‌گرفته از آن عکس بود، به تصویری نمادین از شکنندگی و منحصر به فرد بودن جایگاه ما در کیهان تبدیل شد. 

«دوباره به آن نقطه نگاه کن. آنجا همین‌جاست. خانه است. ما هستیم. بر روی آن، همه کسانی که دوست داری، همه کسانی که می‌شناسی، همه کسانی که از آن‌ها شنیده‌ای، هر انسانی که تاکنون وجود داشته و زیسته هستند. جمع شادی‌ها و رنج‌هایمان، هزاران دین، ایدئولوژی و اصول اقتصادی بی‌پروا، هر شکارچی و جستجوگر غذایی، هر قهرمان و ترسویی، هر خالق و ویرانگر تمدنی، هر پادشاه و دهقانی، هر زوج جوان عاشقی، هر مادر و پدری، کودک امیدواری، مخترع و کاوشگری، هر معلم اخلاقی، هر سیاستمدار فاسدی، هر سوپراستاری، هر رهبر عالی‌رتبه‌ای، هر قدیس و گناهکاری در تاریخ، همه آن‌ها آنجا زندگی کرده‌اند، روی ذره‌ای غبار که در یک پرتو نور خورشید معلق است.» – کارل ساگان، نقطه آبی کمرنگ: چشم‌انداز آینده بشر در فضا (۱۹۹۴) 

«زمین تنها جهانی است که تا کنون شناخته شده و میزبان حیات است. در حال حاضر، هیچ جایی دیگری برای مهاجرت گونه‌مان وجود ندارد. امکان بازدید وجود دارد، اما سکونت هنوز میسر نیست. خواه دوست داشته باشیم یا نه، در حال حاضر زمین تنها خانه‌ی ماست.» – کارل ساگان، نقطه آبی کمرنگ: چشم‌انداز آینده بشر در فضا (۱۹۹۴) 

با وجود وعده‌های میلیاردرها، بشریت هنوز آمادگی لازم برای مقابله با چالش‌های سکونت در جهانی دیگر همچون مریخ را ندارد. همچنان کمبود تحقیقات علمی پایه‌ای درباره چگونگی عملی بودن چنین چیزی وجود دارد و مسئله فقط به پرتاب موشک‌ها برای رسیدن به جهانی دیگر مربوط نمی‌شود.

این تصویر همچنان قدرت دارد. ویجر ۱ هنوز در حال حرکت است، بیش از چهار برابر دورتر از زمانی که آن تصاویر نمادین را ثبت کرد. نقطه آبی کمرنگ نیز تغییر کرده، اما شاید بشریت هنوز درس‌های آن را به‌طور کامل نیاموخته باشد.

مترجم: زهرا ذوالقدر