دعای روز پانزدهم ماه مبارک رمضان
در دعای روز ۱۵ ماه رمضان درخواستمان این است: خدایا در این ماه طاعت فروتنان را نصیبم کن، و سینه ام را برای انابه همانند بازگشت خاضعان باز کن، به امان دادنت‌ای امان ده هراسندگان.
فرادید | در دعای روز پانزدهم ماه مبارک رمضان آمده است: «خضوع و خشوع همانند ظرفی است که انسان به وسیله آن به جمع‌آوری رضا و خشنودی خداوند می‌پردازد و تکبر چون ظرفی است تو خالی که هیچ چیزی در آن جز غرور و تکبر جای نمی‌گیرد.»
در روز ۱۵ ماه رمضان و در دعای این روز از خداوند می‌خواهیم: اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی فِیهِ طَاعَةَ الْخَاشِعِینَ، وَ اشْرَحْ فِیهِ صَدْرِی بِإِنَابَةِ الْمُخْبِتِینَ، بِأَمَانِکَ یَا أَمَانَ الْخَائِفِینَ.
خدایا در این ماه طاعت فروتنان را نصیبم کن، و سینه ام را برای انابه همانند بازگشت خاضعان باز کن، به امان دادنت‌ای امان ده هراسندگان.
تفسیر دعای روز پانزدهم
ارْزُقْنِی فِیهِ طَاعَةَ الْخَاشِعِینَ
خدایا! امروز طاعت بندگان خاشع را نصیبم کن.
خداوند متعال نمازگزارانی را اهل رستگاری می‌داند که در نمازشان خاشع باشند. «خشوع» در طاعت و عبادت، جایگاه مهمی دارد. آن عبادتی ارزشمند است که با حضور قلب و خشوع باشد و این حالتی است که از قلب بر می‌خیزد و احساسی است که انسان را به محضر حق می‌برد، جهت و مسیر را یکی می‌کند و دل را از هوا‌های دیگر می‌شوید و پاک می‌کند.
«نماز» بی خشوع مانند جسد بی جان است. مرده‌ای است که از او حرکتی بر نمی‌خیزد و کاری از او ساخته نیست. شخصی خدمت امیرالمؤمنین علیه السلام رسید و عرض کرد: «عبادت من از روی خضوع و خشوع است.» حضرت فرمود: «چگونه خضوعی؟!»
عرض کرد: «در نماز فقط به خدا فکر می‌کنم و از غیر او غافل می‌شوم!» حضرت فرمود: «اکنون با همین حالتی که گفتی دو رکعت نماز بخوان تا من شتری به عنوان جایزه به تو عطا کنم.» آن شخص به نماز ایستاد و پس از اتمام نماز تقاضای جایزه کرد!
حضرت فرمود: «چگونه نماز خواندی؟» عرض کرد: «همان گونه که گفته بودم و به هیچ چیز جز خدا نمی‌اندیشیدم!» حضرت فرمود: «باز هم تأمل کن ببین در نماز چه فکری در سر داشتی؟» عرض کرد: «تن‌ها چیزی که گاهی فکر مرا به خود مشغول می‌ساخت، این بود که شتری که شما به من عطا می‌کنید سرخ موی است یا زرد موی؟!»
آری، این گونه نماز از سقف خانه بالاتر نمی‌رود و سبب معراج مؤمن و هیچ تقربی نمی‌شود.
واشْرَحْ فیهِ صَدْری بإنابَةِ المُخْبتینَ
این که می‌گویند انسان باید شرح صدر داشته باشد، یعنی چه؟ یعنی این که دلش گنجایش تحمل رنج و زحمت در راه خدا، و درک علوم و معارف الهی را داشته باشد، برای اینکه نسبت به محرومان دلسوزی بکند، ظرفیت و گنجایش داشته باشد، برای اینکه نسبت به متکبرین و جباران حلیم باشد و ایستادگی بکند.
این شرح صدر است. قرآن کریم می‌فرماید: وقتی که خداوند از حضرت موسی(ع) خواست که برای تبلیغ دین پیش فرعون برود، او گفت: «رب اشرح لی‌صدری» یعنی‌ای خدای من! سینهِ مرا باز و گشاده بکن. آخر برای مبارزه با فرعون و رفتن پیش فرعونی که ادعای خدایی می‌کند باید کسی باشد که شرح صدر داشته باشد و بتواند با آن طاغوت مبارزه بکند.
یا در جایی دیگر قرآن کریم می‌فرماید؛ «افمن شرح الله صدره للاسلام فهو علی نور من ربه» در واقع در اینجا معنی شرح صدر را بیان کرده است؛ آن کسی که خدا به وسیلهِ اسلام، شرح صدر به او داده است؛ «فهو علی نور من ربه»، یعنی نور در دل او تابیده شده است.
بر دل او نوری است از پروردگار خودش. به تعبیر دیگر هم می‌توانیم بگوییم «شرح صدر» یعنی، روشن‌دلی و سعهِ‌صدر، یعنی در مقابل ناملایمات بتواند تحمل بکند.
باز از همین آیه مستفاد می‌شود که شرح صدر نقطهِ مقابل قساوت قلب است. شرح صدر همان داشتن دل ملایم، دل پروسعت، دل پرحوصله، دل پرادراک و خوش‌فهم و خوش‌دید است؛ این‌ها همه معنای شرح صدر است. آن وقت اینجا می‌فرماید: خدایا! شرح صدر به من عنایت کن. به چه جور؟به «انابه مخبتین»
حال ما باید بدانیم منتخبین چه کسانی هستند؟ در دعای این روز نکته اساسی که به آن تأکید شده است، خضوع و خشوع و فروتنی در مقابل ذات اقدس پروردگار است؛ به طوری که در این روز از خداوند درخواست می‌کنیم آنچه را که در صفات و اعمال خالصان و خاشعان و فروتنان وجود دارد، نصیب ما کند، اما در اینجا می‌خواهیم بدانیم مخبتین به چه معناست؟
مخبتین به معنای فروتنان است، آن هم فروتنانی که فروتنی آنان فقط در مقابل پروردگار جهان و جهانیان است، اظهار می‌کند: حال شاید سوال کرد که فروتنان چه کسانی هستند؟ که در جواب باید بگوییم فروتنی یکی از صفات بارز مومنان تقوا پیشه است که شب و روز خود را به تقوا و پرهیزکاری می‌گذرانند.
چنانچه حضرت علی (ع) در مورد صفت و نشانه یک پرهیزکار فرمودند: در دینداری نیرومند، نرم‌خو و دوراندیش است، دارای ایمانی پر از یقین، حریص در کسب دانش. با داشتن علم بردبار، در توانگری میانه رو، در عبادت فروتن، در تهی دستی آراسته، در سختی‌ها بردبار، در جستجوی کسب حلال، در راه هدایت شادمان و پرهیز کننده از طمع ورزی، است.
«اخبات» یکی از مراتب عبودیت و ایمان به خداست. صالح بودن، مخبت بودن، قانت بودن، این‌ها همه‌اش از مراتب ایمان است.
«اخبات و محبت»، یعنی کسی که نهایت خضوع و خشوع و فروتنی را در نزد خدا دارد. در قرآن کریم نیز به همین معنای مخبتین اشاره شده است. آنجا که می‌فرماید: «و بشرالمخبتین».
حالا در اینجا مجال برای توضیح بیشتر تمام آیه نیست، اما به طور اجمال در این آیهِ شریفه بعد از اینکه عبادات و مناسکی را ذکر می‌کند و می‌گوید: «و بشرالمخبتین»، بشارت و مژده بده مخبتین را، آنوقت مخبتین را وصف می‌کند و نشان می‌دهد که مخبتین چه کسانی هستند، بالاخص آنجا که می‌فرماید:
«الذین اذا ذکرالله وجلت قلوبهم» یکی از نشانه‌های مخبتین این است که اگر نام خدا برده بشود و اگر متوجه خدا بشوند، ترس دلشان را فرامی‌گیرد؛ یعنی از خوف خدا دلشان می‌لرزد و خداوند در ادامه می‌فرماید: «والصابرین علی ما اصابهم» صفاتی از مخبتین از صفات دیگر مخبتین این است که هر چه بلا بر سرشان بیاید صبر می‌کنند و در مصیبت‌ها صبورند.
چنانکه می‌فرماید: «والمقیمی الصلوه` و مما رزقناهم ینفقون» و آن‌ها کسانی هستند که نماز را به پا می‌دارند و بعضی از آن چیزهایی را که ما به آن‌ها عطا کرده‌ایم در راه خدا به مردم انفاق می‌کنند.
