(تصاویر) کشف اسناد 12000 ساله دریانوردی در دریای خزر

برطبق نتایج یک مطالعه جدید، انسان‌های عصر سنگی احتمالاً سفرهای دریاییِ پهناوری روی دریای خزر داشته‌اند.

پژوهشگران مهره‌های زینتیِ ساخته‌شده از پوستۀ یک گونه از صدف (Didacna sp.) را که در پناهگاهِ صخره‌ای کِیلو Kaylu به دست آمده بود بررسی کردند. این پناهگاهِ صخره‌ای یک گورستانِ غارمانند در نزدیکی خطِ ساحلیِ شرقیِ دریای خزر است.

پناهگاه کِیلو طی یک دوره طولانی‌مدت از اواخر عصر میان‌سنگی تا نوسنگی توسطِ مردمانِ عصر سنگی مورد استفاده قرار گرفته است.

گذار بین این دوره‌ها، به‌خصوص در تکاملِ فرهنگی انسان، بسیار اهمیت دارد زیرا به موازاتِ گذار از فرهنگ‌های شکارچی-گردآورده به فرهنگ‌های دامداری و کشاورزی رخ می‌دهد که در حدود 11500سال قبل در این منطقه اتفاق افتاده است.

اگرچه کِیلو در اواسط قرن بیستم حفاری شد اما مواد ته‌نشین‌شده در آن بسیار ضعیف مورد مطالعه قرار گرفتند و تازه در سال 2018 بود که با کشفِ مجدد این رسوبات آن‌ها دوباره به‌طور جامع ارزیابی شدند.

در این مطالعه که به هدایتِ سولانژ ریگو از دانشگاه بوردو در فرانسه انجام شده است، طیفِ وسیعی از ابزار و تکنیک‌ها به کار گرفته شد تا مشخص شود که این مهره‌ها چگونه ساخته می‌شدند و مورد استفاده قرار می‌گرفتند.

تجزیه‌وتحلیل‌های میکروسکوپی، مورفومتری، طیف‌سنجی و میکروسکوپ روبشی الکترونی (SEM) تغییراتِ متمایزی را در سبکِ مهره‌ها از زمانِ آخرین گردآورندگان تا اولین کشاورزان نشان دادند.

این تجزیه‌وتحلیل‌ها به محققان امکان داد تا این مهره‌ها را با مهره‌هایی که از محوطه‌های دیگر در سراسر این ناحیه به دست آمده بودند، مقایسه کنند.

مهره‌های عصر نوسنگی که در نواحیِ شمالی، شرقی و غربیِ دریای خزر پیدا شدند، به طرز چشم‌گیری با مهره‌هایی که در نواحیِ جنوبی دریای خزر پیدا شده بودند، تفاوت داشتند که نشان می‌دهد آن‌ها مسیرهای متفاوتِ تلفیقِ فرهنگی را پیموده‌اند.

کاملاً اثبات شده که نواحیِ جنوبی دریای خزر با حرکت کشاورزان و دامداران در امتداد مسیری که امروز شمال ایران شناخته می‌شود، نقش مهمی در گسترشِ تکنولوژی‌ها و شیوه‌های کشاورزی ایفا کرده است.

نتایج ریگو نشان می‌دهد که گذار فرهنگی، مستقل از مسیرهای داخلی، در خطِ ساحلی شمالیِ دریای خزر نیز گسترش یافته بوده است.

با‌این‌حال، یک توضیحِ هیجان‌انگیز دیگر آن است که مردمِ دوران سنگی در سراسر دریای خزر سفرهای دریایی می‌کرده‌اند.

ریگو می‌گوید: «تماس‌ِ دریایی از طریقِ سفرهای دریاییِ طولانی‌مدت در بین این جوامع احتمالاً به گردش این نوع مهره‌ها ـ و البته مردم، اطلاعات، دانش و نمادها ـ از سمت‌وسوهای مختلفِ دریای خزر سرعت بخشیده باشد.»

منبع: راهنماتو