(تصاویر) کشف مواد روان‌گردان در گلدان‌های 2200 ساله مصری

محققان تجزیه‌وتحلیل‌های شیمیایی مبسوطی را روی یک گلدان متعلق به قرن دوم قبل‌ازمیلاد انجام دادند و کشف کردند که این گلدان زمانی حاوی معجونِ روان‌گردانی بوده که برای تغییرِ حالتِ هشیاری استفاده می‌شده است.

تعدادی محقق از مؤسسات علمی و آموزشی در ایتالیا و ایالات‌متحده با همکاری یکدیگر مواد اصلی تشکیل‌دهنده این معجونِ تلفیقی را از گلدانی که به مصر باستان تعلق داشت، استخراج کردند. این مواد شامل دو گیاهی بود که نسخه‌ای باستانی از موادی شیمیایی مثلِ DMT یا سیلوسایبین را تولید می‌کردند که درواقع داروهای روان‌گردانی هستند که ماجراجویانِ عصر مدرن برای دستیابی به بعدِ جایگزینی از قلمرو ذهن از آن‌ها استفاده می‌کنند.

متخصصان باستان‌شناسی علاوه‌بر پیدا کردنِ این مواد توهم‌زا، بخش دیگری از این معجون شاملِ رگه‌هایی از یک نوع نوشیدنیِ الکلی متشکل از میوه، عسل و مایعات بدنِ انسان را نیز پیدا کردند. دو ماده اول احتمالاً برای خوشمزه‌ترکردن یا قابل‌هضم‌تر کردنِ این کوکتل به آن افزوده شده اما وجود مایعاتِ بدنِ انسان در این معجون از اهداف جادوگری و آیینی خبر می‌دهد.

فرقۀ بِس در مصر باستان

نویسندگان این مطالعه باور دارند معجونی که در گلدانِ باستانیِ بِس پیدا شده، احتمالاً موردِ استفاده اعضای یک فرقه باستانی از دوران بطلیموسی بوده  که الهه نیمه گربه-نیمه‌انسان، معروف به بِس، را ستایش می‌کردند. این گربه-مردِ کوتاهِ چمباتمه‌زده، خدا یا روحِ محافظ و صاحبِ قدرتی بود که به او اجازه می‌داد نیات شیطانی را که به سمتِ بندگانش روانه می‌شدند، از آن‌ها دور کند.

بِس، به‌خصوص ن به مادران و فرزندان‌شان بسیار مشتاق بود و به عنوان یکی از ازخودگذشته‌ترین خدایان مصر باستان شهرت یافته بود. به‌نظر می‌رسد که گروندگانِ به فرقه بِس در مصر باستان مرتب از معجون‌های جادویی استفاده می‌کردند. گلدان‌های سرامیکی‌ای که به عنوان ظروفِ نوشیدنی در آیینِ بِس استفاده می‌شدند، با تصاویری از سرِ خدای بس تزئین‌ می‌شدند.

محققان ایتالیایی و آمریکایی بقایای مواد آلی داخل گلدانی متعلق به قرن دوم میلادی را که در مجموعه مصریِ موزه هنرِ تامپا در فلوریدا نگه‌داری می‌شد، بررسی کردند. محققان بعد از آنکه از روش‌هایی با تکنولوژی بالا برای شناسایی مخلوطِ باقی‌مانده در داخل گلدان استفاده کردند، از یافته‌های‌شان حیرت‌زده شدند.

مواد اصلی تشکیل‌دهندۀ این معجون باستانی یک نوع گیاه روان‌گردان به نامِ peganum harmla ، بود که بیش‌تر به نامِ سِداب سوری شناخته می‌شود. نویسندگان این مقاله توضیح می‌دهند: «دانه‌های این گیاه مقادیر زیادی از آلکالوئیدهای هارمین و هارمالین را تولید می‌کند که الهامات رؤیا‌گونه ایجاد می‌کنند.» سدابِ سوری امروز و اغلب در ترکیب با سایر گیاهان برای تولید یک نوع نوشیدنی توهم‌زا استفاده می‌شود که اثرات آن مشابه اثراتِ یک نوع نوشیدنی در آمریکای جنوبی به نامِ ayahuasca است.

رد مواد توهم زای داخل گلدان 

محققان یک گیاهِ توهم‌زای دیگر را نیز در این معجون پیدا کردند. نام علمی آن Nymphaea caerulea  است که به نامِ نیلوفرِ آبی‌رنگِ آبی نیز شناخته می‌شود. آن‌ها نتیجه گیری کردند که دو گیاهِ Nympaea caerulea  و Paganum harmala  به‌شکل مبسوط به عنوان منابعِ مواد روان‌گردان برای اهدافِ آیینی استفاده می‌شدند.

حال پرسش این بود که مایعات بدنِ انسان در داخل این معجون چه می‌کرد؟ تحلیل‌های شیمیایی مشخص کرد که این مواد شامل خون، شیر مادر و مخاط استخراج‌یافته از اندام تناسلی زنان بوده‌اند. این مواد مشمئز‌کننده بودند اما احتمالاً برای جلب نظرِ خدای بِس در داخل گلدان او ریخته می‌شدند و او اطمینان می‌داد که از ستایش‌گرانِ خود محافظت می‌کند.

خدای بس

دری که به بعدِ دیگر باز می‌شد

نویسندگان می‌گویند: «این مطالعه بین‌رشته‌ای اهمیت پیچیدگی فرهنگ‌های باستانی و تعاملات‌شان با روان‌گردان‌ها، مواد درمانی و موادِ مغذی را آشکار می‌کند.»

تجربه‌کنندگانِ مواد مخدر در قرن دوم قبل‌ازمیلاد در دوران مصر بطلیموسی به دنبالِ گشودنِ درهای بین‌بعدی بودند. آن‌ها با انجام این کار احتمالاً می‌خواستند پاسخ‌های‌شان را به اسرار متافیزیکی پیدا کنند و علاوه‌برآن از خواصِ گیاهان دارویی در درمان بیماری‌های مطلع شوند. شاید هم فکر می‌کردند که می‌توانند با خدای بِس ملاقات چهره‌به‌چهره داشته باشند.

اهدافی از این دست به فرهنگ‌های باستانی انگیزه می‌داد تا از طریقِ بلعِ مواد توهم‌زا وارد ابعاد دیگری از جهان شوند.

منبع: راهنماتو