کشف یک «مهرۀ بازی» هزارساله با نوشتۀ عجیب

فرادید| به تازگی یک صفحۀ سنگی گرد از جنس سنگ صابون که بر روی آن نوشته‌هایی با خط «رونی» حک شده، در کاوش‌های باستان‌شناسی در شهر تروندهایم نروژ یافت شده است. باستان‌شناسان این صفحۀ سنگی را نوعی مهرۀ بازی تشخیص داده‌اند.

به گزارش فرادید؛ در جریان کاوشی که پیش از آغاز عملیات تعمیر مجاری فاضلاب انجام شد، باستان‌شناسان با یک گودال نسبتا بزرگ و بسیار مرطوب مواجه شدند که لایه‌های باستان‌شناسی آن به دورۀ قرون وسطی برمی‌گشت. لایۀ قدیمی‌تر که بیش از ۳ متر پایین‌تر از سطح خیابان بود، به فاصلۀ سال‌های ۱۰۰۰ تا ۱۱۵۰ میلادی مربوط می‌شد و لایۀ دیگری هم بر روی آن قرار گرفته بود که به چند دهه بعدتر از آن مربوط می‌شد.

صفحۀ سنگی در بین این دو لایه یافت شد و بنابراین قدمت آن به همان دوره یعنی قرون یازده و دوازده میلادی برمی‌گردد.

باستان‌شناسان ابتدا تصور کردند که خطوط حک شده بر روی این صفحه ممکن است نقوشی تزئینی با مضمون گل و بته باشند اما هندسۀ خطوط در عین حال بسیار شبیه الفبای «رونی» (خط باستانی مورد استفاده در شمال اروپا) بود که به صورتی هنرمندانه نوشته شده باشد.

باستان‌شناسان برای رفع تردیدها تصاویر با کیفیتی از این سنگ را برای کارن لانگ‌شولت متخصص الفبای رونی فرستادند. لانگ‌شولت به قدری از دیدن تصاویر شگفت‌زده شد که تصمیم گرفت سنگ را از نزدیک ببیند. بعد از مشاهدۀ نزدیک سنگ، لانگ‌شولت آن را به صورت قطعی به عنوان یک نوشتۀ رونی تشخیص داد.

(بر روی مهره کلمۀ «سیگسیفر» حک شده است)

او در این باره گفته است: «وقتی برای بار اول به این مهرۀ بازی نگاه می‌کنید، شاید صرفا شبیه یک الگوی هندسی کج و کوله به نظر برسد اما وقتی آن را دقیق‌تر بررسی کردم متوجه شدم که این خطوط تصادفی نیستند بلکه حروف الفبای رونی هستند که با دقت زیاد حک شده‌اند. البته یک کمی عجیب است که این نوشته به صورت منحنی حک شده اما به هر حال تردیدی نیست که این یک نوشتۀ رونی است».

کلمه‌ای که بر روی این صفحه حک شده عبارت است از: «سیگسیفر» (siggsifr). این احتمالا یک اسم بوده است. کلمۀ «سیگ» در زبان شمالی به معنی «ستیزه» بوده است و به عنوان نوعی پیشوند برای اسم‌های مردانه و زنانه به کار می‌رفته است. «سیفر» هم استعاره‌ای شاعرانه به معنی «برادر» است و بنابراین احتمالا معنی این اسم «برادرِ جنگی» بوده است.

شاید این اسم کسی بوده باشد که صاحب این مهرۀ بازی بوده و یا کسی که روی آن را حکاکی کرده. به علاوه این احتمال هم هست که این اسم اشاره‌ای به خود این مهره بوده باشد، یعنی اسم نقشی که این مهره در بازی ایفا می‌کرده؛ مثل نام‌های «سرباز» یا «وزیر» برای مهره‌های شطرنج.