کشف احتمالی قدیمی‌ترین نقشه اروپا در برتانی فرانسه

باستان‌شناسان احتمالا قدیمی‌ترین نقشه سنگی اروپا را در استان برتانی (Bretagne) در غرب فرانسه شناسایی کرده‌اند. این نقشه حک شده روی سنگ به عصر برنز یعنی سال‌های ۲۱۵۰ تا ۱۶۰۰ سال پیش از میلاد مسیح تعلق دارد.

این «نقشه سنگی» ۲/۲۰ متر طول، یک متر و ۵۳ سانتی‌متر عرض و ۰/۱۶ متر ارتفاع دارد.

این اثر تاریخی منحصر به‌فرد نخستین بار در سال ۱۹۰۰ و در جریان کاوش‌های شخصی پل دو شَتولیه (Paul du Chatellier) باستان‌شناس آماتور در تپه‌های منطقه سن-بِلِک استان برتانی کشف و به اقامتگاه شخصی وی منتقل شد.

پل دو شَتولیه این حکاکی اسرارآمیز را همراه با سایر قطعات پیشاتاریخی کشف شده در حفاری‌هایش بارها در نمایشگاه‌های خصوصی در معرض دید عموم قرار داد. بازدیدکنندگان این گنجینه اما هیچگاه ارزش این سنگ عجیب را در نیافتند.

پس از مرگ پل دو شَتولیه، ورثه تمام کشفیات او ازجمله سنگ حکاکی شده این ماجرا را به موزه ملی باستان‌شناسی سن-ٰزمن-آن-لِه (Saint-Germain-en-Laye) در پاریس فروختند. تا سال ۲۰۱۴ گرد و غبار فراموشی بر «قدیمی‌ترین نفشه اروپا» در زیرزمین‌ها و انبارهای این موزه می‌نشیند.

سرانجام هفت سال پیش دو باستان‌شناس وابسته به موسسه ملی پژوهش‌های فرانسه (CNRS) در جریان تحقیقات خود درباره سنگ‌های حکاکی شده پیشاتاریخی در سایت‌های دیرینه‌شناسی مختلف جهان ازجمله طوارق (مرکز آفریقا)، پاپوس‌ها (بومیان گینه جدید) و بومیان استرالیا به سنگ حکاکی شده برتانی رسیدند.

ایوان پایله و کلمان نیکلا با توجه به انبوه نشانه‌های کنده‌کاری شده، یک تصویر سه‌بعدی از این اثر پیشاتاریخی گرفتند و مطالعات عمیق خود را برای پرده برداشتن از راز آن آغاز کردند.

در جریان این پژوهش‌ها باستان‌شناسان یک شبکه از اشکال متفاوت حک شده که با خط‌هایی به هم مرتبط می‌شوند را شناسایی کردند. برخی از اشکال، مانند ذوزنقه حک شده در مرکز این اثر، احتمالا برای تاکید بر اهمیت آن، عمیق‌تر کنده شده است.

تصویربرداری سه‌بعدی از سنگ حکاکی شده پیشاتاریخی در موزه ملی سن-ژرمن

بر همین اساس، باستان‌شناسان دخیل در این پروژه فرضیه نمایش/روایت یک ماهیت سیاسی-جغرافیایی را پیش کشیدند. حکاکی‌های عمیق‌تر، برپایه این تئوری، مراکز قدرت این موجودیت سیاسی را نشان می‌دهند. پژوهشگران معتقدند بدون شک اعضای این جامعه متعلق به عصر برنز ذهینیت خود از شکل و شمای سرزمینشان را روی این سنگ تراشیده اند.

پس از پذیرش این فرضیه، گام بعدی مرتبط کردن این نقشه با جهان واقعی بود: این اثر باستانی چه جایی را نشان می‌دهد؟

نیاکان بسیار دور مردم برتانی فرانسه به احتمال زیاد این سنگ‌ حکاکی شده را به نشانه‌ای، که هنوز برای ما ناشناخته است در تپه‌های سن-بِلِک قرار داده اند.

محل کشف آن حکایت از اهمیت این «نقشه» برای خالقانش دارد: آن را به تنهایی و در یک قبر دفن کرده اند. کار برای فهم اینکه این اشکال و خط و خطوط نشانگر چه جایی هستند، تازه آغاز شده است.

پژوهشگران احتمال می‌دهند که این «نقشه» احتمالا نمایانگر تصور ذهنی آدمیان، یا شاید حاکمان منطقه از محوطه‌ای ۳۰ کیلومتری در نزدیکی تپه‌های سن-بِلِک و در امتداد رودخانه اودت باشد؛ رودخانه‌ای که از ارتفاعات موسوم به «کوه سیاه» در این منطقه سرچشمه می‌گیرد.

به نظر می‌رسد خواندن این نقشه پیشاتاریخی و گشودن رمز و راز آن، تا سال‌ها بعد طول بکشد. شاید هم پژوهشگران هیچگاه نتوانند پاسخ قطعی برای پرسش‌هایشان بیابند.

پرسش‌هایی نظیر اینکه چرا این نقشه به دفینه بدل شده است؟ آن را در قبر چه‌کسی دفن کرده اند؟ یک حاکم پایان عصر برنز؟ یا شخصی که به‌تنهایی این اثر را خلق کرده است؟

پل دو شَتولیه، باستان‌شناس آماتوری که این اثر را در آغاز سده ۲۰ میلادی برای نخستین بار از زیر خاک بیرون کشید گفته بود: «خودمان را به دست فکر و خیال نسپاریم، بهتر است کار را به شامپولیون (مصرشناس فرانسوی شهیر قرن ۱۹) سپرد، با این امید که او یک روز بتواند این رمز و راز را برای ما [بگشاید و] بخواند.»

منبع: یورونیوز