چرا انسان‌ها 35 هزار سال قبل این عاج ماموت را سوراخ کردند؟
محققان برای آزمایش فرضیه خود مبنی بر اینکه جسم سوراخ‌داری که کشف کردند ابزاری برای ساختن طناب بوده ، از نی‌های گیاه دم‌گربه برای ساخت نمونه طناب استفاده کردند.
فرادید| دانشمندان می‌گویند انسان‌های اولیه از عاج یک ماموت پشمالوی تقریباً ۳۵۰۰۰ ساله که سال ۲۰۱۵ پیدا شد به عنوان ابزاری برای ساختن طناب استفاده می‌کردند. تیم کوچکی از محققان در آزمایشی با استفاده از نمونه‌ای از این دست‌سازه، با موفقیت طنابی از جنس نی گیاه دم‌گربه درست کردند.
به گزارش فرادید، تجربیات و تحلیل‌های طناب‌سازی آن‌ها که روز چهارشنبه در مجله Science Advances منتشر شد، باورهای قبلی مبنی بر اینکه عاج، قطعه‌ای از یک اثر هنری بوده یا اهداف غیرکاربردی دیگری داشته را رد می‌کند.
نیکلاس کونارد، باستان‌شناس از نویسندگان مقاله می‌گوید: «می‌توانید خیلی راحت با آن طناب بسازید و طنابی بسیار قوی خواهد شد. البته، این به آن معنا نیست که این تنها هدفیست که این شیء می‌توانسته داشته باشد، اما در قیاس با گفتن اینکه نماد قدرت یا نوعی اثر هنری است، فکر می‌کنم فرضیه طناب، فرضیه خیلی خوبی است.»
سال ۲۰۱۵، باستان‌شناسان در غار هُل فِلس در جنوب غربی آلمان ۱۵ قطعه عاج ماموت پیدا کردند. بر اساس قدمت‌گذاری رادیوکربن اکتشافات قبلی مشابه آن حوالی، قدمت این قطعات بین ۳۵۰۰۰ تا ۴۰۰۰۰ سال تخمین زده شد. وقتی این قطعات یک جا جمع شدند، یک عاج ماموت ۲۰.۴ سانتی‌متری را تشکیل دادند با چهار سوراخ که شیارهایی در حاشیه بیرونی آن‌ها حک شده بود.
چهار نما از عاج یافت‌شده در غار هُل فِلس
برخی محققان قبلاً باور داشتند که این یک چوب‌دستی عاج بوده و از آن به عنوان صداساز، عصا یا قطعه هنری استفاده میشده است. وِی چو، باستان‌شناس دانشگاه لیدن در هلند می‌گوید: «هدف «آیینی» چیزی بود که باستان‌شناسان برای نسبت دادن به هر چیزی از آن استفاده می‌کردند.»
دیگران می‌پنداشتند از این ابزار برای صاف کردن چوب یا چرم استفاده میشده است. اما تجزیه و تحلیل دقیق چهار سوراخ روی این ابزار، محققان را به نتیجه‌گیری متفاوتی رساند: شواهدی از بقایای گیاه و خاک و فرسودگی میکروسکوپی نشان می‌دهد که شاید این شیء در واقع ابزاری برای ساختن طناب بوده است.
ویرل راتس، باستان‌شناس و از نویسندگان این مطالعه می‌گوید: «ترکیب نگاه کردن به این شیء، دیدن شیارهای به عمد ایجادشده و یافتن آن الیاف سبب شد فکر کنیم این یک ابزار است.»
طناب قوی برای انسان‌های اولیه مفید بود، چون می‌توانستند از آن برای ساختن ابزار، محکم کردن پناهگاه، حمل وسایل، اهلی کردن سگ‌ها و روشن کردن آتش استفاده کنند. اما خود طناب عصر حجر که به طور معمول از مواد گیاهی ساخته میشده، به مرور زمان تجزیه شده است. نشان‌های طناب اولیه فسیل‌شده در خاک رس یا تصاویر آن در هنر ماقبل تاریخ اساساً تنها شواهدی هستند که تا به امروز باقی مانده‌اند.
جزئیات سوراخ‌های شیاردار روی عاج از نمای نزدیک
رابین مَک‌کی از گاردین آن زمان گزارش داد که تا سال ۲۰۲۰، کونارد، راتس و دانشمندان دیگر نسبت به فرضیه طناب اطمینان داشتند. اما تا همین اواخر آن را آزمایش نکرده بودند.
این تیم با استفاده از مواد مختلف از جمله چوب، برنز، استخوان‌های حیوانات و عاج یک گراز زگیل‌دار آفریقایی، نمونه‌هایی از چوب‌دستی هُل فِلس را ساختند و تلاش کردند با استفاده از آن، طناب بسازند.
آن‌ها موادی را آزمایش کردند که حدود ۳۰۰۰۰ سال پیش در این منطقه وجود داشت، از جمله رگ و پی آهو، کتان، کنف، زیرفون، بید و گزنه. اما نی‌های دم‌گربه از همه بهتر جواب دادند. آن‌ها به راحتی توانستند آن الیاف را از سوراخ‌های مجاور عبور دهند، کشش را حفظ کنند و رشته‌ها را به شکل طناب درآورند.
با کمی تمرین، یک تیم چهار تا پنج نفره تنها ظرف ده دقیقه طناب محکم و انعطاف‌پذیری به طول پنج متر ساختند. با این حال، تایید کردند که شاهکار آن‌ها مدرک قاطعانه‌ای نیست که نشان دهد از عاج تنها برای طناب‌سازی استفاده میشده است.
کونارد می‌گوید: «ما برای نخستین بار، دست‌سازه‌هایی را مستند کرده‌ایم که احتمالاً برای ساختن طناب از آن‌ها استفاده میشده و نحوه عملکرد آن‌ها را نشان دادیم.»
مترجم: زهرا ذوالقدر
