(عکس) رازهای مدفون در خاک؛ بازسازی ژنتیکی برای کشف تاریخ گمشده بشر

در دنیای امروز، دانش ژنتیک به ابزاری قدرتمند برای بازسازی تاریخ انسان‌ها تبدیل شده است. پژوهشگران توانسته‌اند بامطالعه بقایای انسانی در دو منطقه باستانی در کرواسی، اطلاعاتی شگفت‌انگیز درباره ارتباطات خانوادگی و جوامع آن دوران به دست آورند. دانشمندان با رویکردی نوین، ژنتیک را به خدمت گرفته‌اند تا داستان‌های فراموش‌شده‌ بشر را از نو روایت کنن

تجزیه و تحلیل DNA باستانی

تاریخ بشر همواره با رمز و رازهای بسیاری همراه بوده است، اما امروزه با پیشرفت‌های علمی، ما به ابزارهایی دست یافته‌ایم که می‌توانند زوایای پنهان گذشته را روشن کنند. یکی از این ابزارها، تجزیه و تحلیل DNA باستانی است که به ما کمک می‌کند بفهمیم جوامع پیشین چگونه زندگی می‌کردند، چه روابطی با یکدیگر داشتند و از چه راه‌هایی مهاجرت می‌کردند.
پژوهشی جدید در شرق کرواسی نشان داده است که با استفاده از این روش، می‌توان تاریخ ژنتیکی و اجتماعی انسان‌های دوران نوسنگی و عصر برنز را بازسازی کرد .

کرواسی؛ چهارراه مهاجرتی اروپا

کرواسی امروزی در طول تاریخ به عنوان یک منطقه کلیدی برای مهاجرت‌های انسانی شناخته شده است. این منطقه در مسیر کریدور دانوب و ساحل آدریاتیک قرار داشته و به عنوان پلی میان شرق و غرب عمل کرده است. باوجود این، کمبود بقایای انسانی، اطلاعات ما را درباره پیشینه ژنتیکی و ساختارهای اجتماعی این جوامع محدود کرده بود. برای پر کردن این خلأ، تیمی بین‌المللی از محققان دست به پژوهشی گسترده زدند.

دو سایت باستانی، دو دوره تاریخی

به گزارش سایت Scitechdaily پژوهشگران دو منطقه باستانی را در شرق کرواسی موردمطالعه قرار دادند؛ یکی محل دفن‌های نوسنگی میانی (۴۷۰۰ تا ۴۳۰۰ قبل از میلاد) و دیگری یک گورستان مربوط به عصر برنز میانی (۱۸۰۰ تا ۱۶۰۰ قبل از میلاد). آن‌ها با تجزیه‌وتحلیل ژنتیکی بقایای ۲۸ فرد دفن‌شده در این مناطق، تلاش کردند تا الگوهای اجتماعی و خانوادگی آن‌ها را شناسایی کنند.

جوامع نوسنگی

در منطقه باستانی پووپا زملیا که متعلق به فرهنگ سوپوت است، کودکان، به‌ویژه دختران در کنار دیوار خانه‌های گلی دفن شده بودند. یکی از سوالات کلیدی این پژوهش این بود که آیا افراد دفن‌شده در یک خانه، از نظر بیولوژیکی با هم مرتبط بودند؟ نتایج نشان داد که افراد دارای شیوه‌های تدفینی متفاوت، از نظر ژنتیکی تفاوت چندانی نداشتند و اجداد آن‌ها به مردم نوسنگی اولیه شباهت داشتند.
همچنین، این مطالعه نشان داد این جامعه عمدتاً ازدواج‌های برون‌همسری داشته است؛ به این معنا که افراد با کسانی خارج از گروه خویشاوندی خود ازدواج می‌کردند. با این حال، در موارد معدودی، نمونه‌هایی از ازدواج‌های درون‌خانوادگی نیز شناسایی شد، از جمله دو فردی که فرزندان عمو/دایی یا خاله/عمه یکدیگر بودند، پدیده‌ای که در DNA باستانی کمتر دیده شده است.

عصر برنز: جامعه‌ای مردسالار با میراث ژنتیکی متمایز

منطقه دوم که یاگودنیاک -کِرچوینه نام دارد، مربوط به فرهنگ سفال‌های نقش‌دار ترانسدانوبی است. پژوهشگران دریافتند که مردمان این منطقه دارای ترکیب ژنتیکی متفاوتی بودند و میزان بیشتری از اجداد مرتبط با شکارچی-گردآورندگان اروپای غربی در میان آن‌ها دیده می‌شد. این یافته‌ها نشان‌دهنده ارتباط این گروه با جوامع شمالی‌تر در حوزه کارپات است و از وجود شبکه‌های تجاری و تبادل فرهنگی در آن دوران حکایت دارد. نکته جالب دیگر این بود که تمام مردان دفن‌شده در این گورستان، دارای کروموزوم Y مشابهی بودند که نشان‌دهنده ساختار اجتماعی پدرسالارانه است، جایی که زنان به جوامع همسران خود ملحق می‌شدند. همچنین کودکانی که در قبرهای غنی دفن شده بودند، احتمالاً ثروت یا جایگاه اجتماعی را از خانواده‌های خود به ارث برده بودند.

پر کردن شکاف‌های تاریخ ژنتیکی

این مطالعه توانست شکاف‌های موجود در داده‌های ژنتیکی منطقه را پر کند و تصویری روشن‌تر از جوامع نوسنگی و عصر برنز در کرواسی ارائه دهد. تفاوت‌های ژنتیکی میان جوامع ساکن در مناطق ساحلی و داخلی، و همچنین ارتباطات گسترده با جوامع کارپاتی، نشان‌دهنده تحرک بالای انسان‌ها در دوران باستان است. علاوه بر این، این پژوهش به بحث‌های دیرینه درباره دفن‌های درون سکونتی در دوران نوسنگی پاسخ داد و نشان داد این رسم بیشتر به سن و جنسیت افراد بستگی داشته تا روابط خویشاوندی.

الگوهای پدرسالارانه در عصر برنز

جوامع نوسنگی در کرواسی ساختاری باز و ارتباطات گسترده داشتند، درحالی‌که جوامع عصر برنز الگوهای پدرسالارانه‌تری داشتند. چنین پژوهش‌هایی نه‌تنها به ما کمک می‌کنند که مسیر تکامل و مهاجرت انسان‌ها را درک کنیم، بلکه زوایای تازه‌ای از تاریخ اجتماعی و فرهنگی آن‌ها را روشن می‌کنند. آینده علم باستان‌شناسی ژنتیکی نویدبخش کشفیات شگفت‌انگیزتری خواهد بود که ما را به پیشینیان خود نزدیک‌تر می‌کند.
بررسی‌های ژنتیکی در مقیاس محلی و منطقه‌ای به ما درک بهتری از ساختارهای اجتماعی و خانوادگی در دوران باستان خواهد داد.

منبع: عصر ایران