عکس؛ سفر به تهران قدیم؛ پنبه رنگی تهران اینجا کشت می‌شد
محله امیرآباد امروزی نام خود را مدیون روزگاری است که امیرکبیر در این زمین‌ها برای خودش خانه و کاشانه‌ای ساخت.
میرزا تقی‌خان امیرکبیر یکی از نخستین مالکان زمین‌های این محدوده بود. اعتمادالسلطنه در شرح خاطرات خود از محله امیرآباد می‌نویسد: «امیر در این قریه علاوه بر احیای اراضی و ایجاد قنات‌های متعدد، باغ و عمارتی معتبر نیز احداث کرد و به واسطه آب و هوای مطبوع‌تر آن نسبت به تهران، اغلب برای استراحت به آنجا می‌رفت.»
آن روزگار امیرکبیر در محدوده بالایی محله جلالیه، برای خودش باغی ساخت و قنات‌هایی حفر کرد که باعث‌آبادی و آبادانی این محدوده شد. «داریوش شهبازی»، تهران‌شناس، در باره هویت تاریخی این محله می‌گوید: «تمام زمین‌های اطراف تهران قبل ازشکل گیری حصار ناصری تپه ماهور و لم یزرع بود؛ یعنی باغ و جنگل وجود نداشت و به غیر از اراضی قلهک، زرگنده و تجریش و تا چشم کار می‌کرد زمین خالی بود. بنابراین، اگر کسانی محدوده‌ای را برای سکونت یا ایجاد ییلاق انتخاب می‌کردند، در نخستین مرحله مجبور بودند قنات حفر کنند؛ چون آبادانی در گرو کاشت درخت و بذر بود. امیرکبیر هم همین کار را در محله امیرآباد انجام داد و قنات حفر کرد. البته عمارتی هم ساخت و چون بنای فاخری نداشت، ماندگار نشد.»
تا بیش از جنگ جهانی دوم در اراضی امیرآباد گندم، جو و کنگر کاشته می‌شد و بخشی از آن توتستان بود. آسیابی هم در جنوب امیرآباد و در نزدیکی آسیاب قهوه‌خانه‌ای قرار داشت که استراحتگاه مسافران فرحزاد بود. قنات امیرآباد دارای چهار سنگ آب بوده است که از یک فرسخی شهر تهران از شمال غربی وارد می‌شد. در روزنامه وقایع اتفاقیه آمده است که در سال ۱۲۳۰ امیرکبیر دو نمونه از پنبه آمریکایی را برای آزمایش در اراضی این قریه کشت کرد: «در باب پنبه رنگی دنیا که در اول بهار حسب الامر اولیای دولت قاهره به امرا و اعیان و صاحبان املاک داده شد که بکارند و به عمل بیاورند ... چون تخم پنبه دو جور بود یکی سبز و یکی سفید هریک را علیحده کاشته است حالا که به عمل آمده هریک بته او قریب چهار پنج سیبه جوزق بسته است و تا چند روز دیگر پنبه نمایان خواهد شد. آن تخم که سبز بوده بارورتر از تخم سفید است.»
ابراهیمی از ساکنان قدیمی محله امیرآباد درباره این محله و سرسبزی آن می‌گوید: «آب و هوای این محله بسیار خوش و دل‌پذیر بود. از این رو، پای ناصرالدین شاه هم به امیرآباد باز شد و او نیز این پهنه را می‌پسندید. از گزارش‌های درباری و سفرنامه‌های شاه پیداست که او ساعت‌های بسیاری را در امیرآباد گذرانده است و در سفر به دیگر روستاهای تهران از یاد نمی‌بُرد که سر راه به امیرآباد سرکشی کند.»
منبع: همشهری
