سفر در زمان؛ آیا قرار بود زباله‌های هسته‌ای دیگر کشور‌ها در ایران دفن شود؟
سؤال: آقای دکتر بعد از انقلاب و شاید هم قبل از انقلاب تهمتی به دستگاه شما‌زده بودند که آنجا یک قراردادی، البته من دارم تمام اینها را میان گیومه می‌گویم و از قول کسانی که این انتقادات را می‌کردند که قراردادی شما بسته‌اید که ایران را تبدیل به زباله دانی و قبرستان زباله اتمی دنیا بکنید؛ راجع به این موضوع خواهش می‌کنم مطالب لازم را بفرمائید؟
اکبر اعتماد، موسس و نخستین رئیس سازمان انرژی اتمی بود. در سال ۱۳۴۷ به سمت اولین رئیس مؤسسه تحقیقات و برنامه‌ریزی علمی و آموزشی، که بدیل ایرانی مرکز ملی پژوهش‌های علمی (CNRS) در فرانسه بود، منصوب شد. در سال ۱۳۵۳ ریاست سازمان انرژی اتمی ایران را به دست گرفت و این سازمان را بنیان نهاد. اعتماد تا سال ۱۳۵۷ ریاست سازمان انرژی اتمی ایران را به دست داشت. این گفتگوها توسط فرخ غفاری در پاریس انجام شده است.
از تاریخ مه ۱۹۷۴ تا سپتامبر ۱۹۷۸ که بنده مسئول سازمان بودم، مرتب با امریکا مذاکره کردیم و مرتب برای اینست که به صورت غیر قابل انعطاع. به کلی پنج سال تمام ما مذاکره کردیم یعنی چهارسال و نیم مذاکره کردیم و مرتب مذاکرات درجریان بود و هیچوقت قطع نشد. مذاکرات یا حضوری بود یا بانامه بود و یا یک هیئت آمده یا آنجا ملاقات کرده‌ایم و مرتب بوده و تا آخرش به نتیجه نرسیدیم.
سؤال: آقای دکتر بعد از انقلاب و شاید هم قبل از انقلاب تهمتی به دستگاه شما‌زده بودند که آنجا یک قراردادی، البته من دارم تمام اینها را میان گیومه می‌گویم و از قول کسانی که این انتقادات را می‌کردند که قراردادی شما بسته‌اید که ایران را تبدیل به زباله دانی و قبرستان زباله اتمی دنیا بکنید؛ راجع به این موضوع خواهش می‌کنم مطالب لازم را بفرمائید؟
دکتر اعتماد: این داستان یکوقتی نه به آن مفهومی که الان شما گفتید و دیگران گفتند ولی به طریق دیگری مطرح شد و در مورد آن صحبت شد و از حدود صحبت هم خارج نشدیم بعد این اتهام به سازمان انرژی اتمی‌زده شد در موقعی که مغز‌ها می‌جوشید و هر کسی به هر کسی تهمت می‌زد و هر کسی فقط در فکر این بود که سیستم را تخطئه بکند ولی بعد که بالاخره انقلاب شد و دفتر و دستک بدست آنها افتاد و آنچه که گشتند چیزی نتوانستند پیدا بکنند که یک چنین چیزی بوده و در هر صورت بعد از تحقیقات و بررسی‌های زیاد آقای سحابی که اولین رئیس انرژی اتمـــــــــــی ایران بعد از انقلاب بودند، رسما این را تکذیب کردند یعنی در واقع برای بنده جائی نگذاشتند که بنده دفاع بکنم؛ یعنی ایشان بعد از تحقیقات خودشان روی مدارک سازمان انرژی اتمی رسما تکذیب کردند و تکذیب آن هم آثارش در روزنامه‌ها هست و در رادیو هم گفته شده، ولی اصل داستان این بود که یکوقتی یک خبرنگار آلمانی می‌آید به حضوراعلیحضرت، بسیار خبرنگار پررو وبی چشم وروگی بود، اینکه من عرض می‌کنم بی چشم و رو برای اینکه بعد نوار مصاحبه‌اش را با اعلیحضرت گرفتم و نوار راهم الان دارم.
او بعداز صحبت‌های زیا دبا اعلیحضرت یکدفعه از اعلیحضرت می‌پرسد که حالاکه شما در انرژی اتمی می‌روید زباله‌هایش را چکار می‌خواهید بکنید و با این زباله‌ها چه نوع ری می‌خواهید بکنید؟ اعلیحضرت می‌فرمایند که خوشبختانه ما یک مملکت بزرگی داریم که یک مقدار زیادی از آن بیابان است و فکر می‌کنم که در این زمینه محروم نیستیم و اگر بعضی کشور‌های کوچک هستند که جا ندارند، ما بالاخره آنقدر جایی داریم و در جا‌هایی که در آن جمعیت نیست احیانا یک راهی که پیدا خواهیم کرد که زباله‌هایمان را یکجا بگذاریم.
کشور‌های کوچک و پرجمعیت این مشکل را دارند و کشور‌های پرجمعیت باسؤال بسیار زیاد و تکنیک‌های پرسشی که می‌دانید خبرنگار‌ها به کار می‌برند، دائماً اعلیحضرت را به این راه آورده که خوب پس شما که این امکان را در مملکت دارید، آیا این امکان را حاضر هم هستید یک روزی در اختیار دیگران قرار بدهید، دیگرانی کــــــه گرفتاری دارند و اعلیحضرت که این همه به دنیا کمک می‌فرمایند و اگر کشوری مثل اطریش و بلژیک یا سوئیس که کشور‌های کوچک هستند و جمعیت زیاد دارند، اینها احتیاج داشته باشند می‌توانند از این امکان شما استفاده بکنند؟
اعلیحضرت فرموده بودند که من الان نمی‌دانم اصلاً که اینکار چطور می‌شود و چطور عملی هست ولی اگر یک روزی راه حل اساسی وفنی پیدا شد الان نمی‌بینم، چرا نه. تا این حداعلیحضرت را آورده بودند؛ که بعد این منتشر شد و همه جا سر و صدا کرد و همه گفتند که ایران یک چنین وعده‌ای داده است و حال آنکه اعلیحضرت وعده خاصی نداده بودند، ولی او به زور یک چیزی از دهان ایشان، بعد دوسه ماه بعد یک خانمی بود که وزیر علوم اتریش بود که بنده کشیده بود، اسمش را بخاطر ندارم این خانم را بعضی اوقات که به وین می‌رفتم می‌دیدم و یا دعوت می‌کرد به نهاریا ما او را دعوت می‌کردیم و با هم یک مقداری راجع به روابط علمی ایران و اطریش صحبت می‌کردیم.
این خانم دعوت شد که بیآید ایران و وقتی که آمد ایران، باهم جلسه داشتیم و در آن جلسه به من گفت که شنیده‌ام که اعلیحضرت یک چنین حرفی‌زده‌اند، من بیرون مسأله نگاه دار، می‌خواهم بروم و از حضورشان خواهش می‌کنم که اتریش با ایران یک بررسی را شروع کنند که من بایشان گفتم که اعلیحضرت این حرف را‌زده اندولی به بیننداین داستان چه هست حرف در جهت مثبت نبوده و برای آینده همانطور که گفته‌اند نمی‌دانیم.
در هر صورت او رفت و حرفش را به اعلیحضرت زد و اعلیحضرت دستور فرمودند که موضوع را مطالعه بکنید. مطالعه موضوع یعنی اینکه مطالعه بکنیم که مشکل اطریشی‌ها چه هست و اصلاً مشکل بالاخره نگاهداری تفاله اتمی چه باید بشود. یعنی در واقع اینکه اعلیحضرت فرمودند که روی تفاله مطالعه بکنید و ما پی آن رفتیم.
منبع: انتخاب
