از بیماری فلج مغزی چه می‌دانید؟!

فلج مغزی یا بیماری Cerebral Palsy که به اختصار CP نامیده می‌شود به گروهی از اختلالات مغزی و دستگاه عصبی گفته می‌شود که در بدو تولد یا سنین بسیار پایین به وجود می‌آیند و برای تمام عمر وضعیت حرکت بدن، حفظ تعادل و عملکرد عضلات فرد را دچار اختلال می‌کند.

گروهی از اختلالات مغزی و دستگاه عصبی که در بدو تولد یا سنین بسیار پایین به وجود می‌آیند و برای تمام عمر وضعیت حرکت بدن، حفظ تعادل و عملکرد عضلات فرد را دچار اختلال می‌کند فلج مغزی نامیده میشود.

بیماری فلج مغزی چرا ایجاد می‌شود؟

cerebral palsy یا فلج مغزی به‌علت تکامل غیرطبیعی یا آسیب‌رسیدن به بخش‌هایی از مغز که حرکات بدن را کنترل می‌کنند اتفاق می‌افتد.

درصد عمده‌ای از افراد مبتلابه CP، دچار فلج مغزی مادرزادی هستند و با این بیماری متولد می‌شوند (یعنی مشکل در دورۀ جنینی یا در هنگام تولد آن‌ها اتفاق افتاده است). ولی درصد کوچکی از مبتلایان به CP دچار فلج مغزی اکتسابی هستند؛ یعنی در بدو تولد مشکلی نداشته‌اند و بیماری آن‌ها پس از تولد (معمولاً در سال اول) به وجود آمده است.

بیماری cerebral palsy به قشر حرکتی مغز (Cerebral Cortex)، که دستورات مربوط به حرکت عضلات در آن‌ها صادر می‌شود، آسیب می‌زند و باعث اختلال در عملکرد و وضعیت قرارگیری عضلات بدن می‌شود.

این آسیب می‌تواند ناشی از عدم تکامل قشر حرکتی مغز در دورۀ جنینی باشد یا درنتیجۀ صدمه‌دیدن این بخش از مغز در هنگام زایمان یا به علت بیماری‌های دیگر پس از تولد اتفاق بیفتد. متأسفانه در هر دو شکل مادرزادی و اکتسابی بیماری، آسیب وارده به مغز دائمی است و قابل ترمیم نیست. از این رو اختلالات به وجود آمده برای تمام عمر باقی‌مانده و فرد مبتلا دچار معلولیت‌های مختلف می‌شود.

علائم فلج مغزی چیست؟

کودکان مبتلابه فلج مغزی طیف وسیعی از علائم و ناتوانی‌ها را نشان می‌دهند. ازجمله:

کاهش قدرت عضلات دست‌ها و پا‌ها به‌صورت یک‌طرفه یا دوطرفه؛
سفتی و اسپاسم عضلات دست‌ها و پا‌ها و گردن؛
تغییر شکل و فرم طبیعی دست‌ها، پا‌ها و ستون فقرات؛
ناتوانایی در راه‌رفتن یا راه‌رفتن به شکل غیرطبیعی؛
اشکال یا ناتوانایی در کنترل ادرار و مدفوع؛
اشکال یا ناتوانایی در انجام‌دادن عمل جویدن و فروبردن؛
اشکال یا ناتوانایی در تکلم؛
لرزش یا پرش دست‌ها و پاها؛
ناتوانایی در انجام‌دادن اعمالی که نیاز به هماهنگی بین عضلات دارند.

افراد مبتلابه فلج مغزی ممکن است تنها بخشی از این علائم را داشته باشند یا در موارد شدیدتر همۀ این علائم را به همراه نشانه‌های دیگر داشته باشند.

بسیاری از مبتلایان همچنین به حملات صرع (Seizure) با اشکال و درجات مختلف دچار می‌شوند. بهرۀ هوشی افراد مبتلابه CP هم معمولاً از متوسط بهرۀ هوشی جامعه پایین‌تر است و قدرت یادگیری مهارت‌های مختلف در این افراد نیز کمتر از افراد عادی است.

در موارد شدید بیماری، افراد مبتلا برای ادامۀ زندگی و انجام‌دادن اعمال ساده مانند حرکت، خوردن، آشامیدن و نظافت شخصی نیاز به حمایت کامل داشته و بدون حمایت ادامۀ حیات برای آن‌ها ممکن نیست.

عواملی که خطر ابتلا به فلج مغزی را افزایش می‌دهند

برخی حالات و شرایط ممکن است خطر ابتلا به CP را افزایش دهند. ازجمله این حالات و شرایط می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

زایمان سخت و طولانی؛
زایمان زودرس قبل از هفتۀ سی‌وهفتم حاملگی؛
تولد نوزاد با وزن کمتر از پنج پوند (۵/۲ کیلوگرم)؛
قرارگیری سر جنین در بالای رحم و پا در پایین (Breech presentation)؛
زایمان دوقلو و بیشتر؛
ناسازگاری خونی بین مادر و جنین (عامل Rh)؛
مواجهه مادر با مواد سمی مانند جیوه در دوران حاملگی.

خطر به دنیا آوردن کودکان مبتلابه CP در مادرانی بیشتر است که دچار بیماری‌های تیروئید کنترل‌نشده‌اند، مادرانی که دچار عقب‌ماندگی ذهنی و حملات صرع به دفعات زیاد هستند.

ابتلا مادر به برخی بیماری‌های عفونی شامل سرخجه (Rubella)، (Toxoplasmosis) و عفونت با دو ویروس Herpes و Cytomegalovirus می‌تواند باعث انتقال این عفونت‌ها به جنین و ابتلا کودک به فلج مغزی و نارسایی‌های شدید دیگر شود.

نوزادانی که مبتلابه زردی (Jaundice) شدید، طول‌کشیده و درمان‌نشده در چند هفتۀ اول پس از زایمان بوده و نوزادانی که دچار حملات صرع هستند در خطر ابتلا به فلج مغزی‌اند.
طول عمر کودکان فلج مغزی چقدر است؟

طول عمر کودکان مبتلابه فلج مغزی تحت‌تأثیر شدت بیماری، بیماری‌های همراه، نحوه و میزان مراقبت‌های پزشکی و بهداشتی است. درحقیقت اگر به‌خوبی از کودکان مبتلابه فلج مغزی نگهداری شود، می‌توانند عمر طبیعی در حد ۳۰ ـ ۷۰ سال داشته باشند.

پیشگیری از بیماری فلج مغزی

برخی از موارد فلج مغزی پیشگیری‌پذیر نیستند مانند کودکانی که با ناهنجاری‌های ژنتیکی به همراه CP متولد می‌شوند، ولی برخی از موارد فلج مغزی پیشگیری‌پذیر هستند.

واکسیناسیون کامل مادران پیش از بارداری، مراقبت‌های مناسب در دوران بارداری برای پرهیز از به دنیا آوردن کودکان نارس و کم‌وزن، برنامه‌ریزی برای انجام‌دادن عمل سزارین در مواردی که نیاز قطعی به این عمل وجود دارد، دور نگه‌داشتن مادران از بیماران مبتلابه سرخجه و درمان مناسب در دوران حاملگی درمورد مادرانی که ناسازگاری خونی (Rh) با کودک خود دارند، ازجمله مواردی هستند که ممکن است از ابتلا جنین و نوزاد به فلج مغزی مادرزادی پیشگیری کند.

درمان زردی طبیعی نوزادان (که معمولاً پس از روز پنجم یا هفتۀ اول زایمان به وجود می‌آید)، محافظت از آن‎ها در برابر ضربات و صدمات به سر (به‌خصوص رعایت موارد ایمنی در رانندگی و قراردادن کودکان در صندلی مخصوص) و رعایت برنامۀ واکسیناسیون و ویزیت‌های پزشکی دوره‌ای کودک برطبق جدول زمانی که متخصصان بهداشتی توصیه می‌کنند، از مواردی هستند که خطر ابتلا به فلج مغزی اکتسابی را کاهش می‌دهند.

منبع: بهاشت نیوز