(عکس) همه چیز درباره غار کلدر لرستان؛ سفر به زیستگاه نخستین انسان هوشمند

اگر برنامه سفر به غرب ایران و رفتن به جاهای دیدنی خرم آباد را دارید، برای سر زدن به غار کلدر بهتر است از رازهای تاریخی و طبیعی آن با‌خبر باشید.

غار کلدر، اولین محل زندگی انسان هوشمند

غار کلدر لرستان به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فردش، تجربه‌ای بی‌نظیر از گردشگری و ماجراجویی را به گردشگران نشان می‌دهد. ساختار طبیعی و بکر این غار قدیمی که همچنان به شکلی دست‌نخورده و طبیعی باقی مانده است، یکی از دلایل اصلی جذابیت این غار به شمار می‌رود.

بازدید از غار کلدر به شما این فرصت را می‌دهد تا به دنیای ناشناخته‌ای از تاریخ و طبیعت پا بگذارید و لحظاتی فراموش‌نشدنی را تجربه کنید.

البته شگفتی‌های این غار تنها به ساختارش محدود نمی‌شود. این غار بارها هدف مطالعات قرار گرفته است. جمعی از باستان‌شناسان و پژوهشگران بعد از یک دهه مطالعه و تحقیق روی شواهد و آثار به‌دست‌آمده از کاوش‌های باستان‌شناختی غار کلدر، به این نتیجه رسیدند که قدمت لایه پارینه سنگی موجود در میانه این غار بیش از ۶۳ هزار سال است.

دانستن همین یک نکته کافی است تا هنگامی که وارد غار کلدر می‌شوید، حس کنید که به دنیایی دیگر قدم گذاشته‌اید. تاریکی غار و سکوتی که درون آن حکم‌فرماست، شما را به دنیای اسرار مگو در لایه‌های تاریخ می‌برد. احساس حضور در جایی که هزاران سال پیش انسان‌های اولیه در آن زندگی می‌کردند، تجربه‌ای منحصربه‌فرد و شگفت‌انگیز است. با هر قدمی که در غار برمی‌دارید، انگار به عمق تاریخ فرو می‌روید و با سبک زیستن و رازهای نهفته‌ اولین انسان‌ها آشنا می‌شوید.

تصور شما از اولین انسان هوشمند کره زمین چگونه است؟ جالب است بدانید که محققان دانشگاه سوربون فرانسه بخشی از جمجمه کشف‌شده در غار کلدر خرم ‌آباد را بررسی کردند و نتیجه آن شگفت‌انگیز بود. فسیل پیدا‌شده در قدیمی ترین غار ایران مربوط به هوموساپین‌ها یا همان انسان‌های هوشمند است که نشان می‌دهد اولین انسان‌های هوشمند در ایران هم ساکن بوده‌اند.

آشنایی با غار کلدر

غار کلدر لرستان به‌عنوان قدیمی‌ ترین غار ایران و یکی از نخستین سکونتگاه‌های غاری بشر در جهان شناخته می‌شود. این غار با دهانه‌ وسیع و ساختار طبیعی منحصربه‌فرد خود هر سال گردشگران بسیاری را برای تماشا جذب می‌کند.

البته ماجرای جذابیت غار کلدر به همین جا ختم نمی‌شود و علاوه بر زیبایی‌های طبیعی‌اش، به دلیل کشف جمجمه انسان هوشمند برای تاریخ‌شناسان و حتی انسان‌شناسان نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

این غار فرصتی استثنایی را برای ماجراجویی و کشف تاریخ باستان فراهم کرده تا هر گردشگری با هزاران سوال بی‌جواب به سمت آن رهسپار شود. غار کلدر لرستان از لحاظ جغرافیایی در نقطه‌ای استراتژیک قرار گرفته است. این موقعیت باعث شده تا در هر فصلی از سال، این غار زیبایی‌های خاص خود را به نمایش بگذارد.

هنگامی که از دهانه‌ غار وارد می‌شوید، بوی رطوبت خاکی که سال‌هاست دست‌نخورده باقی مانده، مشام‌تان را پر می‌کند. انعکاس صداها درون غار حس متفاوتی را ایجاد می‌کند که وصف حال همبستگی انسان با طبیعت است. خوب است بدانید که غار کلدر خرم آباد در سال ۱۳۸۵ با شماره ۱۸۷۹۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

غار کلدر کجاست؟

غار کلدر در استان لرستان، شهر خرم آباد قرار دارد. در واقع، هنگامی که به قسمت شمال‌غربی خرم‌ آباد بروید، در ابتدای منطقه‌ای به نام قِلابَردی یا همان قلعه‌سنگی، دره کلدر قرار دارد. از آنجا به‌راحتی می‌توانید با پیاده‌روی کوتاهی خودتان را به غار کلدر برسانید و برای ماجراجویی آماده شوید.

مسیر دسترسی به غار کلدر

برای دسترسی به غار کلدر، ابتدا باید به خرم آباد بروید و از آنجا به سمت دره کلدر حرکت کنید. برای رسیدن به غار نمی‌توانید از خودرو استفاده کنید و باید مسیر کوتاهی را پیاده‌روی کنید تا به غار برسید. البته شانس این را دارید که در طول این مسیر زیبا و سرسبز، از طبیعت بی‌نظیر استان لرستان دیدن کنید.

نکته مهم هنگام پیاده‌روی در این مسیر این است که دره کلدر زیرمجموعه‌ منطقه حفاظت‌شده اِسبی‌کو یا همان سفیدکوه است و محدوده‌هایی از آن فنس‌کشی شده و توسط پاسگاه محیط‌بانی محافظت می‌شود.

راهنمای رفتن به غار کلدر از تهران

اگر از سمت تهران برای تماشای غار کلدر لرستان راهی شوید، چند مسیر پیش روی شماست که از مسیر نزدیک‌تر، حدود ۴۷۷ کیلومتر راه دارید. برای اینکه خودتان را به آنجا برسانید بهتر است از مسیر آزادراه تهران – ساوه حرکت کنید و به سمت آزادراه ساوه – سلفچگان بروید. سپس از بزرگراه اراک – خرم آباد خودتان را به این شهر زیبا برسانید و بعد از گذشتن از منطقه حفاظت‌شده سفیدکوه، دره کلدر با غارهای زیبا و متعددش مقابل شماست.

مسیر دیگری که حدود ۶ ساعت طول می‌کشد، این است که از تهران وارد بزرگراه تهران – ساوه شوید و از آنجا مسیرتان را به سمت بزرگراه ساوه – همدان ادامه دهید. پس از عبور از نهاوند به سمت بروجرد حرکت کنید و در نهایت به خرم آباد برسید. این مسیر جاده‌ای حدود ۵۳۰ کیلومتر است و در ادامه، پس از رسیدن به خرم آباد باید مسیر خود را به سمت دره کلدر پیش بگیرید.

آب‌و‌هوای غار کلدر

غار کلدر در هر فصل از سال زیبایی‌های خاص خود را دارد. در بهار و تابستان، هوای خنک و دلپذیر این منطقه، بازدید از غار را لذت‌بخش‌تر می‌کند. در پاییز و زمستان نیز با پوشش گیاهی متفاوت و هوای خنک‌تر، تجربه‌ای منحصربه‌فرد را به گردشگران ارائه می‌دهد.

در فصول بهار و تابستان، هوای منطقه خرم آباد و غار کلدر معتدل و دلپذیر است. دمای هوا در این فصول معمولا بین ۲۰ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد متغیر بوده و برای پیاده‌روی و بازدید از غار بسیار مناسب است. طبیعت سرسبز و گل‌های وحشی که در این فصول رشد می‌کنند، زیبایی‌ منحصربه‌فردی به منطقه می‌بخشند.

در فصل پاییز و زمستان، هوای منطقه خنک‌تر می‌شود و دمای هوا به طور متوسط بین ۵ تا ۱۵ درجه سانتی‌گراد است. پوشش گیاهی در پاییز به رنگ‌های زرد و قرمز درمی‌آید و منظره‌ای زیبا و شاعرانه ایجاد می‌کند. زمستان‌ها نیز کوه‌ها و درختان، دانه‌های برف را بر تن می‌کنند و منظره‌ای سفیدپوش می‌سازند. معمولا به خاطر شرایط جوی در این فصل‌ها، بازدید از غار و دره‌ها را توصیه نمی‌کنیم.

بهترین زمان سفر به غار کلدر

خرم آباد از آن دست مکان‌هایی است که در فصل بهار زیبایی باشکوهی پیدا می‌کند و به اوج سرسبزی خودش می‌رسد. پس اگر از آن دسته از طبیعت‌گردان ماجراجویی هستید که می‌خواهید به تماشای غارها و دره‌های لرستان بروید، شش ماه اول سال بهترین زمان سفر برای شما محسوب می‌شود.

بهترین زمان برای بازدید از غار کلدر نیز فصل‌های بهار و تابستان است که هوا مطبوع و طبیعت سرسبز است؛ البته این منطقه در اوایل پاییز نیز با رنگ‌های زیبای خود، جذابیت‌های خاصی دارد.

تاریخچه غار کلدر

خرم آباد یکی از شهرهایی است که چندین غار و دره زیبا در آنجا قرار دارد. تمامی این غارها درواقع در دشت‌های میان‌کوهی در منطقه زاگرس مرکزی قرار دارند و هر کدام جاذبه‌ای طبیعی محسوب می‌شوند. وجود منابع آبی فراوان، پتانسیل بالای محیط زیست منطقه و موقعیت ویژه آن به‌عنوان معبری طبیعی باعث شده بود که این قسمت همیشه موردتوجه انسان‌ها قرار گیرد.

به همین دلیل کاوشگران طی همه این سال‌ها بارها این منطقه را مورد بررسی و کاوش قرار ‌داده‌اند و توانسته‌اند اطلاعات ارزشمندی از دوره‌ پارینه سنگی میانه، جدید و فراپارینه سنگی در این غارها و دره‌ها پیدا کنند. غار کلدر نیز به‌عنوان قدیمی‌ترین غار لرستان در این منطقه واقع شده است.

کشف جمجمه انسان هوشمند در این غار، اهمیت تاریخی آن را دوچندان کرد و اطلاعات بسیار مهمی از هم‌ژن بودن انسان‌های ایران و غرب آسیا را در اختیار باستان‌شناسان قرار داد. از ابتدای کشف این غار تاکنون، عملیات باستان‌شناسی متعددی در آن اجرا شده که هر یک به کشف اطلاعاتی مهم منجر شده است. سه فصل کاوش این غار با حضور کارشناسان بین‌المللی انجام شده است.

• فصل اول: نخستین گروهی که عملیات کاوش در غار کلدر را در سال ۱۳۸۹ توسط یک هیئت بین‌المللی آغاز کردند.
• فصل دوم: فصل دوم کاوش غار تاریخی کلدر توسط یک هیئت مشترک ایرانی و بین‌المللی در سال ۱۳۹۳ انجام گرفت. در این سال هیئت کاوش به لایه‌نگاری غار پارینه سنگی کلدر اقدام کردند.
• فصل سوم: در سال ۱۳۹۸ با حضور هیئت مشترک ایرانی و بین‌المللی انجام شد که طی آن به کشفیات بسیار مهم و جدیدی دست یافتند. آثار و شواهدی که در طی این کاوش پیدا کردند نشان می‌داد که این غار به ۵۴ هزار و ۴۰۰ سال قبل تعلق دارد.

دلایل اهمیت کشف غار کلدر برای جهانیان

غار کلدر در سال‌های اخیر بارها توسط باستان‌شناسان مورد بررسی قرار گرفته است. این غار به دلیل موقعیت جغرافیایی و شرایط طبیعی خاص خود، یکی از مهم‌ترین مکان‌های باستان‌شناسی در ایران محسوب می‌شود.

احتمالا هنوز برای شما مبهم است که چرا این غار آن‌قدر برای جهانیان مهم است. باید بگوییم که تا قبل از کشفیات جدید از غار کلدر، تصور رایج این بود که نخستین انسان‌های هوشمند از منطقه «شامات» وارد قاره اروپا شده‌اند. اما کاوش‌های جدید در آثار غار کلدر خرم ‌آباد ثابت کرد که انسان‌های هوشمند برای اولین‌ بار از دره خرم‌ آباد به قاره اروپا مهاجرت کرده‌اند.

– انسان هوشمند در غار کلدر

کشف جمجمه انسان هوشمند در غار کلدر یکی از مهم‌ترین اکتشافات باستان‌شناسی در ایران و جهان به شمار می‌رود. این کشف نشان می‌دهد که انسان‌های هوشمند هزاران سال پیش در این منطقه زندگی می‌کرده‌اند و به مرور زمان به دیگر مناطق مهاجرت کرده‌اند.

دکتر بهروز بازگیر، سرپرست هیئت ایرانی و اسپانیایی کاوش غار کلدر هنگام کشف جمجمه انسان هوشمند در این غار گفته بود: «قدمت شواهد فرهنگی انسان‌های هوشمند که همان دست‌افزارهای سنگی تیغه و ریزتیغه هستند، در قاره اروپا بیش از ۴۳ هزار سال نیست؛ اما در غار کلدر، دست‌افزارهای سنگی انسان‌های هوشمند حداقل ۵۴ هزار و ۴۰۰ سال قدمت دارند.»

– ساختار غار کلدر

غار کلدر لرستان ۱۷ متر طول و ۱۶ متر عرض دارد. ارتفاع دهانه‌ این غار هم ۷ متر است. غار کلدر در کنار پاسگاه محیط‌بانی منطقه سفیدکوه قرار گرفته و هنگام کاوش‌ها ورود به آنجا ممنوع است.

جاهای دیدنی نزدیک غار کلدر

با سفر به این منطقه خوش‌آب‌وهوا، حتما دلتان می‌خواهد به اطرافش هم سری بزنید و از دیگر جاهای دیدنی لرستان بازدید کنید؛ پس ادامه این مطلب را از دست ندهید.

– تونل مخمل کوه

تونل مخمل کوه با هدف آبرسانی از سد مخمل کوه به سایر نقاط استان لرستان ساخته شد. این تونل تا غار کلدر حدود ۲۵ کیلومتر فاصله دارد و در صورت پایان کار ساخت‌وساز و بهره‌برداری از تونل، دسترسی به این منطقه از خرم آباد بسیار راحت‌تر می‌شود.

– قلعه سنگی

روستای قلعه سنگی با قدمتی تاریخی و معماری خاص خود، یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری نزدیک به خرم آباد و غار کلدر است. بازدید از این روستا، شما را به سفری به دل تاریخ و طبیعت می‌برد. قلعه سنگی در فاصله‌ یک کیلومتری غار کلدر واقع شده و می‌توان با کمتر از ۱۵ دقیقه پیاده‌روی یا ۵ دقیقه ماشین‌سواری به آنجا رسید.

– جنگل بلوط

جنگل بلوط با درختان سرسبز و محیطی بکر، مکانی مناسب برای پیاده‌روی و لذت بردن از طبیعت است. این جنگل تجربه‌ای آرامش‌بخش از بودن در طبیعت و لذت چشیدن طعم بلوط تازه را به شما می‌دهد. فاصله جنگل بلوط از غار کلدر حدود ۱۲ کیلومتر است و می‌توان به‌راحتی به این مکان دسترسی پیدا کرد.

– آبشار مخمل کوه

آبشار‌ها از آن دست جاذبه‌های طبیعی هستند که هیچ‌وقت از دیدنشان سیر نمی‌شویم. آبشار مخمل کوه نیز با زیبایی خیره‌کننده‌‌اش، یکی از جاذبه‌های تماشایی خرم آباد در استان لرستان به شمار می‌رود که در فاصله ۱۳ کیلومتری غار کلدر قرار دارد. این آبشار با صدای آرامش‌بخش آب و مناظر طبیعی اطرافش، مکانی ایدئال برای استراحت و لذت بردن از طبیعت است.

اقامت در نزدیکی غار کلدر

برای اقامت در نزدیکی غار کلدر، می‌توانید از هتل‌ها و اقامتگاه‌های خرم آباد استفاده کنید. همچنین کمپینگ در طبیعت بکر اطراف غار گزینه‌ای جذاب برای ماجراجویان است.

اگر هم می‌خواهید فاصله نزدیک‌تری تا غار کلدر داشته باشید، اقامتگاه‌های بومگردی و سنتی زیادی در روستاهای نزدیک به غار وجود دارد که گزینه مناسبی برای سفر چندروزه به خرم آباد هستند. چادر زدن در دشت‌های خرم‌ آباد هم پیشنهاد بعدی است؛ البته باید تجهیزات لازم‌اش را همراه داشته باشید.

تجهیزات موردنیاز در سفر به غار کلدر

برای بازدید از غار کلدر حتما موارد زیر را به همراه داشته باشید:

• لباس‌های راحت و کفش مناسب پیاده‌روی
• آب و خوراکی
• لباس‌های گرم و ضدآب (برای بازدید در فصول سرد)
• تجهیزات کمپینگ (برای شبمانی در دره کلدر)

توصیه‌هایی برای سفر به غار کلدر

برای بازدید از غار کلدر نیاز به تهیه بلیط ندارید. بازدید از این غار رایگان است و می‌توانید بدون نیاز به پرداخت هزینه‌ای از آن بازدید کنید.

برای داشتن سفری راحت و بی‌دغدغه، بهتر است قبل از سفر برنامه‌ریزی دقیقی انجام دهید. مسیرهای دسترسی، تجهیزات موردنیاز و زمان مناسب برای بازدید را از قبل بررسی کنید تا تجربه‌ای بهتر و لذت‌بخش‌ داشته باشید.

غار کلدر در محدوده حفاظت‌شده و شکار ممنوع قرار دارد، پس لطفا هنگام بازدید از این منطقه به حیوانات و پوشش گیاهی اینجا آسیب نرسانید و حتما زباله‌هایتان را با خودتان برگردانید تا در سطل زباله بیندازید.

منبع: مجله گردشگری علی بابا