چرا خواب‌های تکراری معمولاً ناخوشایند هستند؟
خواب‌های تکراری ممکن است شامل مجبور به سخنرانی کردن، مورد حمله قرار گرفتن و یا امتحانی باشد که فرد برای آن مطالعه نکرده است.
چرا انگار برخی خواب‌های تکراری مدام دنبالمان می‌آیند؟ شاید از کودکی خواب پرواز کردن مانند پرنده را دیده یا اخیراً در حین خواب به مکان یا زمانی خاص بازگشته باشید شاید گذراندن یک روز بد در محل کار، کابوس‌های امتحان مدارس را برانگیخته کند؛ حتی اگر دهه‌ها از دانش‌آموز بودنتان گذشته باشد.
اگر چنین وضعیتی را تجربه کرده‌اید، باید بدانید که تنها نیستید. خواب‌های تکراری پدیده‌های رایجی هستند: تحقیقات نشان می‌دهد که تا ۷۵ درصد بزرگسالان حداقل یک بار در طول زندگی خود این خواب‌ها را تجربه می‌کنند.
این خواب‌ها در یک طیف قرار دارند: گاهی اوقات هربار که اتفاق می‌افتند تقریباً مشابه یکدیگرند؛ اما ممکن است موضوع خواب، مکان‌ها یا شخصیت‌های تکراری باشند که پس‌زمینه‌های مختلفی دارند. این تغییرات، خواب‌های تکراری را از خواب‌های بد ناشی از «اختلال اضطراب پس از سانحه» متمایز می‌کند؛ وضعیتی روانشناختی که در آن افراد خاطرات خاصی از زندگی بیداری خود را با تغییرات بسیار کمتر در حین خواب دوباره تجربه می‌کنند.
کارشناسان هنوز مطمئن نیستند که چرا ما خواب‌های تکراری می‌بینیم، اما تحقیقات جدید به شناسایی بهتر الگوها در فراوانی، محتوا و همچنین سناریوهایی که آنها را به‌وجود می‌آورند، کمک می‌کند.
مطالعات اخیر نظریه‌ای را تقویت کرده‌اند که می‌گوید خواب‌های تکراری اغلب اما نه همیشه خواب‌های بد هستند. در یک نظرسنجی که سال ۲۰۲۲ توسط «مایکل شردل»، رئیس آزمایشگاه خواب در مؤسسه مرکزی سلامت روان در آلمان انجام شد، بزرگسالان دو سوم خواب‌های تکراری خود را به‌عنوان منفی علامت‌گذاری کردند؛ این خواب‌ها معمولاً به موضوعاتی مانند تعقیب یا حمله، دیر رسیدن به جایی یا شکست در چیزی اشاره داشتند. برعکس، خواب‌های تکراری مثبت شرکت‌کنندگان شامل موضوعاتی مانند پرواز یا کشف یک اتاق جدید در خانه‌شان بود.
دلایل اینکه چرا ما ممکن است تمایل بیشتری به خواب‌های منفی داشته باشیم، به‌طور کامل درک نشده است؛ اما شردل می‌گوید خواب‌ها معمولاً چیزی را در زندگی بیداری ما، مثلاً حتی احساسی کوچک یا وضعیتی جزئی را که احساس می‌کنیم نمی‌توانیم تغییر دهیم، بیش از حد برجسته می‌کنند. او توضیح می‌دهد: «این احساس در خواب به تلاطمی بسیار بزرگ‌تر تبدیل می‌شود؛ هرچند که ارتباط آن همیشه ساده یا واضح نیست.»
روانشناسی و عصب‌شناسی سرنخ‌های بیشتر درباره‌ی خواب‌های تکراری منفی ارائه می‌دهند. به‌عنوان مثال، ما مستعد وضعیتی هستیم که به‌عنوان «منفی‌نگری» شناخته می‌شود: تمایل به تمرکز بیشتر بر افکار، احساسات یا تعاملات اجتماعی ناخوشایند نسبت به موارد مثبت. این رفتار ریشه در نیاز ناخودآگاه ما برای حل و فصل موقعیت‌های منفی مختلفی دارد که بقای ما را تهدید می‌کنند. منفی‌نگری ممکن است در خواب تشدید شود؛ زیرا مغز خواب‌زده‌ی ما نواحی مرتبط با منطق خطی را کاهش می‌دهد و بخش‌های مرتبط با هیجان را فعال می‌کند. بنابراین فیلتر بین افکار و احساسات ما تضعیف می‌شود.
درک زیرساخت‌های روانشناختی خواب‌های تکراری، مطالعه چالش‌برانگیزی بوده؛ زیرا کنترل خواب‌ها در یک زمینه‌ی تجربی دشوار است. اما رویدادهایی مانند حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر یا دنیاگیری کووید-۱۹ که بسیاری از مردم تجربه‌ای مشترک از آسیب دارند، به دانشمندان امکان داده تا الگوهای خاص مرتبط با خواب را با جزئیات بیشتری بررسی کنند.
مطالعه خواب‌های تکراری انسان‌ها به دلیل تجربیات متفاوت هر یک از ما، سخت است
«دیردر لی بارنت»، پژوهشگر خواب و نویسنده کتاب «خواب‌های دنیاگیری» که سال ۲۰۲۰ منتشر شد، می‌گوید اغلب افرادی که دچار فاجعه‌های منطقه‌ای یا جهانی می‌شوند، پس از آن افزایش قابل توجهی در خواب‌های تکراری با محتوای منفی را تجربه می‌کنند. در طول دنیاگیری کرونا، بارنت بیش از ۱۵هزار گزارش خواب جمع‌آوری کرد و در دو انتشار (یک فصل کتاب و یک مطالعه) نشان داد که موضوعات تکراری شامل ترس، بیماری و مرگ پس از دنیاگیری دو تا چهار برابر بیشتر در خواب‌های مردم رایج شده است. روایت‌های رایج شامل دیدن مرگ عزیزان، مشاهده هجوم حشرات (که ممکن است ناشی از تصور کووید به‌عنوان باکتری باشد) و تجربه‌ی بلایایی مانند طوفان‌های دریایی بود که نماد رویدادی همه‌گیر هستند.
بارنت دریافت که خواب‌ها در اوایل دیناگیری معمولاً واقعی‌تر بودند و موجب ترس و اضطراب بیشتر می‌شدند. با گذشت زمان، این خواب‌ها به سمت موقعیت‌های کمتر ترسناک اما همچنان ناخوشایند مرتبط با شرمندگی اجتماعی تغییر کردند؛ مانند اینکه تنها فردی باشید که در مکان عمومی ماسک صورت نمی‌زند. بارنت با اشاره به آنچه که به‌عنوان «فرضیه تداوم» شناخته می‌شود. می‌گوید: «آنها به وضوح به چیزهایی که در زندگی روزمره ما اتفاق می‌افتد مرتبط هستند.» او توضیح می‌دهد: «اگر شما احساسات را در طول روز پردازش نکنید، خودآگاهی شبانه‌ی شما سعی خواهد کرد آنها را در شب پردازش کند.»
بارنت و دیگر کارشناسان تأکید می‌کنند که خواب‌های تکراری منفی، رایج و طبیعی هستند و اقداماتی وجود دارد که می‌توان برای کنترل آنها انجام داد. برخی افراد موفقیت‌هایی را در روشی به نام «درمان مبتنی‌بر پردازش مجدد تصاویر» (imagery rehearsal therapy) یافته‌اند. در این روش افراد قبل از اینکه بخوابند، کابوس‌های خود را با پایان خوش‌تر دوباره تصور می‌کنند.
«نریت سافر-دودک»، پژوهشگر و روانشناس بالینی نیز توصیه می‌کند که بهداشت خواب خوبی را با تنظیم یک برنامه خواب منظم، محدود کردن استفاده از صفحه نمایش‌های دیجیتال و اجتناب از کافئین یا الکل قبل از خواب ایجاد کنید. او می‌گوید: «کمتر احتمال دارد هنگامی که هنوز در حالت عاطفی شدید هستید بخوابید. بهترین توصیه‌ای که می‌توانم بدهم این است که سعی کنید مرزهای قوی بین زمان بیداری و خواب خود برقرار کنید تا از ورود اضطراب به خواب‌هایتان جلوگیری کنید.»
منبع: خبرآنلاین
