چگونه بدون گفتن حتی یک کلمه منظور خود را به طرف مقابل برسانیم؟

گاهی دلمان می‌خواهد شریک عاطفی‌مان دقیقاً بداند که در ذهن ما چه می‌گذرد؛ مثلاً وقتی در مهمانی حوصله‌مان سر رفته و دوست داریم آن‌جا را ترک کنیم. در واقع، موقعیت‌های زیادی وجود دارند که شاید ترجیح دهیم خواسته‌ خود را مستقیماً نگوییم.

پژوهشگران به تازگی راه مؤثری را برای بیان خواسته‌ها، بدون گفتن حتی یک کلمه، پیدا کرده‌اند. تیمی از دانشگاه فلایندرز در استرالیای جنوبی، نقش تماس چشمی را در درک و واکنش دیگران بررسی کرده است.

این گروه به این نتیجه رسیده‌اند که بهترین شیوه برای رساندن خواسته این است که در ابتدا به یک شیء نگاه کنیم، بعد به چشم فرد موردنظر خیره شویم، و دوباره نگاه‌ خود را به همان شیء برگردانیم.آن‌ها دریافتند که این توالی نگاه و زمان‌بندی آن، احتمال این‌که دیگران منظور ما را به‌عنوان یک درخواست درک کنند، افزایش می‌دهد. این روش حتی می‌تواند در شرایطی مثل ترک بی‌سروصدای یک مهمانی خسته‌کننده هم به‌کار بیاید.

یافته‌های علمی درباره نگاه و ارتباط غیرکلامی

در این پژوهش مشخص شد که بهترین روش برای بیان خواسته، همان الگویی است که پیش‌تر گفته شد: نگاه اول به شیء، سپس تماس چشمی با فرد و در نهایت بازگشت نگاه به همان شیء. تصویری از مستربین نیز آورده شده که با وجود صحبت ‌نکردن زیاد، به داشتن چشمانی بسیار گویا مشهور است.

به گفته ناتان کاروانا، نویسنده اصلی این تحقیق، مسئله فقط تعداد دفعات نگاه کردن یا ترتیب آن نیست، بلکه این زمینه‌ نگاه‌هاست که باعث می‌شود یک رفتار، معنادار به نظر برسد.

در این آزمایش، از شرکت‌کنندگان خواسته شد که در حین کار با یک شخصیت مجازی، تشخیص دهند که آیا او یکی از سه شیء را صرفاً نگاه می‌کند یا آن را می‌خواهد.

در این مقاله‌ که در ژورنال Royal Society Open Science منتشر شده، آمده: «شرکت‌کنندگان زمانی سریع‌تر و با اطمینان بیشتر نگاه را به‌عنوان یک درخواست درک می‌کردند که تماس چشمی بین دو نگاه متوالی به یک شیء خاص اتفاق می‌افتاد».

پژوهشگران معتقدند که یافته‌های آن‌ها می‌تواند برای افرادی که در موقعیت‌های اجتماعی مبتنی بر ارتباط غیرکلامی قرار دارند، بسیار مفید باشد. چنین موقعیت‌هایی می‌تواند شامل رقابت‌های ورزشی، عملیات نظامی یا محیط‌های شلوغ و پر سروصدا باشد.

جالب این‌که مردم نسبت به همین الگوی نگاه، حتی زمانی که از سوی یک ربات انجام می‌شد، واکنش مشابهی نشان می‌دادند.

ما توانستیم یکی از غریزی‌ترین رفتارهای انسانی را رمزگشایی کنیم و نشان دهیم که چگونه می‌توان با استفاده از آن، ارتباط مؤثرتری با دیگران برقرار کرد، چه آن فرد یک هم‌تیمی باشد، چه یک ربات یا کسی که شیوه ارتباطی متفاوتی دارد.

درک دقیق نحوه عملکرد تماس چشمی می‌تواند آموزش مهارت‌های ارتباط غیرکلامی را در موقعیت‌های پرفشار مثل ورزش، عملیات نظامی‌ یا محیط‌های کاری شلوغ بهبود دهد.

قدرت نگاه حتی در برابر مرغ‌های دریایی!

از سوی دیگر، یک تحقیق نشان داده که نگاه مستقیم می‌تواند کاربردهای جالبی داشته باشد؛ مثلاً در برابر مرغ‌های دریایی مزاحم!

به گفته نیلتی بوگرت، پژوهشگر رفتارشناسی از دانشگاه اکستر، زل‌ زدن به این پرندگان می‌تواند آن‌ها را از نزدیک‌شدن به غذای شما باز دارد.

مرغ‌های دریایی از نگاه مستقیم انسان خوششان نمی‌آید و وقتی به آن‌ها خیره شوید، احتمال این‌که به سمت غذایتان بیایند، کمتر می‌شود.

انواع سیگنال‌های چشمی و معنای آن‌ها

۱. تماس چشمی:

تماس چشمی عادی (حدود ۵۰ تا ۷۰ درصد هنگام صحبت یا گوش دادن) معمولاً نشانه توجه و درگیر بودن است.

تماس چشمی طولانی‌مدت ممکن است بیانگر علاقه، کشش یا حتی پرخاشگری باشد، بسته به شرایط.

تماس چشمی محدود می‌تواند نشانه ناراحتی، بی‌علاقگی یا تلاش برای پنهان‌کاری باشد.

۲. تغییرات مردمک چشم:

مردمک گشادشده اغلب با احساسات مثبت، علاقه و برانگیختگی همراه است.

مردمک تنگ‌شده می‌تواند به عصبانیت، خلق منفی یا ترس مربوط باشد.

۳. جهت نگاه:

نگاه به سمت چپ ممکن است نشان‌دهنده به‌خاطرآوردن یا مرور خاطرات باشد.

نگاه به سمت راست می‌تواند نشانه تفکر خلاق یا ساختن یک روایت تازه باشد و گاهی هم نشانه دروغ‌گویی تلقی می‌شود.

نگاه به بالا و اطراف ممکن است نشانه تفکر و پردازش ذهنی باشد.

۴. حرکات چشم:

نگاه‌های پرشی یا ناپایدار می‌تواند نشانه اضطراب یا تلاش برای پرهیز از تماس چشمی باشد.

حرکات افقی چشم ممکن است حاکی از بی‌قراری یا ارزیابی محیط اطراف باشد.

پلک‌زدن، رفتاری طبیعی است، اما پلک‌زدن بیش از حد می‌تواند نشان‌دهنده استرس یا فریب باشد.

منبع: روزیاتو