پروبیوتیک‌ها با سلامت ما چه می‌کنند؟؛ نگاهی به اسرار یک باکتری مفید

شاید شنیده باشید که در بدن ما «باکتری‌های خوب» وجود دارند؛ میکروب‌هایی که نه‌تنها مضر نیستند، بلکه نقش مهمی در سلامت ما دارند. به این میکروب‌های سودمند، پروبیوتیک گفته می‌شود. اما اهمیت پروبیوتک‌ها برای سلامت چیست و چقدر مصرف آن کفایت می‌کند و چه مضراتی می‌توانند داشته باشند؟

واژه‌ پروبیوتیک از دو بخش تشکیل شده است: «پرو» به‌معنای «برای» و «بیوس» به‌معنای «زندگی». یعنی «برای زندگی» و همین معنا به‌خوبی نشان می‌دهد که وجود آن‌ها تا چه اندازه برای بدن ما حیاتی است.

برای پی بردن به کارهایی که پروبیوتک‌ها انجام می‌دهند، نقش و اهمیت آن‌ها در سلامت یدن، نقش آن‌ها در بازسازی تعادل میکروبی روده و مضرات مصرف زیاد پروبیوتک‌ها، روزنامه همشهری گفت وگویی با دکتر مجید حسن قمی نایب رئیس انجمن تغذیه ایران انجام داده که در پی می‌آید.

پروبیوتیک‌ها چه می‌کنند؟

دکتر مجید حسن قمی درباره عملکرد پروبیوتک‌ها نیز می‌گوید: پروبیوتیک‌ها در درجه اول به تعادل فلور میکروبی روده کمک می‌کنند. در روده‌ هر انسان میلیاردها باکتری زندگی می‌کنند که اگر تعادل میان آن‌ها برقرار باشد، فرایند گوارش، جذب مواد مغذی و حتی عملکرد سیستم ایمنی بدن به بهترین شکل انجام می‌شود. اما در اثر تغذیه ناسالم، استرس، یا مصرف طولانی‌مدت آنتی‌بیوتیک‌ها، این تعادل به هم می‌خورد و ممکن است باکتری‌های مضر افزایش پیدا کنند. در این شرایط، مصرف پروبیوتیک‌ها می‌تواند به بازسازی تعادل میکروبی روده کمک کند. تحقیقات نشان داده‌اند که پروبیوتیک‌ها می‌توانند در پیشگیری از اسهال ناشی از آنتی‌بیوتیک‌ها، کاهش علائم سندروم روده تحریک‌پذیر، تقویت سیستم ایمنی، و حتی کاهش التهاب‌های مزمن مؤثر باشند. برخی مطالعات جدید نیز احتمال می‌دهند که مصرف منظم پروبیوتیک‌ها بر خلق‌وخو و اضطراب تأثیر مثبت دارد، زیرا میان مغز و روده ارتباط تنگاتنگی برقرار است.

منابع غذایی پروبیوتیک‌ها

به گفته نایب رئیس انجمن تغذیه ایران، پروبیوتیک‌ها فقط در مکمل‌های دارویی یافت نمی‌شوند؛ بسیاری از خوراکی‌های سنتی ما نیز سرشار از این میکروارگانیسم‌های مفید هستند. از مهم‌ترین منابع طبیعی پروبیوتیک می‌توان به ماست‌های پروبیوتیک و دوغ سنتی اشاره کرد که از شناخته‌شده‌ترین منابع پروبیوتیک هستند. هنگام خرید، به برچسب محصول توجه کنید تا مطمئن شوید حاوی «باکتری‌های زنده و فعال» است. کفیر هم نوعی پروبیوتیک و نوشیدنی تخمیری سرشار از انواع باکتری‌ها و مخمرهای مفید است. ترشی‌های طبیعی و شور خانگی هم در صورتی که با سرکه صنعتی تهیه نشده باشند، می‌توانند منبع مناسبی از پروبیوتیک‌ها باشند. غذاهای تخمیری دیگر مانند نان‌های سبوس‌دار خمیرترش، سویا تخمیری (مخصوصاً در رژیم‌های آسیایی) و برخی پنیرهای کهنه نیز حاوی مقادیر قابل‌توجهی از این باکتری‌ها هستند.

چقدر کافی است؟

او درباره اینکه میزان مصرف مناسب پروبیوتک‌ها چقدر باید باشد، توضیح می‌دهد: در حال حاضر، مقدار مشخص و یکسانی برای مصرف روزانه پروبیوتیک‌ها تعیین نشده است، زیرا میزان نیاز بدن به نوضعیت سلامت فرد و ترکیب رژیم غذایی بستگی دارد. به‌طور معمول، مصرف روزانه 1 تا 2 واحد فرآورده لبنی پروبیوتیک (مانند یک لیوان ماست یا دوغ پروبیوتیک) می‌تواند نیاز بدن را تأمین کند. برای افرادی که مشکلات گوارشی یا مصرف مداوم آنتی‌بیوتیک دارند، پزشک یا متخصص تغذیه ممکن است مکمل‌های پروبیوتیک را توصیه کند.

مصرف زیاد ضرر دارد؟

دکتر مجید حسن قمی درباره مضرات مصرف زیاد پروبیوتیک نیز می‌گوید: اگرچه پروبیوتیک‌ها معمولا ایمن و مفید هستند، اما مصرف بی‌رویه یا بدون نظارت متخصص می‌تواند در برخی افراد مشکل‌ساز شود. در موارد نادر، به‌ ویژه در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف یا بیماران بستری، ممکن است باعث نفخ، اسهال یا عفونت‌های خفیف شوند. همچنین مصرف مکمل‌های پروبیوتیک با دوز بالا، بدون تجویز پزشک، ضرورتی ندارد و ممکن است تعادل میکروبی روده را به‌طور موقت بر هم بزند.

نکته‌ای درباره همراه خاموش سلامت بدن

او در پایان در توضیح کلی درباره پروبیوتک‌ها می‌گوید: پروبیوتیک‌ها نه دارو هستند و نه معجزه، اما همراهان خاموش سلامت بدن به شمار می‌آیند. حضور آن‌ها در رژیم غذایی روزانه می‌تواند نقش مهمی در حفظ سلامت گوارش، تقویت ایمنی و حتی بهبود خلق‌وخو داشته باشد. بهترین راه دریافت آن‌ها، مصرف منظم مواد غذایی تخمیری و لبنیات پروبیوتیک است، نه قرص‌ها و مکمل‌ها. در دنیایی که بسیاری از بیماری‌ها ریشه در سبک زندگی دارند، شاید گنجاندن یک لیوان ماست پروبیوتیک در برنامه روزانه، یکی از ساده‌ترین گام‌ها برای رسیدن به زندگی سالم‌تر باشد.

منبع: همشهری