تصاویر؛ نگاهی به تمامی برندگان جایزه توپ طلا؛ تحلیل کامل بر اساس پست‌ بازیکنان دریافت‌کننده

توپ طلا معتبرترین جایزه شخصی دنیای فوتبال است. این جایزه در ابتدا منحصراً به بازیکنان اروپایی که در اروپا بازی می‌کردند اهدا می‌شد تا اینکه قوانین صلاحیت دریافت آن در سال ۱۹۹۵ تغییر کرد. روند رأی‌گیری توپ طلا ابتدا تنها شامل خبرنگاران ورزشی بود و این روند از سال ۲۰۱۶ به حالت اولیه بازگشت، پس از اینکه در سال ۲۰۰۷ تغییر کرده و بازیکنان حرفه‌ای، کاپیتان‌ها و مربیان تیم‌های ملی نیز در رأی‌گیری دخیل شدند.

برندگان این جایزه بارها مورد انتقاد قرار گرفته است، زیرا برخی آن را مسابقه محبوبیت می‌دانند و برخی دیگر به جانبداری به نفع بازیکنان هجومی اشاره می‌کنند. این نقدها بی‌دلیل نیست، به خصوص نقد دسته دوم، چرا که ۵۸ جایزه از مجموع ۶۸ جایزه توپ طلا به مهاجمان تعلق گرفته است. در رقابت برای توپ طلای ۲۰۲۵، مهاجمان در کانون توجه قرار دارند، از جمله زوج بارسلونایی رافینیا و لامینه یامال که هر دو وینگر هستند، و همچنین عثمان دمبله از پاری‌سن‌ژرمن که خط حمله این تیم فرانسوی را رهبری می‌کند.

با این توضیح، در ادامه مروری داریم بر تمام بازیکنانی که توپ طلا را برده‌اند، مرتب شده بر اساس پست بازی‌شان.

دروازه‌بان

لو یاشین تنهاست

لو یاشین اغلب به عنوان یکی از بهترین دروازه‌بان‌های تاریخ فوتبال شناخته می‌شود و تنها دروازه‌بانی است که تاکنون جایزه توپ طلا را کسب کرده است. یاشین دروازه‌بانی انقلابی و نوآور در زمان خود بود، که این موضوع با توجه به بازی او برای اتحاد جماهیر شوروی، منطقی است. او معمولاً خودش دفاع را می‌چید، و اولین کسی بود که از خط دروازه بیرون می آمد تا ضربات کرنر یا سانترها را دفع کند و برای رویارویی با مهاجمانی که به سمت او می دویدند، دروازه را ترک می کرد، کاری که در آن زمان کاملاً نادر بود.

یاشین از سال ۱۹۵۰ برای دینامو مسکو بازی کرد، پس از اینکه با بازی در تیم فوتبال کارخانه ای که در آن کار می کرد، توجه ها را به خود جلب کرد. دوران بازی او خیلی آرام و بی سروصدا شروع شد زیرا ابتدا به عنوان ذخیره‌ی الکسی خومیچ، یکی دیگر از دروازه‌بان بزرگ تاریخ شوروی، بازی می کرد. یاشین در تیم هاکی روی یخ دینامو مسکو نیز بازی می‌کرد و به این تیم کمک کرد تا جام اتحاد جماهیر شوروی فصل ۱۹۵۲/۵۳ را به خود اختصاص دهد.

او پس از آن فصل، هاکی را کنار گذاشت تا روی فوتبال تمرکز کند و در نهایت تبدیل به یکی از بهترین دروازه‌بانان تاریخ فوتبال شد و دینامو را در پنج قهرمانی لیگ اتحاد شوروی و سه جام شوروی همراهی کرد. یاشین در سطح بین‌المللی نیز بسیار موفق بود، در سه جام جهانی بازی کرد و مدال طلای المپیک تابستانی ۱۹۵۶ را به گردن آویخت. آخرین دروازه‌بانی که برای این جایزه نامزد شد مانوئل نویر در سال ۲۰۱۴ بود که در نهایت سوم شد.

مدافعان

بکن‌باوئر و کاناوارو در لیگی متفاوت از دیگران

اگر تعداد دروازه‌بانانی که توپ طلا برده‌اند را دو برابر کنیم، تعداد مدافعانی که این جایزه را برده‌اند به دست می‌آید. فرانتس بکن‌باوئر اولین مدافعی بود که در سال ۱۹۷۲ توپ طلا را گرفت.

بکن‌باوئر هم در پست خود بازیکنی انقلابی بود و نقش سوییپر یا مدافع آزاد را تعریف کرد. او وظایف دفاعی اش را با توانایی‌های هجومی ترکیب می‌کرد، چرا که تکل‌های قوی و خوانش بازی او با پاس‌های بلند و حرکات پا به توپ به سمت جلو همراه بود.

در سطح باشگاهی، بکن‌باوئر به یکی از بازیکنان افسانه ای بایرن مونیخ تبدیل شد. آن‌ها چهار بار بوندس‌لیگا، چهار بار جام حذفی و سه بار جام باشگاه‌های اروپا را بردند. نقش بکن‌باوئر در قهرمانی باشگاه و پیروزی آلمان در قهرمانی اروپای سال ۱۹۷۲، اولین جایزه توپ طلای او را به همراه داشت. دومین توپ طلای بکن‌باوئر در سال ۱۹۷۶ بدست آمد.

فابیو کاناوارو دومین مدافعی است که جایزه توپ طلا را برد. او در سال ۲۰۰۶ پس از قهرمانی در جام جهانی با ایتالیا و با لقب «دیوار برلین» این جایزه را کسب کرد. ایتالیا در کل مسابقات پنج کلین شیت داشت و فقط دو گل خورد، در حالی که کاناوارو نقش بسیار مهمی در قهرمانی تیمش داشت. او همچنین بخشی از تیم یوونتوس فصل ۲۰۰۵/۰۶ بود که قهرمان سری آ شد اما تیم بعد از این قهرمان، به دلیل رسوایی کالچوپولی به سری بی سقوط کرد.

مدافعان برنده توپ طلا

بازیکن باشگاه سال(ها)

هافبک‌ها

پلاتینی، زیدان، مودریچ و خیلی‌های دیگر

هافبک های زیادی برنده توپ طلا نشده اند، و برندگان ترکیبی از هافبک‌های هجومی و دفاعی بوده‌اند. اولین نفر یوزف ماسوپوست، هافبک چکسلواکی بود که بیشتر دوران بازی‌اش را در دوکلا پراگ گذراند. او در سال ۱۹۶۲ پس از کمک به تیم ملی کشورش برای رسیدن به نایب قهرمانی در جام جهانی آن سال، توپ طلا را برد. پله در سال ۲۰۰۴ از ماسوپوست به عنوان یکی از ۱۲۵ بازیکن بزرگ زنده فوتبال جهان نام برد.

فرانسه و آلمان هر کدام دو هافبک دارند که حداقل یک توپ طلا برده‌اند. هافبک‌های فرانسوی توانایی‌های هجومی برجسته و بازیسازی حیرت انگیزی داشتند، در حالی که هافبک‌های آلمانی بیشتر دفاعی بودند. میشل پلاتینی سه بار توپ طلا برد و اولین بازیکنی شد که این جایزه را سه سال پیاپی از ۱۹۸۳ تا ۱۹۸۵ بدست آورد.

زین‌الدین زیدان در سال ۱۹۹۸ پس از کمک به یوونتوس برای قهرمانی سری آ و رسیدن به فینال لیگ قهرمانان اروپا، توپ طلا گرفت. او نقشی کلیدی در قهرمانی فرانسه در جام جهانی ۱۹۹۸ داشت و در فینال دو گل به تیم برزیل زد. لوتار ماتئوس و ماتیاس سامر دو هافبک آلمانی هستند که توپ طلا گرفته اند. هر دو می‌توانستند در نقش هافبک دفاعی یا مدافع آزاد بازی کنند و در دهه ۱۹۹۰ پس از کمک به آلمان در پیروزی‌های بین‌المللی این جایزه را بردند.

نکته جالب این است که پست هافبک تمایل مشخصی به هجومی یا دفاعی بودن ندارد. کاکا و روبرتو باجو هم برندگان این جایزه هستند که در دوران حرفه‌ای بیشتر هافبک هجومی بودند، اما انتخاب لوکا مودریچ در ۲۰۱۸ این تعادل را حفظ می‌کند. برد مودریچ در آن سال بحث‌برانگیز بود زیرا بسیاری معتقد بودند لیونل مسی شایسته‌تر است اما مودریچ نقشی محوری در موفقیت رئال مادرید و تیم ملیکرواسی داشت. رود گولیت نیز در سال ۱۹۸۷ توپ طلا برد و لوییس سوارز، اسطوره اسپانیایی دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰، در سال ۱۹۶۰ این جایزه را کسب کرد.

ریوالدو نیز در سال ۱۹۹۹ توپ طلا گرفت و تنها هافبک غیراروپایی برنده این جایزه است. او یکی از سه بازیکن غیراروپایی است که توپ طلا را برده‌اند. تازه‌ترین برنده توپ طلا در هنگام نوشتن این مطلب در سسال ۲۰۲۵ رودری است که بازیکنی دفاعی است.

هافبک‌های برنده توپ طلا

نام باشگاه سال(ها)

وینگرها

متیوز اولین، مسی آخرین

اولین برنده توپ طلا یک وینگر بود. استنلی متیوز افسانه‌ای این جایزه را در زمان بازی برای بلکپول برد. این نابغه متولد استوک-آن-ترنت با لقب جادوگر دریبل‌زن، یکی از اولین ستاره‌های واقعی دنیای فوتبال بود و تا ۵۰ سالگی برای باشگاه شهرش، استوک سیتی بازی کرد.

وینگرها در دهه ۲۰۱۰ و اواخر ۲۰۰۰ غالب جوایز توپ طلا را کسب کردند، اگرچه این موفقیت به دو بازیکن محدود می‌شد: کریستیانو رونالدو و لیونل مسی که شاید بهتر است مهاجم خوانده شوند اما برای این مقاله به عنوان وینگر طبقه‌بندی شده‌اند و هر دو مجموعاً ۱۲ بار توپ طلا گرفتند. این دوره تسلط بی‌سابقه دو فوق ستاره دنیای فوتبال بود، دورانی که احتمالاً برای مدت طولانی تکرار نخواهد شد. بازیکنانی با پست سنتی تر وینگر مانند پاول ندود و لوییس فیگو هم توپ طلا گرفته اند. برد ندود هم بحث‌برانگیز بود چون بسیاری معتقد بودند جایزه باید به تیری آنری می رسید.

معمولاً وینگرها در سال‌های گذشته رقابت برای توپ طلا را به مهاجمان باخته اند، اما این مانع از آن نشد که یوهان کرویف سه بار توپ طلا بگیرد یا ریموند کوپا در دوران آغازین این جایزه، آن را کسب کند. کوپا نام جایزه دیگری نیز هست که به بهترین بازیکن زیر ۲۱ سال داده می‌شود و به آن Kopa Trophy گفته می شود. جورج بست نیز در ۱۹۶۸ توپ طلا گرفت که نام او را به عنوان یکی از بهترین وینگرهای تاریخ فوتبال تثبیت کرد. بست تنها بازیکن ایرلند است که توپ طلا برده.

وینگرهای برنده توپ طلا

بازیکن باشگاه سال(ها)

مهاجمان

محبوب‌ترین پست در کسب توپ طلا

تعجبی ندارد که مهاجمان بیشتر از هر پست دیگری توپ طلا برده‌اند. این جایزه ۲۷ بار به مهاجمان تعلق گرفته است. آخرین برنده مهاجم توپ طلا، کریم بنزما است که در سال ۲۰۲۲ برای عملکرد فوق‌العاده‌اش در تیم رئال مادرید این جایزه را دریافت کرد.

آلفردو دی استفانو، عمر سیوری و دنیس لا اولین سه مهاجمی بودند که توپ طلا گرفتند. یک مهاجم مجارستانی پس از این سه برنده توپ طلا شد، در حالی که خیلی‌ها فکر می‌کنند او فرانتس پوشکاش بوده اما در واقع فلورین آلبرت بود، مهاجمی که طرفداران و رسانه ها به او لقب امپراطور داده بودند. آلبرت پس از یک دوره بسیار موفق داخلی و بین المللی برای فرانسواروش، یکی از بزرگترین تیم های فوتبال مجارستان، برنده جایزه توپ طلا شد.

دو مهاجم اتحاد جماهیر شوروی نیز توپ طلا برده اند که تعداد برندگان اهل شوروی را به سه نفر رساند. هر دوی این مهاجمان برای دینامو کی‌یف بازی می کردند؛ اولی اولگ بلوخین بود که در ۱۹۷۵ و پس از فصلی فوق العاده برای تیم اوکراینی توپ طلا گرفت، وقتی به تیمش کمک کرد در آن فصل سه‌گانه‌ای شامل لیگ شوروی، جام برندگان اروپا و سوپرکاپ اروپا را فتح کند. دومی ایگور بِلانوف نام داشت که در ۱۹۸۶ در رقابت با گری لینکر و امیلیو بوتراگوئنو برنده توپ طلا شد. آندری شوچنکو مهاجم دیگری بود که برای دینامو کی‌یف بازی کرده و برنده توپ طلا شد اما در زمان گرفتن جایزه برای آث میلان بازی می‌کرد (در سال ۲۰۰۴).

اولین و تنها بازیکن آفریقایی که تا سال ۲۰۲۴ توپ طلا گرفته، ژرژ وه‌آ است. او اولین برنده غیراروپایی این جایزه نیز بود که در ۱۹۹۵ توپ طلا گرفت. وه‌آ تنها بازیکن آفریقایی است که توپ طلا برده و سادیو مانه نیز تنها بازیکن آفریقایی دیگری است که نامزد این جایزه شده است. رونالدو نازاریو هم مهاجم غیراروپایی دیگری است که دو بار این جایزه را برده، در ۱۹۹۷ و ۲۰۰۲.

یکی از برندگان کمتر شناخته شده توپ طلا نیز مهاجم است. آلن سیمونسِن در سال ۱۹۷۷ این جایزه را بدست آورد، پس از آنکه بوروسیا مونشن‌گلادباخ را به قهرمانی بوندس‌لیگا، سوپرکاپ آلمان و فینال جام باشگاه‌های اروپا رساند.

انگلیس سه برنده توپ طلا در دسته مهاجمان دارد: بابی چارلتون، کوین کیگان و مایکل اوون. ممکن است برخی حضور چارلتون در این لیست را مورد پرسش قرار دهند اما او در دوران بازیش بیشتر به عنوان مهاجم مرکزی به کار گرفته می‌شد. مارکو فان باستن نیز سه بار توپ طلا گرفت و کارل-هاینز رومنیگه و گرد مولر نیز مهاجمان آلمانی هستند که این جایزه را برده اند. هریستو استویچکوف نیز در ۱۹۹۴ پس از یک فصل فوق العاده برای بارسلونا توپ طلا گرفت.

مهاجمان برنده توپ طلا

بازیکن باشگاه سال(ها)

منبع: روزیاتو