درد پشت سر نشانه چیست و چگونه درمان می‌شود؟

سردردهای پشت سر می‌توانند به دلایل مختلف بروز یابند

دردی که پشت سر احساس می‌شود و حتی سردرد می‌تواند به دلیل وجود مشکل اساسی و یا به عنوان علائم ثانویه مسئله دیگری از بدن باشد. درد در یک ناحیه از سر به علت بیماری‌ها و مشکلات در قسمت‌های دیگر بدن به وجود می‌آید. همیشه، علت سر درد را نمی‌توان دقیقا شناسایی کرد. در این مطلب به ۵ مورد از شایع‌ترین علل سر درد‌ها خواهم پرداخت که عبارتند از:

• سر درد تنشی
• میگرن
• مصرف بلند مدت و بیش از حد دارو
• درد‌های عصبی پشت سر
• تمرینات ورزشی سر درد آور

همچنین علائم، درمان‌های موثر و روش‌های پیشگیری را نیز به اختصار بیان کرده ایم.

سر درد‌های تنشی (TTH) از شایع‌ترین انواع درد‌های پشت سر هستند. مدت زمان این سر درد‌ها بین ۳۰ دقیقه تا ۷ روز هفته متغیر است.

علائم سر درد‌های تنشی عبارتند از:

• احساس فشار و گرفتگی در قسمت پشت سر یا پیشانی
• دردی خفیف یا متوسط که گاهی اوقات شدید می‌شود
• این درد با ورزش، شدید نمی‌شود
• این درد، حالت تهوع و استفراغ به همراه ندارد

در صورتی که به ندرت دچار سر درد‌های تنشی می‌شوید، مصرف استامینوفن یا آسپرین برای بهبود علائم مناسب و کافی خواهد بود.

البته در صورتی که این مشکل بسیاررخ می‌دهد، گزینه‌های درمانی جایگزین ممکن است به کاهش علائم و مدت زمان سر درد کمک کند. گزینه‌های درمانی عبارتند از:

• تکنیک‌های ریلکسیشن
• رفتار درمانی شناختی (CBT)
• ماساژ
• طب سوزنی

دلایل ابتلا به سر درد‌های تنشی (TTH) همچنان کاملا مشخص نیست، اما باید بدانید که عوامل متعددی موجب تحریک و بروز چنین درد‌هایی شوند. به عنوان نمونه:

• استرس
• خستگی
• کمبود خواب
• بی نظمی در برنامه وعده‌های غذایی
• ننوشیدن آب به مقدار کافی
• درد‌های سینوسی
• قرار گرفتن بدن در حالت‌های نادرست
• التهاب مفاصل

میگرن‌ها نوعی سر درد تکراری هستند که اغلب از کودکی شروع و با افزایش سن، دفعات آن‌ها بیشتر می‌شود.

سر درد میگرنی ممکن است در بزرگسالی به ویژه در زنان بین ۳۵ تا ۴۵ ساله چند بار در هفته رخ بدهد.

• دردی شدید در یک سمت سر
• حالت تهوع و استفراغ
• حساسیت شدید نسبت به نور، صدا و بو
• حساس شدن پوست و عضلات بدن
• دردی که چند ساعت تا چند روز ادامه دارد
• فعالیت‌های بدنی، درد میگرن را افزایش می‌دهد

بروز میگرن در یک فرد، احتمال ایجاد اختلالات بصری نیز وجود دارد و ممکن است، فرد دچار توهم و دیدن هاله‌هایی در حین مشاهده اجسام یا نوری فلش مانند شود.

عوامل و محرک‌های گوناگونی در ایجاد میگرن وجود دارد.

این عوامل ممکن است وابسته به مسائل عاطفی، جسمی، محیطی، رژیم غذایی و یا مصرف دارو باشد و سایر موارد شامل:

• اضطراب، استرس و افسردگی
• دیدن نور‌های درخشان و فلش مانند، صدا‌های بلند، بو‌های شدید
• به اندازه کافی غذا نخوردن
• خواب ناکافی
• مصرف بعضی از مواد غذایی مثل شکلات، کافئین و پنیر
• تغییرات هورمونی
• مصرف قرص‌های جلوگیری از بارداری

مواد التهاب آور می‌توانند موجب تحریک حسگر‌های درد در رگ‌های خونی و اعصاب سر شوند.

در نتیجه، احتمال بروز میگرن وجود خواهد داشت. درمان میگرن با مصرف مسکن‌هایی مانند آسپرین یا استامینوفن و استراحت در اتاقی تاریک صورت می‌پذیرد.

در صورتی که مسکن‌های نام برده شده موثر واقع نشوند، پزشک دارو‌هایی مخصوص سر درد میگرنی موسوم به تریپتان‌ها تجویز خواهد کرد. این دارو‌ها سبب انقباض و تنگ شدن رگ‌های خونی می‌شود و از اثرات میگرن بر مغز به میزان چشمگیری می‌کاهد. هر چه زود‌تر به درمان حملات میگرنی بپردازید، احتمال اثر گذاری درمان افزایش می‌یابد.

افراد می‌توانند اقدامات موثری برای رفع درد پشت سر از نوع میگرنی انجام دهند، این مراحل عبارتند از:

• مصرف دارو‌های درمان صرع، افسردگی و بیماری فشار خون بالا
• مدیریت استرس، ورزش، ریلکسیشن و فیزیوتراپی
• هورمون درمانی
• پرهیز هوشیارانه از محرک‌های آزار دهنده شخصی مانند خود داری از مصرف برخی از غذا‌ها

در صورتی که یک فرد بیش از حد طبیعی دارو‌های تسکین دهنده سر درد را مصرف کند به این نوع از درد پشت سر دچار خواهد شد.

مصرف گاه به گاه دارو‌های تسکین دهنده موجب بروز این چنین سر دردی نخواهد شد. اما در صورتی که دارو‌ها در یک بازه زمانی طولانی بیش از ۲ تا ۳ بار در طول هفته مصرف شود، احتمال بروز چنین دردی وجود خواهد داشت.

علائم اصلی این درد شامل موارد زیر می‌شود:

• سر درد‌های پیوسته و تقریبا روزانه
• شدت گرفتن سر درد با بیدار شدن از خواب
• بروز سر درد بعد از توقف مصرف قرص و مسکن

سایر مسائلی که ناشی از این نوع درد پشت سر هستند عبارتند از:

• حالت تهوع
• اضطراب
• کج خلقی
• فقدان انرژی
• ضعف جسمانی
• بی قراری
• اختلال در تمرکز
• از دست دادن حافظه
• افسردگی

بهترین درمان برای رفع این نوع از درد پشت سر توقف کامل مصرف هر گونه دارو تسکین دهنده است. در ابتدا، سر درد‌ها تشدید می‌شوند، اما مشکل به سرعت از بین خواهد رفت. پس از بهبودی، فرد می‌تواند مسکن‌های همیشگی و دارو‌هایی را که ترجیح می‌دهد، مصرف کند.

در موارد شدید تر، التزام مراجعه به پزشک افزایش پیدا می‌کند. ممکن است یک فرد نیازمند درمان‌های تخصصی‌تر یا فیزیوتراپی باشد. توقف مصرف ناگهانی بعضی از دارو‌ها می‌تواند خطرات به همراه داشته باشد.

پزشکان معمولا برای متوقف نمودن مصرف دارو‌هایی مانند اپیوئید‌ها از روش کاهش دوز تدریجی استفاده می‌کنند.

برای پیشگیری از این نوع درد پشت سر باید از مصرف چند باره مسکن‌ها در طول هفته خود داری کنید. در صورتی که نیاز به مصرف مکرر و طولانی مدت مسکن‌ها دارید باید حتما با پزشک خود درباره این موضوع مشورت نمایید.

درد‌های عصبی (Occipital neuralgia) از قسمت‌های پایینی گردن شروع می‌شوند و تا پشت سر و ناحیه گوش‌ها گسترش پیدا می‌کنند.

به احتمال قوی چنین دردی به واسطه آسیب رسانی و یا تحریک اعصاب پشت سر به وجود بیایند و از گردن به قسمت‌های اطراف جمجمه منتقل شود.

بیماری‌های مخفی، وجود درد و تنش در گردن یا عوامل ناشناخته دیگر ممکن است باعث بروز درد‌های عصبی پشت سر شود.

دردی که ممکن است بسیار شدید و آزار دهنده باشد.

علائم این درد شامل موارد زیر می‌شود:

• سوزش و درد‌های پیوسته
• شوک و درد‌های متناوبی که در آن‌ها اعصاب منقبض و منبسط می‌شود
• درد معمولا در یک سمت سر به وجود می‌آید و با حرکت دادن گردن، تحریک می‌شود
• آزردگی و حساس شدن جمجمه
• حساسیت به نور

علائم و نشانه‌های درد پشت سر معمولا شبیه به یکدیگر هستند. مثلا درد‌های میگرن به درد‌های عصبی پشت سر بی شباهت نیست. اما شیوه تشخیص درد‌های عصبی پشت سری این است که با فشار دادن ناحیه پشت گردن و جمجمه در این قسمت‌ها درد می‌پیچد.

برخی مواقع، پزشکان با تزریق آمپول موضعی، اعصاب پشت سر را بی حس می‌کنند و اعصاب به طور موقتی مسدود می‌شوند. در صورتی که درد کاهش پیدا کند، درد عصبی پشت سر تشخیص داده شود.

علائم این مشکل با مشکلات و درد‌های پشت سری دیگر مشابه است، بنا براین التزام بررسی عوامل و دلایل دیگر در این امر افزایش پیدا می‌کند.

عوامل احتمالی عبارتند از:

• آسیب دیدگی نخاع یا دیسک
• آرتروز
• تومور‌ها
• نقرس
• اسیب اعصاب ناشی از بیماری دیابت
• تورم رگ‌های خونی
• عفونت

استفاده از کمپرس گرم، استراحت، ماساژ، فیریوتراپی و مصرف دارو‌های ضد التهاب مانند آسپرین و ناپروکسن به کاهش میزان درد کمک می‌کند.

در صورتی که درد بسیار شدید باشد، فرد مبتلا به درد پشت سر باید از مسکن‌های عضلانی خوراکی یا دارو‌های مسدود کننده اعصاب استفاده کند. برای درد‌های شدید، بی حسی موضعی یا تزریق استروئیدی تجویز می‌شود.

در موارد نادر ممکن است برای کاهش درد اعصاب یا مسدود کردن درد‌های عصبی در این ناحیه از بدن، انجام جراحی توصیه شود.

حرکات سخت ورزشی می‌توانند باعث سردرد پشت سر و گردن شوند

سر درد ناشی از ورزش‌های سخت در نتیجه فعالیت‌های شدید جسمانی رخ می‌دهند. این گونه از درد به طور ناگهانی در هنگام ورزش کردن یا بلافاصله بعد از ورزش کردن ایجاد می‌شود و به سرعت شدت می‌گیرد.

طیف گسترده‌ای از حرکات بدنی ممکن است باعث بروز این درد شود از تمرینات سخت وزنه برداری گرفته تا حرکات بدن در آمیزش جنسی یا حتی فشار وارد شده به بدن در هنگام دفع می‌تواند موجب سر درد شود.

علائم این درد به شکل ضربان و تپش در دو طرف سر آشکار می‌شود و مدت آن از ۵ دقیقه تا ۲ روز می‌تواند متغییر باشد. این درد‌ها خیلی رایج نیستند و علائمی مشابه سر درد‌های میگرنی دارند.

علت این سر درد ناشی از فعالیت و تمرین‌های ورزشی ویژه‌ای نیست.. این درد‌ها معمولا تنها ۳ تا ۶ ماه طول می‌کشند. روش‌های پیشگیری از بروز این درد‌ها عبارتند از:

• مصرف دارو‌های تسکین دهنده قبل از تمرینات ورزشی
• خود داری از انجام تمرینات ورزشی سنگین
• گرم کردن صحیح قبل از شروع ورزش
• مصرف کافی مایعات
• مصرف مواد مغذی
• خواب کافی

برای درمان سر درد‌های ناشی از ورزش از تسکین دهنده‌های رایجی مانند استامینوفن و آسپرین استفاده می‌شود.

در صورتی که درد شدید پشت سر را تجربه می‌کنید، بهتر است بدانید که تنها نیستید. تقریبا نزدیک به ۵۰ درصد مردم جهان در طول سال به این درد‌ها دچار می‌شوند.

به طور کلی، سر درد میان افراد مختلف مشکلی رایج است و در بسیاری از موارد هم بدون درمان به خودی خود بهبود پیدا می‌کند.

اما در تعدادی از موارد، این درد شدید است و باید مورد بررسی قرار گیرد. برای پیگیری علت و درمان سر درد بهتر است حتما با پزشک خود مشورت نمایید.

منبع: medicalnewstoday