پیشوایی که نخواست شوالیه شود

در جریان یک سرقت در منطقه شانتی‌نیکتان هند در سال ۲۰۰۴، مدال نوبل این نویسنده افسانه‌ای به سرقت رفت اما او پیش‌تر ثابت کرده بود که مدال و نشان ارزش چندانی برای او ندارد چرا که در اعتراض به کشتار جلیان‌والا باغ در ۱۳ آوریل ۱۹۱۹، که در آن ۳۷۹ معترض در اعتراضات غیرخشونت‌آمیز و غیرمسلح توسط سربازان بریتانیایی تحت فرماندهی ژنرال «دایر» کشته شدند، از دریافت نشان شوالیه خودداری کرد.

«رابیندرانات تاگور» نقاشی را در شصت‌سالگی آغاز کرد و چندین اثر خلاقانه او با موفقیت در سراسر اروپا به نمایش درآمد. همچنین به افتخار این نویسنده، دولت هند در سال ۲۰۱۱ یک سکه پنج روپیه‌ای به مناسبت جشن ۱۵۰ سالگی‌اش ضرب کرد.

او که متولد هفتم می ۱۸۶۱ میلادی بود، بیشتر شهرتش را مرهون شاعری‌اش است. پدرش «دبندرانات مهاریشی» بود و مادرش «سارا دادیوی» نام داشت. به تاگور لقب «گوردیو» به معنای پیشوا داده‌اند. او از سردمداران و مدافعان سرسخت استقلال هندوستان به‌شمار می‌رفت.

«رابیندرانات تاگور» بزرگ‌ترین شاعر ایالت بنگال است که به دو زبان هندی و بنگالی شعر می‌سرود و شعرهای خود را به انگلیسی نیز ترجمه می‌کرد. سرود ملی هند و سرود ملی بنگلادش از تصنیف‌های او هستند.

او از کودکی شعرهای نغز می‌سرود و انقلابی ادبی در زبان شبه قاره پدید آورد. در کتاب «شرحی بر رابیندرانات تاگور» که اخیرا در هند منتشر شده، آمده است که تاگور فردی بوده بسیار بدبین به اوضاع، دچار شک و دودلی و با روحیه‌ خودانتقادی بالا و احوالاتی چنین او را دچار آشوب و تنشی درونی کرده بود.

تنهایی عمیق تاگور در کودکی، در دوران بزرگسالی هم همراه همیشگی او ماند؛ تا جایی‌که در خاطراتش نوشت:‌ گاهی می‌شد ماه‌های بسیاری را در تنهایی کامل به سر می‌بردم،‌ بدون این‌که با کسی حرف بزنم،‌ تاحدی که تارهای صوتی‌ام در اثر استفاده نشدن، نازک و ضعیف می‌شدند.

شعرهای موسوم به «گیتانجالی» او بسیار معروف است و به زبان‌های بسیاری ترجمه شده‌ است. تاگور با این شعرها در سال ۱۹۱۳ جایزه‌ نوبل ادبیات را دریافت کرد. او علاوه‌بر سرودن شعر، داستان و نمایشنامه نیز می‌نوشت و گاه تأملات خیال‌انگیز و عرفانی خود را روی بوم نقاشی می‌آورد.

تاگور در سراسر مشرق‌زمین محبوبیت داشت. او به ایران علاقه‌ فراوان داشت و دو بار به ایران سفر کرد. این چهره معروف در سال ‌۱۹۴۱ و در سن ۸۰ سالگی درگذشت.