«کوزۀ بلورین» که در یک گنجینه هزارساله پیدا شده بود، برای اولین بار به نمایش درمی‌آید
یک کوزه‌ی منحصربه‌فرد از جنس بلور که به عنوان بخشی از گنجینه دوران وایکینگ‌ها، موسوم به «گنجینه گالُوِی» کشف شده بود، قرار است برای نخستین بار اواخر امسال در معرض نمایش عمومی قرار گیرد.
فرادید| این کوزه که حدود ۵ سانتی‌متر ارتفاع دارد و شبیه یک شیشه عطرِ تزئین‌شده با مفتول‌کاری طلایی است، ظاهراً با کلیسای مسیحی اولیه در اسکاتلند مرتبط بوده است. گنجینه گالُوِی که بیش از ۵ کیلوگرم طلا، نقره و دیگر مواد را در برمی‌گرفت، سال ۲۰۱۴ توسط یک فلزیاب در منطقه بالمَگی، نزدیک شهر کرکودبری کشف شد.
به گزارش فرادید، میان اشیاء کشف‌شده، کوزه‌ی بلورین بیش از همه جلب توجه کرد؛ چرا که در پارچه کتانی پیچیده شده و درون کیسه‌ای چرمی قرار داشت که بعداً مشخص شد با ابریشم آستر شده بود. سپس این کیسه درون ظرفی درب‌دار همراه حدود بیست و چهار گنجینه دیگر جای گرفته بود. پس از مراحل دشوار حفاظت و مرمت، روشن شد این کوزه کتیبه‌ای به زبان لاتین و به رنگ طلا دارد که ترجمه آن چنین است: «اسقف هایگوالد مرا ساخت.»
ابتدا، این شیء درون لایه‌های پیچیده‌شده‌اش پنهان بود، اما با استفاده از تصویربرداری سه‌بعدی با اشعه ایکس که با همکاری موزه بریتانیا انجام شد، امکان مشاهده آن بدون آسیب به شیء فراهم شد. این روش نخستین نگاه به کتیبه را ممکن ساخت و به پژوهشگران اجازه داد آن را بخوانند و ترجمه کنند.
در طول چند ماه، کوزه با دقت از پارچه‌های تاریخی جدا شد؛ پارچه‌هایی نادر از قرون وسطی که شامل قدیمی‌ترین نمونه ابریشم شناخته‌شده در اسکاتلند نیز می‌شوند. حفاظت از این منسوجات ارزشمند مستلزم دقت فراوان بود و به همین دلیل، کوزه تا کنون هرگز به نمایش عمومی درنیامده بود.
نمایشگاه «گنجینه گالُوِی: کوزه کریستال سنگی» در تاریخ ۸ نوامبر ۲۰۲۵ در گالری‌های کرکودبری، نزدیک محل کشف گنجینه، افتتاح خواهد شد.
دکتر مارتین گُلدبِرگ از موزه‌های ملی اسکاتلند گفته: «کوزه بلورین یکی از برجسته‌ترین اشیاء گنجینه گالُوِی است. از بلور زیبایی که دو هزار سال پیش در قالب ستونی به سبک کلاسیک کورینتی تراشیده شده تا تزئینات طلایی پیچیده‌ای که صدها سال بعد افزوده شده‌اند و شامل کتیبه‌ای روشن از صاحب آن می‌شوند، این شیء به‌تنهایی بازتاب طبیعت پیچیده، مرتبط و تاریخی گنجینه گالُوی است. این کوزه هنگام افشای کتیبه‌اش توجه جهانی را جلب کرد و اکنون بسیار خوشحالیم که برای نخستین بار آن را در کرکودبری به نمایش می‌گذاریم.»
دبیر مورین جانستون، سرپرست کمیته آموزش، مهارت‌ها و رفاه اجتماعی شورا نیز افزوده: «از دیدن این شیء مهم و منحصربه‌فرد در کرکودبری بسیار هیجان‌زده‌ایم. شورای دامفریز و گالوی به شراکت پایدارشان با موزه‌های ملی اسکاتلند افتخار می‌کند، شراکتی که تاکنون دو نمایشگاه بی‌نظیر در گالری‌های کرکودبری برگزار کرده است.»
به دلیل فقدان منابع کلیسایی از قرن نهم، یعنی زمانی که گمان می‌رود گنجینه دفن شده، شناسایی دقیق‌تر هایگوالد یا محل دقیق فعالیت او ممکن نبوده، اما به احتمال زیاد او اسقف نورثامبری بوده است.
کتیبه این کوزه یکی از شواهد روشنی است که نشان می‌دهد بخشی از گنجینه ممکن است از کلیسا یا جامعه‌ای مذهبی در پادشاهی نورثامبریای قرون وسطی آمده باشد؛ پادشاهی‌ای که دامفریس و گالوی را در بر می‌گرفت و تا ادینبرو در شمال و شفیلد در جنوب امتداد داشت.
از زمان کشف این کتیبه، ترجمه‌ای دیگر از یک کتیبه رونی (با الفبای باستانی انگلیسی) روی یک بازوبند در گنجینه پیشنهاد شده که بخشی از گنجینه را «ثروت جامعه» توصیف می‌کند.
ارتباط دیگر با مسیحیت نیز در قالب یک صلیب سینه‌ای آنگلوساکسونِ باشکوه با نگاره‌هایی از چهار حواری دیده می‌شود.
گنجینه گالوی سال ۲۰۱۷ توسط موزه‌های ملی اسکاتلند با حمایت «صندوق یادبود میراث ملی»، «صندوق هنر»، دولت اسکاتلند و کمپین گسترده مردمی خریداری شد.
پژوهش‌های مربوط به این گنجینه توسط «شورای تحقیقات علوم انسانی و هنر» (AHRC) با اعطای بودجه‌ای یک میلیون پوندی برای پروژه‌ای سه‌ساله با عنوان «بازگشایی گنجینه گالوی» پشتیبانی شده که توسط موزه‌های ملی اسکاتلند و با همکاری دانشگاه گلاسگو هدایت می‌شود.
مترجم: زهرا ذوالقدر
