رکود مداوم شاخص بورس

خروج سرمایه‌های حقیقی از گردونه معاملات سهام و ضعف تقاضا در این ماه موجب ادامه‌دار شدن رکود در تالار شیشه‌ای شدند.

ضمن آنکه بررسی‌ها نشان می‌دهد ۸/ ۹۹درصد از پول‌های ورودی به تالار شیشه‌ای در ۵ ماه نخست سال ۹۹، راه خروج از بازار را برگزیده‌اند. به این ترتیب در حالی شاخص سهام به نقطه شروع سال بازگشت که در میان رقبا، دلار و سکه با رشد بیش از ۲۰ درصدی همراه شدند.

پرونده بورس تهران در سومین فصل از سال نیز بسته شد و شاخص کل این بازار با ثبت افت حدود ۵‌درصدی در آذرماه، بخش اعظم سودی که در ۸ ماه نخست سال ۱۴۰۰ کسب کرده بود را از دست داد. به این ترتیب بازار سهام در هر سه بازه زمانی آذرماه، پاییز ۱۴۰۰ و ۹ ماه نخست سال از دیگر رقبای خود یعنی دلار و سکه عقب ماند.

خروج سرمایه‌های حقیقی از گردونه معاملات سهام در کنار باقی ماندن ابهامات و عدم‌بازگشت اعتماد فعالان تالار شیشه‌ای به سیاستگذار مهم‌ترین عواملی بودند که موجب ادامه دار شدن رکود بازار سهام شدند. رکودی که حالا ۴۹۸ روز است ادامه دارد و هنوز نیز نقطه پایانی برای آن مشاهده نمی‌شود.

تحت این شرایط بررسی‌ها نشان می‌دهد ۸/ ۹۹ درصد از پول‌های ورودی به تالار شیشه‌ای در ۵ ماه نخست سال ۹۹، در روز‌های رکودی بورس تهران به مدد دافعه‌هایی همچون «دامنه نوسان»، «اقتصاد دستوری» و «اعمال سلیقه‌ای قوانین» راه خروج از بازار را برگزیده اند، اما تب سرمایه‌گذاری در بازار‌های غیرمولد افزایش یافته است.

یکی از این بازارها، بازار ملک است که به علت «خلأ اهرم ضدسفته بازی» به مکنده سرمایه‌های بورسی تبدیل شده است. سیاستگذاران اقتصادی، هم در جهت افزایش جذابیت بازار سهام به عنوان بازاری مولد و هم مانع گذاری برای ملاکی همچنان به وعده بسنده کرده اند.

رکود مضاعف بورس در فصل سوم

شاید سرمایه‌گذاران بازار سهام هیچ‌گاه خاطره بورس بازی در سال ۹۹ را از یاد نبرند. سالی که ارزش معاملات خرد سهام در برخی روز‌ها به رکورد تاریخی ۳۰‌هزار میلیارد تومان نیز رسیده بود.

سال ۱۴۰۰، اما روز‌های متفاوتی برای سهامداران داشت. روز‌هایی که از رکود عمیق معاملاتی حکایت می‌کند. این رکود، اما به دلیل افزایش صف نشینی در سمت فروش و انجماد معاملاتی نبود بلکه ضعف تقاضا به کاهش دادوستد‌ها منجر شده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد میانگین روزانه ارزش معاملات خرد سهام در آخرین ماه از پاییز ۲۰۳۸‌میلیارد تومان بوده که نسبت به مدت مشابه سال ۹۹ از افت ۸۵‌درصدی خبر می‌دهد. با افزایش این بازه زمانی به فصل پاییز نیز آمار دادوستد‌ها چنگی به دل نمی‌زند. جایی که در ۳ ماه گذشته، میانگین روزانه ۲۸۹۳‌میلیارد تومان سهم (با افت ۶۸‌درصدی نسبت به پاییز ۹۹) میان فعالان بازار جابه جا شده است.

ضعف تقاضا مهم‌ترین دلیل رکود معاملات سهام در تالار شیشه‌ای است. از این رو هرچند فروشندگان مانند ماه‌های نخست نزولی شدن قیمت سهام در صف‌های خروج از بازار بست نشسته بودند، اما در سال‌جاری خبری از این فروش‌های هیجانی نبود.

با این حال خریدار چندانی نیز در بورس مشاهده نمی‌شود. بی اعتمادی به سیاستگذار، ناامیدی از احیای بازار سهام به سبب بی برنامه بودن متولیان بازار برای ساماندهی قوانین و مکانیزم‌های معاملاتی و در عین حال جذابیت دیگر گزینه‌های سرمایه‌گذاری همگی از عواملی هستند که سبب شدند رکودی مضاعف تالار شیشه‌ای را در بر بگیرد.

۵ ماه فروش بی وقفه حقیقی‌ها

معاملات آخرین ماه از فصل پاییز در حالی پایان یافته که حقیقی‌ها ۴‌هزار و ۱۷۸‌میلیارد تومان دیگر از سهام خود را به دست سهامداران عمده سپردند. حالا ۵ ماه متوالی است که خالص خرید مثبتی از سوی این دسته از بورس بازان ثبت نشده است.

در این میان آمار خروج سرمایه‌های حقیقی در فصل پاییز ۱۳‌هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود و بررسی‌ها نشان می‌دهد این دسته از بورس بازان از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا پایان آذرماه، خالص فروشی به میزان ۳۵‌هزار و ۱۹۱‌میلیارد تومان رقم زده اند.

این خروج بی وقفه که نشان از ناامیدی بورس بازان به آینده بازار سهام و هراس از دود شدن سرمایه‌ها دارد، سبب شده تا تقریبا تمام پول‌های جذب شده به سهام بورسی در سال ۹۹ از بازار خارج شود. در ۵ماه نخست سال ۹۹ بود که شور و اشتیاق ورود به بازار سهام سبب شد تا آمار ورود پول‌های حقیقی در این بازه زمانی ۱۴۲ روزه، به رقم اعجاب انگیز و بی سابقه ۹۵ هزار و ۴۶۱ میلیارد تومان برسد.

این روند، اما ادامه پیدا نکرد و با تغییر مسیر بازار، پول‌های حقیقی نیز برای ماندن در این بازار دچار تردید شدند و با موج‌های صعودی و نزولی تغییر نقش می‌دادند. در مجموع، اما در ۱۶ ماه گذشته که رکودی فرسایشی بازار را فراگرفته، شاهد خروج ۹۵ هزار و ۲۳۹ میلیارد تومان از این سرمایه‌های خرد بودیم.

به عبارتی حدود ۸/ ۹۹ درصد از پول‌های حقیقی وارد شده به بازار در سال گذشته، تصمیم گرفته اند فعلا قید سرمایه‌گذاری در بورس را بزنند.

چالش آذرماهی بورس تهران

لایحه بودجه ۱۴۰۱ یکی از چالش‌های مهم بورس بازان در آخرین ماه پاییز بود. یکشنبه ۲۱ آذرماه بود که سند دخل و خرج دولت برای سال آینده تقدیم پارلمان نشین‌ها شد و مواد و بند‌های مختلف آن از سوی فعالان بازار سهام به دقت مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت.

از جمله بند‌های این لایحه که مورد توجه بورس بازان قرار گرفت افزایش نرخ گاز سوخت صنایع (پتروشیمی ها، پالایشگاه ها، صنایع پایین‌دستی و یوتیلیتی ها) از ۳۰‌درصد نرخ خوراک پتروشیمی‌ها به ۱۰۰‌درصد بود که بالاتر از انتظار بورسی‌ها بود که البته واکنش منفی بورس بازان را به دنبال داشت.

بندی که باعث شد بخش‌های مثبت این بودجه همچون برنامه ریزی برای حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی، افزایش نرخ تسعیر ارزی از ۱۷‌هزار تومان به ۲۳ هزارتومان، اختصاص بندی جداگانه به صندوق تثبیت بازار سرمایه، بدون تغییر ماندن نرخ بهره مالکانه، تخفیف مالیات ۵‌درصدی به بنگاه‌های تولیدی و کاهش حدود ۵۰‌درصدی فروش اوراق برای سال آینده از نگاه بورس بازان دور بماند و به کاهش ارتفاع نماگر‌های بورسی منجر شود.

اعتراضات در خصوص فرمول غیردقیق تعیین قیمت سوخت صنایع سبب شد تا دولتی‌ها گردهم آیند و تغییراتی در این بند بودجه‌ای دهند. با این حال فرمولی که مورد اعتراض بورسی‌ها بود تغییر نکرد و تنها سقفی برای این افزایش نرخ قرار داده شد.

در نهایت ابتدای هفته پایانی آذرماه، وزیر اقتصاد از تصویب ۱۰ بند حمایتی از بورس در ستاد اقتصادی دولت خبر داد.

بر اساس یکی از این مصوبات مقرر شد در سال ۱۴۰۱ سقف قیمت گاز خوراک پتروشیمی ها، معادل قیمت گاز صادراتی و حداکثر ۵۰۰۰ تومان در نظر گرفته شود و سقف سوخت گاز برای صنایعی همچون فولاد و پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها معادل ۴۰درصد خوراک پتروشیمی و حداکثر ۲۰۰۰ تومان و برای سیمانی‌ها ۱۰‌درصد خوراک پتروشیمی در نظر گرفته شود.

کالایی ها؛ برندگان بورسی ۹ ماه ۱۴۰۰

در حالی شاخص کل بورس تهران از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا پایان دادوستد‌های آذرماه به رشد ۸/ ۰ درصدی اکتفا کرد که بررسی‌ها حکایت از سبقت ۶ صنعت از این نماگر دارد. به این ترتیب در ۹ ماه نخست سال‌جاری، صنعت تامین آب، برق و گاز با سه نماد «آبادا»، «بفجر» و «مبین» رشدی معادل ۱/ ۴۵‌درصد را تجربه کرده و بعد از آن نوبت به زیرمجموعه‌های پتروشیمی و شویند ه‌ها رسید.

در این راستا شاخص صنعت محصولات شیمیایی ۳ فصل نخست سال را با رشد ۳/ ۲۵‌درصدی به پایان رساندند. معدنی‌ها نیز در روندی مشابه ۴/ ۲۱ درصد نسبت به‌روز پایانی سال ۹۹ ارتفاع گرفتند. دو گروه شرکت‌های چند رشته‌ای صنعتی و فلزات اساسی نیز به ترتیب ۴/ ۱۲ و ۷/ ۶‌درصد رشد را در ۹ ماه نخست سال ثبت کردند تا گروه‌های دلاری تنها صنایع موفق بورس تهران در این بازه زمانی باشند. در این میان تنها پالایشی‌ها بودند که موفق به ثبت عملکرد مثبت نشدند.

این صنعت، معاملات خود از ابتدای سال تا پایان آذرماه را با عقبگرد ۱/ ۳‌درصدی به پایان رسانده است. در مجموع ۳۲ صنعت در این بازه زمانی با افت میانگین قیمت سهام زیرمجموعه‌های خود مواجه شده اند که سه گروه محصولات چوبی، انتشار و چاپ و استخراج نفت و گاز به ترتیب ۴/ ۵۴، ۸/ ۵۳ و ۵/ ۴۷ درصد زیان از آن سهامداران خود کردند.