نرخ دلار؛ عامل صعود بورس؟!

هانا پاکمند | بازار سهام در حالی در روند صعودی روز‌های اخیر پایدار مانده که به‌نظر می‌رسد جهش نرخ دلار مهم‌ترین عامل این رشد بوده‌است.

به عقیده بسیاری از کارشناسان، افزایش قیمت ارز در بازار آزاد و به‌تبع آن بیشترشدن انتظارات در این‌باره سبب‌شده تا شجاعت خریداران بیشتر و تمایل فروشندگان به‌فروش کاهش یابد، اما همچنان اختلاف‌نظر درخصوص اینکه بازار تغییر مسیر داده و به روند صعودی بازگشته است یا خیر وجود دارد، چراکه بسیاری از تحلیلگران معتقدند رشد کنونی بازار سرمایه هیجانی بوده و بسیاری از مولفه‌های لازم برای بازگشت بورس تهران همچنان در بازار وجود ندارند.

در مقابل عده‌ای از تحلیلگران با استناد به اینکه p/ e تاریخی بورس و سابقه تاریخی این عدد به کمترین میزان طی سال‌۹۶ تاکنون رسیده است بر این باورند که بازار از نظر روانی و آماری در شرایط مناسبی برای صعود قرار دارد، با این‌حال به‌نظر می‌رسد که به‌رغم تمامی کمک‌هایی که تاکنون سعی‌شده به بازار سهام شود و شاهد رونق این بازار باشیم، به عوامل خیلی مهمی نظیر فاصله قابل‌توجه قیمت بازار آزاد ارز و نرخ دلار نیمایی توجه نشده و به‌جای آن بیشتر سعی شده تا با تزریق پول به بازار یادشده و حمایت‌های دستوری استعداد بالقوه این بازار به حالت بالفعل تبدیل شود.

این در حالی است که اگر فاصله حدودا ۳۲‌درصدی میان دو نرخ یادشده پر شود، به سبب افزایش درآمد ریالی شرکت‌ها می‌توان شاهد بهبود اوضاع درآمدی آن‌ها و در نتیجه تغییر مثبت قیمت سهام بر روی تابلوی معاملات بود.

بورس و جهش ارزی

روند معاملات بورس تهران طی روز‌های گذشته به واسطه تحولات خاص نرخ ارز شرایط مناسبی پیدا کرده‌است، به‌طوری‌که نماگر اصلی بازار با افزایش بیش از ۴۴‌هزار‌واحدی در جریان معاملات روز شنبه بیشترین مقدار رشد روزانه از ۲۵بهمن سال‌۹۹ را به‌ثبت رساند.

در ادامه این روند، نماگر یادشده در روز یکشنبه نیز بر مدار صعودی باقی‌ماند و توانست تا ارتفاع یک‌میلیون و ۳۴۴‌هزار واحد بالا بیاید؛ این در حالی است که شاخص بورس همواره با دلار مسیر همسو و همگرایی داشته و از نظر موج روانی نیز رشد نرخ دلار به‌طور طبیعی رشد بازار را به‌همراه داشته است، به‌طوری‌که همیشه دلار و شاخص‌کل با هم حرکت می‌کردند و هم‌اکنون نیز تقدم و تاخری در مسیر دلار و بورس وجود دارد، اما به‌نظر می‌رسد که آن‌ها نهایتا هم مسیر خواهند شد.

در نگاهی دقیق‌تر حدود دو‌ماه بود که به‌رغم صعودی‌بودن نرخ دلار، بورس تهران در روند نزولی دست‌وپا می‌زد، اما همزمان با آغازشدن روند افزایشی دلار از تاریخ ۷آبان۱۴۰۱ بازار سهام نیز طی روز‌های گذشته سیر صعودی خود را آغاز کرد و تقاضا برای بازار افزایش نسبی پیدا کرد.

بر این اساس، در چنین شرایطی که شاخص‌کل نیز مجددا در کانال ۳/ ۱‌میلیون واحد قرار گرفته و حجم معاملات نیز افزایش پیدا کرده، انتظار می‌رود پول‌های راکدی که نقش تماشاچی در بازار را ایفا می‌کردند آرام‌آرام وارد بازار شوند. البته بسیاری از تحلیلگران معتقدند هنوز اثرات واقعی نرخ دلار باقی‌مانده، اما در واقع دلار و رشد آن همواره یکی از اصلی‌ترین مولفه‌های بازار سهام بوده که به‌دنبال خود، جریان پول را به سمت بازار سوق می‌دهد، ضمن اینکه بر اساس تحلیل کارشناسان، یکی از دلایلی که می‌تواند موجبات شرایط مطلوب را در نقاط کنونی شاخص فراهم کند، رشد دلار است.

این عامل شجاعت خریداران را بیشتر و تمایل فروشندگان را به‌فروش کاهش می‌دهد. اما فارغ از مسائل مذکور موضوعی که در کنار افزایش نرخ دلار به آن پرداخته می‌شود، شکاف قیمتی است که همواره میان نرخ دلار بازار آزاد و نرخ دلار نیمایی وجود دارد و موجب دو نرخی و بعضا چند نرخی‌شدن نرخ دلار در کشور شده‌است.

این فاصله قیمتی میان ارز‌های یادشده در حال‌حاضر به حدود ۲/ ۳۱‌درصد رسیده است؛ درحالی‌که این مقدار در حالت مطلوب باید صفر باشد، اما چون می‌دانیم دولت‌ها هیچ‌گاه سیاست‌های اصولی را در این زمینه اجرا نمی‌کنند، انتظار می‌رود این فاصله به حداقل‌ترین مقدار ممکن برسد؛ این در حالی است که نرخ ارز مناسب در هر کشوری، نرخی است که در بازار تعیین می‌شود، اما در ایران دو نوع نرخ اصلی داریم.

یکی آزاد که از سوی دولت رسمیت ندارد و دیگری نرخ دلار نیمایی است که نرخ ارز رسمی است؛ در واقع عملکرد مالی شرکت‌ها نیز بر اساس نرخ ارز نیمایی محاسبه می‌شود و سود شرکت‌ها و ارزش دارایی آن‌ها در نتیجه تغییر در ثروت سهامداران و به‌طور کلی مردم در گروی تغییرات نرخ نیمایی است.

از طرفی دیگر این روز‌ها نظرات متفاوتی پیرامون حضور صندوق توسعه‌ملی در بازار نقل می‌شود. برخی با جدیت مخالف حضور این صندوق در بازار سرمایه هستند و برخی دیگر آن را اقدام جالبی می‌دانند. گروهی از افراد معتقدند، چون این صندوق دربر گیرنده سرمایه‌های بین‌نسلی است، این نوع سرمایه‌گذاری همانند سرمایه‌گذاری بسیاری از صندوق‌های دنیا به حفظ ارزش دارایی بین‌نسلی نیز کمک می‌کند، در مقابل منتقدان معتقدند منابع این صندوق نباید در بازار ثانویه به‌کار گرفته شود، اما فارغ از حمایت‌هایی به این شکل از بازار سهام، در صورت کاهش شکاف قیمتی میان دلار بازار آزاد و دلار نیمایی می‌توان امید داشت زمینه رشد بورس بدون‌حمایت از جیب صندوق‌ها به‌عنوان نگهدارنده دارایی‌های ملی عملی شود.

بازار سهام در روز یکشنبه

روند معاملات بازار سهام در حالی پانزدهمین روز از آبان‌ماه را آغاز کرد که نماگر اصلی تالار شیشه‌ای با گذشت حدود ۱۵دقیقه از بازار حدود ۶‌هزار و ۹۷۹ واحد افزایش داشت و توانست کانال یک‌میلیون و ۳۳۵‌هزار‌واحدی را پس‌بگیرد. نماگر هم‌وزن بازار نیز در مدت زمان یادشده حدود هزار و ۲۸ واحد رشد داشت؛ این در حالی است که تا نیمه معاملات بورس روز گذشته شاخص‌کل با افزایشی بیش از ۱۱‌هزار و ۳۸۹ واحد در محدوده یک‌میلیون و ۳۳۹‌هزار‌واحدی قرار گرفت.

تا نیمه معاملات بورس دیروز «فملی»، «شستا» و «فولاد» بیشترین تاثیر مثبت بر روی نماگر اصلی بازار را داشتند، ضمن اینکه شاخص‌کل هم‌وزن نیز تا محدوده زمانی مذکور رشد بیش از دو‌هزار و ۸۵۳‌واحدی را به‌ثبت رساند؛ این در حالی است که در معاملات روز گذشته مجموع ارزش معاملات خرد سهام با کاهش ۴/ ۱۱‌درصدی در مقایسه با روز گذشته رقم دو‌هزار و ۲۴۵‌میلیارد‌تومان را به‌ثبت رساند.

علاوه‌بر این بازار سهام مجددا با خروج پول مواجه شد و در ادامه روند خروج نقدینگی از بازار حدود ۸۱‌میلیارد‌تومان سرمایه از بورس تهران خارج شد.