حال و هوای مبهم بازار سهام
در دو هفته گذشته، یکی از مهم‌ترین اتفاق‌هایی که موجب عوض‌شدن مفروضات تحلیلی افراد شد، منصوب‌شدن رئیس جدید بانک‌مرکزی بود. در پی این تغییر دو تصمیم جدید گرفته شد که بر بازار‌های مالی تاثیر زیادی گذاشت.
امیرعلی جراحی | بازار سهام مدت‌هاست که با ابهامات مختلفی دست‌وپنجه نرم می‌کند. به طوری که هرچند وقت یک‌بار با آمدن خبر‌های مختلفی که برخی از آن‌ها تنها در حد حرف هستند و اجرایی هم نمی‌شوند، بورس دچار نوسان می‌شود. یکی از این اخبار، تصمیمات رئیس‌کل بانک‌مرکزی درباره تثبیت نرخ دلار نیمایی و همچنین افزایش نرخ بهره بود. با منتشر‌شدن این اخبار ریزش قابل‌توجهی طی دو روز دامنگیر بازار سهام شد، اما چند روز بعد از آن با آمدن خبر ممنوعیت افزایش سود سپرده‌ها و همچنین رشد نرخ دلار در بازار آزاد، قیمت سهم‌ها در بازار و به‌تبع آن نماگر اصلی بازار سهام با رشد همراه شد.
با این حال یکی از ریسک‌های موجود همین ابهاماتی است که در بازار وجود دارد. از نوسان نرخ دلار تا بودجه سال۱۴۰۲ همگی دست به‌دست هم داده‌اند که ریسک سرمایه‌گذاری را بالا ببرند، اما در این میان برخی کارشناسان خبر از رشد شاخص‌کل به محدوده ۲میلیون‌واحدی و برخی دیگر احتمال بازگشت این نماگر به محدوده‌های تابستان را می‌دهند.
حال و هوای بازار سهام
بازار‌های مالی در سرتاسر جهان از متغیر‌های مختلفی تاثیر می‌پذیرند، بنابراین همواره یک رابطه جدا‌نشدنی میان تعداد و ابهام در این متغیر‌ها، با ریسک بازار وجود دارد. اگر مفروضات موجود این‌قدر زیاد شوند که فعالان بازار‌ها نتوانند تحلیلی از آینده آن داشته باشند، ریسک سرمایه‌گذاری نیز زیاد می‌شود. همین موضوع موجب ترس مردم از ورود پول‌هایشان به بازار سهام می‌شود. در این شرایط یکی از بزرگ‌ترین دشمنان بازار‌های مالی یعنی رکود، فراگیر می‌شود و منجر به افت ارزش معاملات خواهد شد.
این شرایط به‌همراه افت قیمت‌های جهانی، از اواسط بهار تا اواسط پاییز گریبانگیر بورس تهران شده بود و نماد‌های زیادی را با افت شدید تقاضا مواجه کرد. در نتیجه فشار عرضه به‌وجود آمده، نماگر اصلی بازار از محدوده یک میلیون و ۶۰۰هزار واحد، افت نزدیک به ۲۳درصد را تجربه کرد. نماگر یادشده در حوالی یک میلیون و ۲۴۰هزار واحد آرام گرفت، اما در اوایل آبان با منتشر‌شدن اخباری مبنی‌بر حمایت از بازار سهام، منجر به رونق در این بازار شد که تا چند روز هم ادامه داشت. در ادامه پس از رشد چند روزه نماگر‌های بازار، اکثر سهم‌ها وارد اصلاح شدند و نزدیک به سه هفته معاملاتی را در استراحت به‌سر بردند، اما در همین روز‌ها بود که رشد نرخ دلار در بازار آزاد باعث زنده شدن تجربه سال۱۳۹۹ در خاطر مردم شد.
این موضوع به‌همراه انتظارات تورمی، محرک قوی برای ورود پول افراد حقیقی به بورس بود که سبب شد پس از اصلاح ۴/ ۳ درصدی شاخص‌کل، این نماگر بتواند رشد بیش از ۲۰درصدی را طی دو هفته معاملاتی تجربه کند، پس از این رشد قابل‌توجه که ناشی از افت ارزش پول ملی بود، با تغییر رئیس‌کل بانک‌مرکزی و اتخاذ تصمیمات جدید، شاخص‌کل سهام از سقف جدید سال۱۴۰۱ در محدوده یک‌میلیون و ۶۵۰هزار واحد ریزش ۴/ ۵ درصدی طی ۲ روز را به‌ثبت رساند. بررسی این افت دو روزه نشان می‌دهد که نرخ ارز نیز کاهش ۱۰درصدی را در بازار آزاد داشته است، اما پس دو روز ناخوشایند برای بورسی‌ها، مجددا سهم‌ها با استقبال توسط افراد حقیقی روبه‌رو شدند و به‌نظر می‌رسد که شاخص‌کل دوباره جان گرفته‌است.
ابهامات بازار سهام
بررسی‌ها حاکی از آن است که سهام در بازار‌های مالی بر اساس تصورات از آینده خریداری می‌شوند و نه وضعیت کنونی. به این معنا که اگر مردم انتظار داشته باشند که در آینده نه‌چندان دور اتفاقی تاثیرگذار بر بازار سهام محقق شود، بر همین اساس تحلیل افراد دستخوش تغییر می‌شود، بنابراین در نتیجه تحلیل جدید، فعالان دست به معامله می‌زنند و ترکیب پورتفوی خود را عوض می‌کنند. در دو هفته گذشته، یکی از مهم‌ترین اتفاق‌هایی که موجب عوض‌شدن مفروضات تحلیلی افراد شد، منصوب‌شدن رئیس جدید بانک‌مرکزی بود. در پی این تغییر دو تصمیم جدید گرفته شد که بر بازار‌های مالی تاثیر زیادی گذاشت.
یکی از این تصمیم‌ها تثبیت نرخ دلار نیمایی بر روی عدد ۲۸هزار و ۵۰۰تومان بود. دیگر تصمیم مطرح شده، افزایش نرخ بهره بانک‌ها بود. با توجه به اینکه رئیس جدید به‌طور شفاف و مشخصی سیاست پولی مد‌نظر خود را ارائه نکرده‌است، سرمایه‌گذاران در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته‌اند. از طرفی با نرخ دستوری نیما انتظار می‌رود شرکت‌های صادرات‌محور نتوانند از افزایش سود برخوردار شوند. از طرف دیگر اگر افزایش نرخ بهره در آینده محقق شود، می‌توان انتظار داشت که تقاضا در بازار سهام با افت مواجه شود.
همچنین طی چند روز اخیر اخباری مبنی‌بر رسیدن سود سپرده‌ها به ۲۵درصد از سوی بانک‌های مختلف، سبب شد که سرمایه‌گذاران کمی در واردکردن پول به بورس احتیاط کنند. یکی دیگر از ابهامات موجود در بازار، برنامه بودجه‌سال۱۴۰۲ دولت است. با توجه به اینکه بسیاری از متغیر‌های اثرگذار بر شرکت‌های بورسی و فرابورسی در بودجه‌دولت مشخص خواهند شد، به تعویق افتادن انتشار آن موجب بالا رفتن ریسک سرمایه‌گذاری می‌شود، در نتیجه با وجود ابهامات متعدد، دلیل رشد بازار در روز گذشته چه بود؟
دلایل رشد نماگر اصلی
دلایل مختلفی باعث رشد بورس در روز گذشته شد. یکی از این دلایل منتشر‌شدن خبر ممنوعیت افتتاح سپرده با سود بالای ۲۰درصد بود. به گفته قیطاسی دبیر شورای هماهنگی بانک‌های دولتی؛ نرخ سپرده‌های سالانه حداکثر ۲۰درصد است و در صورتی‌که بانکی سپرده با سود بالای ۲۰درصد افتتاح کند، تخلف کرده و بازرسان بانک‌مرکزی قطعا با بانک متخلف برخورد می‌کنند.
این موضوع به‌همراه رشد نرخ ارز طی روز گذشته باعث شد که دوباره افراد حقیقی به خرید سهم در بورس روی آورند. حال با توجه به‌وجود مفروضات مختلف و تاثیر آن‌ها بر بازار سهام که برخی مثبت و برخی منفی هستند، عده‌ای از کارشناسان امید به صعود شاخص‌کل بورس به محدوده دو‌میلیون‌واحدی دارند. از طرف دیگر عده‌ای از تحلیلگران نیز خبر از افت نماگر اصلی بازار به محدوده‌های تابستان را می‌دهند. در چند ماه آینده از مهم‌ترین متغیر‌های اثرگذار بر بورس می‌توان به نرخ ارز و نرخ بهره اشاره کرد.
نوسان این نرخ‌ها باعث معین‌شدن روند آتی بازار سهام می‌شود، اما با توجه به اینکه انتظارات تورمی احتمال رشد نرخ ارز در آینده را می‌دهد، تحلیلگران متصور هستند که اگر این رشد ادامه‌دار باشد، قطعا رشد در نرخ دلار نیمایی را هم می‌توان در آینده دید، زیرا تجربه نشان داده‌است که تثبیت نرخ ارز نمی‌تواند در بلندمدت جوابگو باشد و بالاخره روزی فاصله میان دلار آزاد و نیمایی باید کاهش پیدا کند، اما اگر به‌نحوی سیاستگذار بتواند نرخ ارز را کنترل کند که به بازار آزاد صدمه‌ای وارد نشود، شاید بتوان کاهش تنش در این بازار را مشاهده کرد. از طرف دیگر نرخ بهره هنوز در هاله‌ای از ابهام به‌سر می‌برد.
کارشناسان بر این باورند که با توجه به اینکه برنامه دقیق و شفافی از سوی رئیس جدید بانک‌مرکزی برای نرخ بهره منتشر نشده‌است، نمی‌توان تحلیل منطقی نسبت به آینده آن داشت، در نتیجه همان‌طور که گفته شد، افزایش این ابهامات ریسک معامله‌گران را بالا می‌برد.
قدرت خریدار و فروشنده
یکی از آمار‌هایی که از توان مالی افراد فعال در بورس سخن می‌گوید، قدرت خریدار نسبت به‌فروشنده است. این آمار به تحلیلگران می‌گوید که به‌طور میانگین هر فرد خریدار یا فروشنده در بورس، چه مقدار پول در معاملات وارد کرده‌است. در بازار روز شنبه سرانه خرید برابر با ۲۴میلیون و ۲۰۰هزار‌تومان بوده‌است. همچنین سرانه فروش برابر با ۲۱میلیون و ۲۰۰هزار‌تومان بوده‌است. این به‌معنای قدرت خریدار به‌فروشنده‌ای معادل ۱۴/ ۱ واحد است.
مقایسه این آمار با گذشته می‌تواند سنجش بهتری به تحلیلگران دهد. طی هفته گذشته میانگین روزانه سرانه خرید‌برابر با ۲۱میلیون و ۱۳۰هزار‌تومان بوده و همین آمار برای سرانه فروش‌برابر با ۶/ ۲۲ میلیون‌تومان بوده‌است، بنابراین قدرت خریدار به‌فروشنده در هفته گذشته‌برابر با ۹۴/ ۰ واحد بوده‌است. همچنین میانگین روزانه سرانه خرید در یک ماه معاملاتی اخیر‌برابر با ۲۱میلیون و ۳۰۰هزار‌تومان بوده که با وجود سرانه فروش ۲۰میلیون و ۲۰۰هزار‌تومان می‌توان قدرت خریدار به‌فروشنده‌ای معادل ۰۵/ ۱ واحد را به‌دست آورد، در نتیجه در روز گذشته از نظر توان مالی خریدار‌ها روز خوبی بوده‌است، زیرا سرانه خرید در این روز نسبت به میانگین یک ماه گذشته و همچنین هفته گذشته رشدی‌برابر با ۱۳درصد و ۱۴درصد را به‌ثبت رسانده است.
در این میان سرانه فروش نسبت به این دو آمار تاریخی رشدی به ترتیب‌برابر با ۴درصد و منفی ۶درصد را تجربه کرده‌است، بنابراین خریدار‌های در روز گذشته از وضعیت مالی بهتری نسبت به‌فروشنده‌ها برخوردار بوده‌اند. این را از رشد قدرت خریدار به‌فروشنده نیز می‌توان دریافت، زیرا این قدرت در روز گذشته نسبت به میانگین روزانه ماه گذشته و هفته گذشته به ترتیب ۵/ ۸ درصد و ۲۱درصد رشده کرده‌است.
