ثبت یکی از درخشان‌ترین و عجیب‌ترین نور‌های کیهان!

تلکسوپ افق رویداد در مشاهده اخیر خود، به منبع نور درخشان عجیبی برخورده است.

به نقل از ساینس الرت، تلسکوپ افق رویداد (EHT) که قبلا دو عکس از سیاهچاله‌های کلان‌جرم گرفته، اکنون چشم در چشم یکی از درخشان‌ترین نور‌های کیهان دوخته است.

تلسکوپ افق رویداد (EHT)، یک آرایه تلسکوپی متشکل از آنتن‌های رادیویی در سراسر جهان، یک اختروش دور (کوازار یا اختروش هسته فعال به شدت نورانی و دوردستی است که وابسته به یک کهکشان جوان است که از ابرسیاهچاله نیرو می‌گیرد) به نام «NRAO ۵۳۰» را مطالعه کرده که نور آن برای رسیدن به ما ۷.۵ میلیارد سال سفر کرده است.

به گفته اخترشناسان، داده‌های به دست آمده منبع نیروی اختروش را با جزئیات باورنکردنی به ما نشان می‌دهد و به گفته اخترشناسان، به ما کمک می‌کند تا فیزیک پیچیده این اجرام شگفت‌انگیز و چگونگی تولید چنین نور فروزانی را درک کنیم.

کوازار‌ها - اصطلاحی که مخفف «منابع رادیویی شبه ستاره‌ای» است - نوعی کهکشان هستند که تصور می‌شود از یک سیاه‌چاله بسیار پرجرم بسیار فعال در مرکز خود نیرو می‌گیرند. این بدان معناست که سیاهچاله توسط موادی احاطه شده است که با سرعتی بسیار روی آن می‌ریزند.

خود سیاهچاله‌ها نوری از خود ساطع نمی‌کنند، مواد اطراف یک سیاهچاله فعال این نور را ساطع می‌کنند. گرانش و اصطکاک باعث گرم شدن مواد و شعله‌ور شدن آن در حین دور زدن سیاهچاله مانند حرکت آب در زهکشی است، اما این همه ماجرا نیست.

همه مواد روی سیاهچاله نمی‌افتند. مقداری از آن در امتداد خطوط میدان مغناطیسی درست خارج از افق رویداد یعنی «نقطه بدون بازگشت» که فراتر از آن حتی نور نیز نمی‌تواند به سرعت فرار برسد، در خط باریکی دور با شتاب دور می‌شود.

هنگامی که این ماده به قطب‌ها می‌رسد، مانند جت‌های پلاسمایی قدرتمند به فضا پرتاب می‌شود و با درصد قابل توجهی از سرعت نور حرکت می‌کنند که به آن سرعت نسبیتی می‌گویند. این جت‌های باریک همسو شده نیز به خوبی می‌درخشند...، اما ما به طور کامل نمی‌دانیم که آن‌ها چگونه ایجاد می‌شوند و نیرو می‌گیرند.

تلسکوپ افق رویداد، در سال ۲۰۱۹ اولین تصویر از افق رویداد یک سیاهچاله را به ما داد: قلب کهکشانی به نام «M ۸۷» در فاصله ۵۵ میلیون سال نوری. سال گذشته، تصویری از سیاهچاله‌ای در مرکز کهکشان راه شیری ارائه کرد.

یک تیم به رهبری ستاره‌شناسان سوتلانا جورستاد از دانشگاه بوستون و ماسیک ویلگوس از موسسه ماکس پلانک برای نجوم رادیویی در آلمان از این تلسکوپ برای نگاه کردن به قلب «NRAO ۵۳۰» استفاده کردند و توانستند قلب اختروش را با جزئیات بی‌سابقه‌ای ببینند.

ویلگوس توضیح می‌دهد: «نوری که ما می‌بینیم به مدت ۷.۵ میلیارد سال در جهان در حال انبساط به سمت زمین حرکت کرده، اما با قدرت تلسکوپ افق رویداد، ما جزئیات ساختار منبع را در مقیاسی به کوچکی یک سال نوری می‌بینیم.»

NRAO ۵۳۰ یک نوع نادر از اختروش است که به عنوان اختروش «OVV» شناخته می‌شود و به داشتن یک جت قدرتمند و بسیار نسبیتی معروف است. همچنین به عنوان یک بلازار هم شناخته می‌شود؛ یک بلازار که به گونه‌ای جهت‌گیری شده که جت آن مستقیم یا تقریبا مستقیم به سمت ما نشانه رفته است. بلازار‌ها هیچ خطری ندارند، اما مطالعه آن‌ها می‌تواند بسیار چالش‌برانگیز باشد.

تصاویر تلسکوب افق رویداد یک ویژگی روشن را در انتهای جنوبی جت نشان می‌دهد. محققان بر این باورند که این «هسته» رادیویی است، نقطه‌ای که جت در طول موج خاصی از نور پرتاب می‌شود. این هسته دارای دو جزء است که در طول موج‌های طولانی‌تر نور دیده نمی‌شوند، اما در مشاهدات «EHT» به وضوح قابل مشاهده هستند.

این تیم با مشاهدات خود توانستند قطبش نور ساطع‌شده از بخش‌های مختلف سازه را تعیین کنند. این موضوع به جهت‌گیری نوسانات نور اشاره دارد که می‌تواند تحت تاثیر میدان‌های مغناطیسی قرار گیرد. این مشاهده به تیم اجازه داد تا از میدان‌های مغناطیسی در جت نقشه‌برداری کنند و شواهدی مبنی بر ساختار مارپیچی میدان مغناطیسی پیدا کنند.

تا به امروز، «NRAO ۵۳۰» دورترین جسمی است که تلسکوپ افق رویداد مطالعه کرده است، و نتایج امیدوار کننده‌ای برای مطالعات آینده در مورد اجرام دور، و همچنین مطالعات دقیق‌تر در مورد بلازار‌ها و اختروش‌ها به دست آورده است.

این تحقیق در مجله «Astrophysical» منتشر شده است.

منبع: همشهری