چند درصد از زنان و مردان ایرانی سیگاری هستند؟

دیده‌ها و شنیده‌ها حکایت از این دارد که مصرف دخانیات در کشور بالا رفته است‌. نوجوانان از سن کم گرایش به سیگارکشیدن پیدا می‌کنند و مصرف قلیان به‌شکل یک تفریح در خانواده‌ها درآمده است. بهروز ولی‌زاده، رئیس دبیرخانه‌ی ملی مبارزه با دخانیات به تازگی گفتگویی انجام داده که متن کامل گفت‌وگو در ادامه آمده است.

آ مار سیگارکشیدن از لحاظ تفکیک جنسیت و سن به چه شکل است؟

با توجه به آخرین دوره‌ی مطالعات که در اسفند ۹۵ انجام شد، در نوجوانان ۱۳ تا ۱۵ سال، پسران ۴.۸ درصد و دختران ۲.۱ درصد و در مجموع ۳.۴ درصد سیگار می‌کشند. از طرفی، ۷.۳ درصد پسران و ۴‌.۳ درصد دختران و در مجموع ۵.۷ درصد قلیان مصرف می‌کنند.طبق طرح استپس که برای بیماری‌های غیر واگیر در سال ۱۴۰۰ انجام شد، مصرف روزانه‌ی سیگار در افراد بالای ۱۸ سال، در مردان ۲۰ درصد و در زنان ۸.۰ درصد بوده. همچنین مردان ۵.۵ و زنان ۵.۳ درصد مصرف قلیان داشتند. لازم به ذکر است از سال ۸۶ تا ۹۵ مصرف سیگارکشیدن نوجوانان ۱۳ تا ۱۵ سال ۲ برابر شده است. همچنین در هر دو گروه افراد ۱۸ تا ۲۵ سال و ۲۵ تا ۳۴ سال افرایش ۹۰درصدی انواع دخانیات را شاهد بودیم.

چرا نوجوانان از سن کم به سیگارکشیدن گرایش پیدا می‌کنند؟

عوامل مختلفی در گرایش نوجوانان به سیگارکشیدن وجود دارد. برای مثال، قیمت پایین سیگار و دسترسی آسان به آن از این عوامل است. به‌علاوه مراکز پخش و فروش سیگار تخلف می‌کنند و سیگار را به‌شکل نخی هم می‌فروشند که باید اتحادیه‌ها و وزارت صنعت پروانه‌ی صادرشده‌ی آن‌ها را باطل کنند. با نخی‌فروختن سیگار، حتی نوجوانی که پول کافی برای تهیه‌ی یک پاکت سیگار را ندارند، می‌توانند به‌آسانی به سیگار دسترسی پیدا کنند. عامل دیگر گرایش به سیگارکشیدن، عطر و طعمی است که به دخانیات می‌زنند که تلخی سیگار و قلیان را می‌گیرد و دود نرمی تولید می‌کند و باعث می‌شود نوجوان هنگام مصرف دخانیات احساس ناراحتی نکند. همچنین قلیان‌های میوه‌ای در جمع‌های خانوادگی به‌عنوان تفریح تلقی می‌شود که باعث می‌شود نوجوانان به نیکوتین وابسته بشوند و به سراغ سیگار بروند و در نهایت متاسفانه سیگار دروازه‌ی ورود به مواد مخدر است. از سوی دیگر، بسته‌بندی‌های باریک و جذابی که محصولات دخانی دارند، تصاویر میوه‌ها و سبزیجات روی بسته‌های دخانیات طعم‌دار، جملات گمراه‌کننده، که تمامشان باعث جلب توجه نوجوانان به انواع محصولات دخانی می‌شود.

آیا سیگارکشیدن بین زنان در حال افزایش است؟ اگر بله، چرا؟

بله. از بررسی‌های سال ۸۶ تا ۹۵، در بین نوجوانان دختر ۱۳ تا ۱۵ سال، مصرف سیگار بیش از ۲ برابر و در واقع ۱۳۳ درصد افزایش یافته است. از طرف دیگر، در همین تاریخ، در زنان بالای ۱۸ سال، افزایش مصرف ۹۰درصدی داشته است. دلایل افزایش سیگارکشیدن بین زنان نیازمند مطالعه‌ی مسائل اجتماعی است. صنایع دخانی توانستند بهترین استفاده را از وضعیت بکر بازار ایران (کم‌بودن مصرف دخانیات بین زنان) ببرند.

چرا فروش و تولید سیگار محدود به مکان‌های خاصی نمی‌شود؟

اتفاقاً محدود به مکان‌های خاص می‌شود: خواربارفروشی‌ و سوپرمارکت‌هایی که زیر نظر وزارت صنعت و اتحادیه‌های مربوطه باشد و حتماً باید پروانه‌ی فروش داشته باشند و اگر تخلفی مثل قاچاق، نخی‌فروختن، فروش به افراد زیر ۱۸ سال انجام شود، صنعت دخانیات باید مجوز آن‌ها را باطل کنند. همچنین باید در نظر گرفت هیچ واحد صنفی‌ای بدون کسب مجوز اقدام به فروش سیگار نکند.

تفاوت کیفیت سیگارهای داخلی و قاچاقی در چیست؟

همه‌ی سیگارهای موردنیاز در کشور، در خود کشور تولید می‌شود. صنایعی که از خارج آمدند، صنایع چندملتی و صنایع بین‌المللی برندهای خارجی را تولید می‌کنند و حدود ۱۰ درصد هم قاچاق می‌شود که یک مارک مشخصی هست. تا مطالعات دقیقی انجام نشود، نمی‌توان درباره‌ی تفاوت کیفیت آن‌ها اظهارنظر کرد. اما چون نظارتی بر سیگارهای قاچاق وجود ندارد، می‌توانند به‌شکل هدفمند هر ماده‌ای را در سیگارها بگذارند. ما به‌طور کلی تاکید بر ترک سیگار می‌کنیم اما اگر انتخاب بین سیگار داخلی و قاچاق باشد، توصیه‌ی ما به سیگار داخلی است که حداقل از کانال‌های نظارتی عبور کرده باشند. در این صورت، صنایع مربوطه در قبال محصولاتی که تولید می‌کنند، مسئولیت‌پذیر است.

اثر تبلیغات در افزایش مصرف دخانیات را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

مثل هر محصول دیگری، تبلیغ دخانیات نیز باعث افزایش مصرف آن می‌شود. ما چند بخش تبلیغات داریم: تبلیغات در مراکز فروش از طریق استندهای فروش با نورپردازی‌های جذاب، سیگارکشیدن بازیگران در سریال‌های شبکه‌ی خانگی از مهم‌ترین نوع تبلیغات است. سیگارکشیدن بازیگران باعث الگوبرداری نوجوانان می‌شود. طبق ماده‌ی ۳ قانون جامعه‌ی کنترل دخانیات، تبلیغ و تشویق و تحریک دخانیات ممنوع است و در صورت مشاهده باید برخورد شود.

سالانه چند درصد از سیگاری‌ها سیگارکشیدن را ترک می‌کنند؟

۱ نفر از هر ۲ نفر، یعنی ۵۰ درصد افراد سیگاری تمایل به ترک سیگار دارند. ۲۰ درصد هم اقدام به ترک سیگار می‌کنند؛ در واقع، ۲میلیون از ۱۰میلیون؛ اما خب خیلی‌ها موفق نمی‌شوند و بعضی‌ها به مراکز ترک دخانیات مراجعه می‌کنند. و ما یک سامانه داریم به شماره‌ی ۴۰۳۰ که افراد سیگاری می‌توانند تماس بگیرند و با راهکارهای ترک دخانیات آشنا شوند.