ماجرای «حساب‌های وکالتی» چیست؟

موضوع «حساب وکالتی» یکی از موضوعات بحث‌برانگیز و پر چالش روز‌های اخیر بوده است؛ تا جایی که یکی از ترند‌های مهم فضای مجازی نیز محسوب می‌شود. ابهامات موجود در طرح فروش یکپارچه خودرو و رقابت بانک‌ها برای ترغیب مردم به افتتاح حساب وکالتی و همینطور پیام‌های پی‌درپی و شبانه‌روزی بانک‌ها موضوعی است که تاحدودی آزاردهنده شده و با واکنش مردم در فضای مجازی روبه‌رو شده است.

برخی کاربران می‌گویند که «با دریافت این پیام‌ها تازه متوجه شدم که در چه بانک‌هایی حساب داشتم.» و یا اینکه «حتی از سوی بانک‌هایی که در آن‌ها حساب ندارم هم پیامک افتتاح حساب وکالتی دریافت کرده‌ام.»، اما ماجرا دقیقا از چه قرار است؟ اصلا حساب وکالتی دقیقا چیست و جزییات طرح یکپارچه فروش خودرو به چه صورت است؟

حساب وکالتی دقیقا چیست؟

حساب وکالتی، یک حساب بانکی است که صاحب حساب به بانک وکالت می‌دهد تا دسترسی به حساب برای انجام عملیات مسدودی، رفع مسدودی و برداشت وجه از حساب، در شخص ثالث قرار گیرد. این روش پیش از این هم در بورس و بورس کالا رایج بوده، اما وزارت صمت برای اولین بار از این روش برای فروش خودرو استفاده کرده است.

وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام کرده که افتتاح حساب وکالتی و مسدود کردن وجه اعتبار لازم به نفع سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان یکی از شروط اولیه خرید خودرو در سامانه یکپارچه تخصیص خودرو است و متقاضیان تا ۲۳ اسفندماه سال جاری فرصت دارند تا یک حساب وکالتی در یکی از بانک‌های عامل اعلام شده باز کنند.

میزان سپرده مسدودی در حساب‌های وکالتی چقدر است؟

بنابر اعلام وزارت صمت، سپرده متقاضیان در حساب‌های وکالتی تا پایان فروردینماه سال آینده مسدود میشود و در صورت برداشت پول از این حسابها، متقاضی از لیست انتشار حذف خواهد شد. موجودی لازم برای ثبت نام در لیست نوبتدهی خودرو‌های داخلی «صدمیلیون تومان» اعلام شده است.

مردم چه می‌گویند؟

پیام‌های پی درپی و شبانه روزی بانک‌های مختلف برای ترغیب مردم به افتتاح «حساب وکالتی» فروش خودرو با واکنش بسیاری از مردم در شبکه‌های اجتماعی روبه رو شده و #حساب_وکالتی را تبدیل به یک هشتگ داغ کرده است.

یکی از کاربران در این خصوص نوشته است: «این رقابت بانک‌ها برای حساب وکالتی رو کجای دلمون بگذاریم؟ روزی ۶ تا پیامک میاد».

کاربر دیگری نوشته است: «از پریروز تاحالا هر بانکی که در آن حساب دارم و حتی بانک‌هایی که در آن‌ها حساب ندارم برای افتتاح حساب وکالتی بهم پیام دادند.» یا کاربر دیگری نوشته که «من با این طرح حساب وکالتی برای خرید خودرو تازه متوجه شدم که در چه بانک‌هایی حساب دارم!»

یکی دیگر از کاربران هم با انتقاد از الزام به بلوکه کردن پول در حساب‌های بانکی نوشته: «تنها بازنده طرح حساب‌های وکالت خرید خودرو مصرف کنندگان واقعی هستند، چون پول اضافی برای بلوکه کردن در بانک ندارند. درعوض دلال‌ها تا دلت بخواهد پول بی زبان در بانک دارند»

متقاضیان طرح فروش ایران‌خودرو: حساب وکالتی داریم، ثبت نام انجام نمی‌شود!

تعدادی از متقاضیان شرکت در طرح فروش ایران خودرو - که طرح متفاوتی نسبت به طرح یکپارچه فروش خودرو است - هم اعلام کرده اند که علیرغم افتتاح حساب وکالتی و واریز وجه، با اختلال سایت ایرانخودرو مواجه شده اند و لینک ثبت نام برایشان باز نمی‌شود. پس از پیگیری از بانک‌ها اعلام شد که پس از ۴۸ ساعت از زمان واریز، لینک ثبت نام فعال میشود؛ این در حالی بود که ایرانخودرو تا ساعت ۱۴ شنبه (۲۰ اسفند) مهلت تعریف حساب و واریز وجه تعیین کرده، اما مهلت ثبتنام ۱۲ ساعت بعد از آن (ساعت ۲۴ شنبه) در نظر گرفته شده بود.

در این رابطه، سخنگوی وزارت صمت نیز از عملکرد این شرکت در اجرای طرح مذکور انتقاد و اعلام کرده که «ایرانخودرو نتوانست طرح فروش فوق العاده آخر سال خود را خوب اجرا کند؛ بنابراین وظیفه این شرکت، پاسخگویی و رفع اشکالات است و وزارت صمت نیز و اجازه تضییع حق متقاضیان را نمیدهد.»

یکی از متقاضیان طرح فروش ایرانخودرو با انتقاد از زمان بندی مهلت واریز پول در این طرح نوشته: «از ۱۶ اسفند روز تعطیل تا ۲۰ اسفند به مردم مهلت دادن پول بریزن تو حساب وکالتی برای خرید خودرو. امروز که ۲۱ اسفنده هنوز بانک‌ها اطلاعات رو برای ایرانخودرو نفرستادن. از طرف دیگر در روز ۲۰ اسفند هرکس درخواست بلوکه پول برای سازمان حمایت از حقوق مصرف کننده و تولیدکننده را هم داشته ۱۰۰ میلیون از پولش بلوکه شده و از قرعه کشی ایرانخودرو جا مونده.»

نحوه فروش خودرو در طرح یکپارچه فروش خودرو به چه صورت است؟

بنابر اعلام وزارت صمت، به غیر از افتتاح حساب وکالتی و مسدودی سپرده، طرح یکپارچه فروش خودرو شامل دو مرحلهی «نوبت دهی» و «قطعی شدن ثبت نام براساس فراخوان خودروساز» هم میشود.

در مرحله‌ی نوبت دهی، متقاضیان پس از واریز وجه و مسدودی حساب باید منتظر بمانند تا خودروسازان براساس برنامهی تولیدشان، زمان تحویل خودرو را در «سامانه یکپارچه تعیین اولویت خودرو»، اعلام کنند و در زمان ثبت نام زمان دقیق یا حتی حدودی تحویل خودرو به مشتری اعلام نمیشود.

وزارت صمت در این باره در شرط عجیبی اعلام کرده که: «قرار گرفتن متقاضی در لیست انتظار بر اساس زمانبندی اعلامی، تعهدی را برای خودروساز به منظور تحویل خودرو ایجاد نمیکند و تعهد خودروساز برای تحویل خودرو صرفا منوط به گذراندن مرحله سوم و تکمیل وجه قطعی توسط مشتریان شده است.»

در مرحله‌ی سوم که «قطعی شدن ثبت نام براساس فراخوان خودروساز» اعلام شده پس از اعلام زمانبندی توسط خودروساز و قطعی شدن لیست انتظار، خودروساز موظف است تا هرگونه فراخوان برای طرح‌های فروش خودرو را بر اساس نوبت‌دهی انجام شده اعلام کند. قیمتگذاری نهایی خودرو‌ها هم بر مبنای زمان فراخوان قطعی به مشتری و براساس قیمت روز خودرو خواهد بود.

نکته قابل توجه این است که با پشت سر گذاشتن هر سه مرحله‌ی اعلام شده اعم از افتتاح حساب وکالتی، نوبت‌دهی و قطعی سازی ثبت نام، باز هم ممکن است موفق به خرید خودرو نشوید و اگر مشخص شود که مشتری قبلا اقدام به خرید خودرو از خودروسازان داخلی کرده، ثبت نامش در این طرح منتفی میشود. در غیر این صورت متقاضی تنها اقدام به خرید «اولویت خرید خودرو» کرده است.

پیش از این وزارت صمت بار‌ها وعده داده بود که فرآیند قرعه کشی برای فروش خودرو را لغو کند، اما با اعلام جزییات طرح «سامانه یکپارچه فروش خودرو» به نظر میرسد که در این طرح وزارت صمت صرفا با حذف قرعه کشی، ساز و کار «اولویت فروشی» را جایگزین طرح قرعه کشی کرده است.