پدیده‎ای مدرن به نام فضای اجتماعی‎کار

محیط کسب‌وکار در آینده مستلزم حمایت از تصمیم‏‌گیری و انعطاف‌‏پذیری است.

به گزارش دنیای اقتصاد، فضای سازمان‏ها در حال تغییر است. آنها چابک‎تر و متکی به شبکه‏ های استعداد و نوآوری‏های منبع باز می‏شوند. چنین ویژگی‏هایی با فضای کار سنتی که با هدف پشتیبانی از جریانات بی وقفه پردازش‏های کاغذی، تمرکز بر بهره‌وری و نظارت‏های بصری تکامل می‏یافتند، در تضاد است.

بنابراین، با تبدیل ارتباطات و دسترسی به دانش به ویژگی‏های بنیادین کسب‏وکار و جامعه، توصیف اهداف طراحی فضای کار پیچیده‏تر شده است. از این رو باید توجه به مقوله تعاملات اجتماعی جایگزین تمرکز بر بهره‏وری شود تا به این ترتیب راهکارهای تبدیل فضای کار سازمان‏ها به عاملی الهام بخش برای کشف بهترین توانمندی‏های افراد بازبینی شود.

در حال حاضر چهار مولفه رقابتی از الزامات رقابت در فضای کسب‌وکار امروز به‌شمار می‏روند که نشان می‌دهند، کارکنان اولویت‏های متنوع اما انتظارات تقریبا مشابه دارند:

• انتخاب و انعطاف پذیری

• شفافیت هرچه بیشتر

• روحیه تیمی قوی و امکانات بیشتر برای حمایت از جامعه‏پذیری

• دانش، راحتی و تندرستی.

براساس مولفه‌های رقابتی مذکور، محیط کسب‌وکار در آینده مستلزم حمایت از تصمیم‏‌گیری و انعطاف‌‏پذیری است، به این ترتیب که از تعاملات پیچیده برای تقویت سرعت یادگیری کارکنان استفاده می‏کند، احساسات و علایق کارکنان را تحریک می‏کند، عملکرد افراد را ارتقا می‏دهد و به اولویت‏های جدید کسب‌وکار واکنش سریع دارد.

باید توجه داشت فناوری نقش بسزایی در این تغییرات دارد. در حال حاضر به واسطه پیشرفت‏های تکنولوژیک، انجام وظایف شغلی در هر مکانی امکان‌پذیر شده است. یافته‏های پژوهش‏های مختلف به‌طور مداوم استدلال می‏کنند که افزایش تعادل میان زندگی شخصی و شغلی افراد، منجر به بهره‏وری بیشتر آنان و در نتیجه افزایش تمرکز و کاهش استرس می‏شود. راهکارهای انعطاف‏پذیر مورد استفاده برای انجام وظایف شغلی فرآیند تبدیل فضای کاری ساختمان‌های اداری را به محیط‏های به اشتراک گذارده شده تسهیل می‏کنند.

این یکی از مهم‏ترین مولفه‏های مورد نیاز پدیده «کو ورکینگ» (فعالیت در فضای کاری مشترک - co-working) است. ویژگی‌های توصیف‏کننده فضای کو ورکینگ بر تشکیل گروه و توجه به فعالیت‏های جمعی به جای فعالیت انفرادی و فضای حمایت از نوآوری اشاره دارند.

چنین محیط‏هایی از نظر مقیاس، تنوع ویژگی‌ها و حتی زمان اختصاص یافته برای تفریح افراد متفاوت هستند. ویژگی‌های مشترک دیگری از جمله اختصاص نقاطی خاص برای فعالیت‏های شغلی متمرکز، مشارکتی، فضایی برای انجام ملاقات‏های کوتاه، اتاق‏هایی برای جلسات رسمی و غیررسمی، کافه و البته فضایی برای تعاملات اجتماعی و گپ‌ها و گفت و شنودهای فنی از جمله اصلی‏ترین ویژگی‏های مشترک آنها است.

مهم‌تر از همه اینکه چنین فضاهایی با برنامه‏ریزی و حمایت از رویدادهای خاص امکان ایجاد فضایی را برای به اشتراک‌گذاری علایق و دانش اعضا فراهم می‏کنند. جای تعجب نیست که شرکت‌های مختلف به دنبال بهره‌برداری از منافع فضاهای اجتماعی در مراکز شهر و نزدیک به محل زندگی مردم هستند، به این ترتیب مشکل تعداد رفت و آمد نیز حل خواهد شد.

فضاهای کو ورکینگ در حال تبدیل شدن به خدماتی منطقه‏ای یا محلی هستند تا به این ترتیب تعادل میان زندگی شغلی و شخصی میلیون‌ها تن بهبود یابد و تحولاتی نوآورانه در جوامع محلی و اقتصاد محلی امکان‌پذیر شود.

افزون بر این، شرکت‌های مختلف می‏توانند به واسطه بهره مندی از اکوسیستم کو ورکینگ به استعدادهای ناب دسترسی داشته باشند و رشدی بدون مرز را همراه با افزایش انعطاف‏پذیری و کاهش همزمان هزینه‌ها تجربه کنند.فضاهای شغلی جدید در حال تبدیل فضای کار سنتی به مرکز گردهمایی همکاران است.

دفاتر کار در گذر زمان همچون یک شهر عمل می‏کنند. به‌طور اساسی در اصول کاربرد و طراحی فضای فیزیکی سازمان‌ها و بازتعریف مرزهای بین سازمان‏ها، خرده‌فروشی‏ها و حتی بیمارستان‌ها تغییراتی به وجود آمده است.

وجود مناطقی آرام و بی سر و صدا، تجارب شخصی، فضای سبز، کافه و مقاصد اجتماعی ازجمله تجارب جدیدی هستند که کارکنان در فضاهای اداری مدرن با آنها روبه‌رو می‏شوند. ویژگی‏های کاربردی زندگی شهری نقش مهمی در طراحی فضاهای کاری مدرن دارند.

نفوذپذیری، تنوع، تجارب لذت بخش گروهی، رضایت و تغییر مداوم از جمله سایر ویژگی‏های آنها هستند. فضای سازمان‌ها دیگر منعکس‏کننده سلسله مراتب سازمان نخواهد بود، در عوض از شبکه‌های پراکنده و نوآوری‏های منبع باز پشتیبانی خواهد شد. در طراحی فضای سازمان از زبانی برای ابراز هرچه شفاف‌تر ارزش‌ها و فرهنگ سازمان استفاده خواهد شد.

در کنار تحولات یاد شده ذات و ماهیت شهر نیز دچار تغییراتی خواهد شد، چرا که شهر به عنوان الگویی برای طراحی محیط‏های سازمانی مورد توجه است. فضای کار کمتر ایستا بوده و ترکیب متنوعی از مناطق، امکانات و رویدادها برای تسهیل گرایش‌های اجتماعی افراد و به اشتراک‌گذاری دانش به‌کار گرفته خواهد شد.

انعطاف‌پذیری و راحتی هر چه بیشتر و ارائه امکاناتی مشابه به خدمات یک هتل درجه یک مهم‌ترین نقطه تمرکز در مقوله طراحی فضای فیزیکی سازمان‏ها خواهد بود.در این میان، از میان برداشتن مرزهای فیزیکی و زمانی فشار ناشی از وظایف شغلی را کاهش خواهد داد. تنها مولفه ثابت در چنین فضاهای شغلی تغییر و پویایی است.

رویکرد مذکور مستلزم تفکر ناب در زمینه طراحی، تعمیر و نگهداری فضای فیزیکی ساختمان‌های اداری است. بدون شک فضاهای کاری آینده الهام بخش محیطی است که تقویت‏کننده ارتباطات اجتماعی و ابزاری برای حمایت و پشتیبانی از نیازهای شخصی و آرمان‏های ما خواهد بود.