نقد و بررسی "پشیمانی" از رأی به روحانی

فرادید | تنها با گذشت چند روز از اعلام برنامه بودجه سال آینده موج انتقاد‌ها به سمت روحانی روانه شده است. بسیاری از حامیان او ناگهان عقب کشیدند و ندای پشیمانی سر دادند.

به گزارش فرادید ؛ بودجه سال ۹۷ در حالی به مجلس ارائه شد که نه تنها نتوانست هوادارن رئیس جمهور را راضی نگه دارد بلکه موج انتقاد‌ها را به سوی او روانه کرده است. در اعلام بودجه سال ۹۷ هزینه یارانه بیست میلیون خانواده حذف خواهد شد و عوارض خروج از کشور سه برابر افزایش خواهد داشت، بنزین گران می‌شود و شاید خیلی اتفاقات در آن پرونده باشد که هنوز به گوش کسی نرسیده است.

در این بین خیلی از روزنامه امروز در سرمقاله یا پرونده‌های خود به این موضوع پرداخته اند. در اینجا نمونه‌ای از این یادداشت‌ها را می‌خوانیم.

*روزنامه شرق

احمد غلامی سردبیر روزنامه شرق نوشته است:
هنوز مدت‌زمان چندانی از دوره دوم ریاست‌جمهوری حسن روحانی نگذشته که موجی از انتقادات در شبکه‌های اجتماعی به راه افتاده است. در سطح جامعه و در گفت‌وگوی میان مردم کوچه‌ و بازار نیز نقل مجالس بیش از هرچیز، انتقاد از دولت روحانی و عملکرد آن است؛ دولتی که دوره نخست خود را با مسائل و مصائب سیاست خارجی منطقه‌ای و جهانی پشت‌سر گذاشت... حسن روحانیِ خوش‌اقبال این‌بار با بداقبالی مواجه شد و آن بداقبالی، تقارن این فضای تهی با ارائه لایحه بودجه به مجلس بود. لایحه‌ای که برای اقشار فرودست و کم‌درآمد جامعه حامل هیچ خبر خوشی نیست؛ زیرا در تبصره ١٤ ماده واحده این لایحه آمده است قریب به نیمی از جمعیت یارانه‌بگیران از بودجه سال آینده حذف خواهند شد.

اینک دولت روحانی با دو وضعیت مخاطره‌آمیز روبه‌رو است: خلأ سیاست داخلی و نیز نارضایتی مردم از شرایط اقتصادی که در این تقارن ناخوشایند با هم درمی‌آمیزند و سیاستی را بازتولید می‌کنند که نه به نفع دولت است و نه به سود مردم؛ درست مانند سقوط ستاره‌ها در سیاه‌چاله‌ها...

شاید این حرف‌و‌حدیث‌ها پایه و مبنای چندانی نداشته باشد؛ اما هرچه هست، باور مردم به دولت روحانی و فراتر از آن سیاست را خدشه‌دار کرده است. مردم احساس می‌کنند فریب خورده‌اند و هیچ‌چیز خطرناک‌تر و تاریک‌تر از این تفکر نیست که مردمی فریب خود را بپذیرند. به هر تقدیر شرایط برای دولت روحانی مطلوب نیست، بااینکه پیش از روی‌کارآمدن دوباره دولت روحانی برخی از متفکران و اقتصاددانان هشدارهایی مبنی بر امتداد وضعیت اقتصادی و رکود سیاسی داده بودند؛ اما انتقادات و جو اخیر نشان می‌دهد مردم انتظاری بیشتر داشتند.

هرقدر زمان بگذرد و خلأ سیاست دامنه‌دارتر شود و اقتصاد مردم بر وفق مرادشان نباشد، وضعیت بغرنج‌تر خواهد شد... در این فضای تهی و بی‌میل به سیاست‌ورزی هرکه به میدان آمد، تن‌ها در پی جلب منفعتی بود یا دفع ضرری. این رویکرد شاید ماحصل محافظه‌کاری افراطی است و عقب‌نشینی گام‌به‌گام دولت روحانی.

*روزنامه اعتماد

اعتماد امروز با یادداشتی از چند چهره مختلف سیاسی این بحث را ادامه داده است.
عباس عبدی در این زمینه نوشته:
دولت در روزهای گذشته از حیث برخی عملکرد‌ها یا سیاست‌های اقتصادی مورد انتقاد جدی حتی طرفدارانش قرار داشت. بطوری که می‌توان گفت: نوعی نهضت سیاسی شکل گرفت که می‌توان آن را در ذیل عنوان «من پشیمان می‌شوم، پس هستم!» صورت‌بندی کرد. برخی حتی پا را فراتر گذاشتند و مدعی شدند که فریب خورده‌اند؛ و این‌ها همه نشانه‌ای از نارسایی‌های سیاست نزد کنشگران جامعه ما است.

کسانی که از رای ٢٩ اردیبهشت خود اظهار پشیمانی می‌کنند، دچار همان اشتباهی می‌شوند که برخی سیاستگذاران دولتی مرتکب می‌شوند. هر دو طرف گمان می‌کنند دولت و ریاست‌جمهوری یک خودروی آماده‌ای است که رانندگی آن پس از انتخابات تحویل فرد پیروز می‌شود و اوست که می‌تواند خودرو را به هر جایی که خواست براند. ادبیات هر دو طرف نیز کمابیش چنین برداشتی را تایید می‌کند. دولت و رییس‌جمهور گمان می‌کنند که پس از انتخابات می‌توانند به درون ادارات دولتی خزیده شوند و هر تصمیمی را که خواستند اتخاذ کنند.

از این رو پس از پیروزی، تازه اول کار است و هر دو طرف در کنار یکدیگر و با مشارکت و همکاری هم باید اقدام به پیشبرد اهداف کنند. قطع ارتباط میان آنان ماهیت امر سیاسی را دچار اختلال می‌کند و نتیجه به‌طور قطع شکست است. سیاست هیچگاه از تصمیمات نادرست و نابخردانه خالی نخواهد شد؛ لذا وجود چنین تصمیماتی به منزله پایان سیاست نیست، بلکه پایان سیاست هنگامی است که نتوانیم درباره این تصمیمات و سیاست‌ها نقد کنیم. کسانی که می‌گویند پشیمان شده‌اند، بیش از آنکه بدذاتی یا ناتوانی رای‌گیرنده را اثبات کنند، کم‌اطلاعی و درک نادرست خود از سیاست را اثبات و اعلام کرده‌اند.

صادق زیبا کلام هم در این باره نوشته:
من برخلاف عده‌ای از اصلاح‌طلبان معتقدم ما باید به حمایت از او ادامه دهیم. همچنین آقای جهانگیری باید در دولت بماند. اگرچه جدا شدن آقای جهانگیری از دولت به نفع او خواهد بود و شانسش در انتخابات ۱۴۰۰ از بین نخواهد رفت، اما شکست آقای روحانی میخی بر تابوت دولت خواهد کوبید. اگر آقای جهانگیری جدا شود، احتمال عدم موفقیت دولت تبدیل به یقین خواهد شد و حرکت دولت به سمت دره قطعی خواهد بود. نباید بر اساس خدشه‌دار شدن اعتبار اصلاح‌طلبان سیاستی را انتخاب کرد.

شکست آقای روحانی فقط شکست او نخواهد بود بلکه این مساله به زیان منافع ملی کشور خواهد بود و کشور در نتیجه شکست آقای روحانی متضرر می‌شود. اینکه روحانی نتوانسته از نظر اقتصادی موفق شود باعث می‌شود تا کشور متضرر شود. همان‌طور که سیاست‌های رییس‌جمهور در سال‌های ۸۴ تا ۹۲ کشور را به عقب راند، عدم موفقیت دولت آقای روحانی باعث عدم موفقیت کشور خواهد شد.

این دلیل اصلی‌ای است که نباید از روحانی عبور کرد. باید به روحانی بچسبیم و تمام توان را به کار ببریم تا رییس‌جمهور را به سمت روحانی‌ای که در زمان انتخابات بود، سوق دهیم. مطالبات را مطرح کنیم. این کار خیلی دشوار است. امروز با روحانی‌ای طرف هستیم که می‌خواهد با رضایت اصولگرایان حرکت کند. نباید بگذاریم روحانی منافع سیاسی خودش را دنبال کند بلکه باید او را به سمتی بکشانیم که مطالبات مردم را برآورده کند. امروز عبور از روحانی یعنی هموار کردن راه برای پوپولیسم و ما نباید این اشتباه را برای بار دوم تکرار کنیم.

* روزنامه شرق

عمادالدین باقی در یادداشتی با عنوان بازی در زمین حریف چنین نوشت:

این‌روزها به نظر می‌آید که حمله به روحانی زیاد شده و مخالفان بهبودخواهی حال‌وروز مردم را ذوق‌زده کرده است و آنها می‌کوشند سوار موج نارضایتی شوند و انتقام ناکامی خود از مردم در انتخابات اخیر را بگیرند. در این اندیشه فرورفتم که برخی از ما چه مردمان عجیبی هستیم. هنگامی که رأی می‌دادیم همه‌چیز را می‌دانستیم. می‌دانستیم ژرفا و پهنای مشکلات کشور را، می‌شناختیم موانع را، تجربه پیشینیان را هم دیده بودیم، سرنوشت همه رؤسای‌جمهور را در ایران می‌دانستیم و...، اما درمجموع به این نتیجه رسیده بودیم که اگر به این شخص رأی بدهیم، دست‌کم این توان را دارد که پدال ترمز را فشار دهد و نگذارد اتوبوسی که ایرانیان سرنشینانش هستند، به کف دره سقوط کند. مردمان عجیبی هستیم. کسی را بالا می‌آوریم تا با سر به زمین بکوبیمش...

دولت موظف است اعلام کند اگر دنبال اقتصاد مقاومتی هستیم باید بودجه‌های اشخاص و نهادهای خاص و خواص حذف و صرف توسعه شود یا اگر بیم دارد با حذف بودجه آنها اتفاقی رخ دهد، درخواست کند آنها به‌خاطر شرایط فقر کنونی داوطلبانه از دریافت این بودجه انصراف دهند، اما آیا با افتادن جامعه، به‌ویژه رأی‌دهندگان او در دام جابه‌جایی خشم و سوراخ دعا را گم‌کردن و پشت او را خالی‌کردن، او می‌تواند چنین کند؟ اکنون مسئله من این است که همه می‌دانند منشأ ناکامی چیست. اما به روحانی می‌تازند، نه به سایر عوامل. در جامعه‌ای که افراد نگرانند که انگشت اتهام را متوجه عوامل اصلی مشکلات کنند، کسانی را که کم‌خطرتر هستند جایگزین می‌کنند.

*روزنامه جامعه فردا

شورای سردبیری این روزنامه نوشته:
ضعف در عملکرد اقتصادی دولت‌ها در همه جای جهان دستمایه مخالفان سیاسی آن‌ها برای خالی کردن زیر پای دولت و ربودن رأی مردم در انتخابات است. ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست و دولت روحانی هم با همین پدیده روبه‌رو است. انقباض نسبی بودجه ۹۷ عرصه بهتری برای هیجان‌بخش‌تر کردن این بازی سیاسی پدید می‌آورد.

سوای کارشناسان اقتصادی که اکنون به سبک سنگین کردن ارقام بودجه و سنجش میزان عقلانی بودن آن مشغولند، رقبای سیاسی دولت نیز فرصت مناسب را در کف می‌بینند: سوار بر دوش عوام کوچه و بازار، معرکه بدبخت شدن مردم به خاطر بیرحمی دولت را به کارزار انتخاباتی بسیار پیش از موقع تبدیل کرده‌اند.

حالا، نوبت ارزیابی نیت آنهاست که معمولا در سخنرانی‌های خود از اقتصاد مقاومتی بسیار دم می‌زنند. این یک بودجه معقول مقاومتی نسبتا کارشناسی شده است و سودای سوءاستفاده سیاسی از آن منصفانه نیست. دولت روحانی را در عرصه‌های دیگر می‌توان زیر ضربه گرفت، اما نه روی این شاخه. شاخه‌ای که کل این نظام بر آن نشسته است.

*روزنامه بهار

«بهار» با قاسم میرزایی‌نیکو گفت و گو کرده است:
تا زمانی که ارزیابی واقعی صورت نگیرد، حرف از پشیمانی زدن بدون استدلال و بدون منطق است. ابتدائا باید ارزیابی کاملی با استفاده از شبکه‌ها و موسسات معتبر نظرسنجی انجام شود تا بتوان به آن‌ها استناد کرد و گفت: آیا پشیمان هستیم یا خیر. البته در میان مردم و دور از فضای مجازی، شرایط متفاوتی وجود دارد. بسیاری از روستا‌ها تغییرات جدی و محسوسی را نسبت به سال ۱۳۹۲ احساس کرده‌اند و اصلا بحث پشیمانی در میانشان وجود ندارد. به نظر من این حرکت نوعی بازی رسانه‌ای برای مایوس کردن مردم است.

بر خلاف تبلیغات زیاد جناح مقابل، درمیان خبرگان و نخبگان سیاسی که در انتخابات ۱۳۹۶ طرفدار آقای روحانی بودند و به ایشان رای دادند، نگرانی زیادی بابت جوسازی‌ها و برخی فعالیت‌های مشکوک در شبکه‌های اجتماعی وجود دارد. نباید اسیر این جوسازی‌ها شد و مردم را به سمت ناامیدی از صندوق رای سوق داد. رئیس دولت اصلاحات نیز در جلسه‌ای با مشاورین خود گفته بودند که اگر نقدی نیز وجود دارد، باید آن را بررسی و مطرح کنیم، اما این که جوسازی‌هایی صورت گیرد و بگویند پشیمانیم، خیر. اصلا این گونه نیست و از رایی که دادیم پشیمان نیستیم.

*روزنامه همدلی

محسن جلیلی در یک گزارش تحلیلی نوشته:
اصلاح‌طلبان با حمایت بی قید و شرط در یک شرایط خاص از روحانی حمایت کردند و با تمام استراتژی و توان خود در پی آن بودند تا بتوانند روحانی را پیروز انتخابات کنند؛ و بر کسی پوشیده نیست که این انسجام و وحدت تشکیلاتی نیروهای اعتدالی و اصلاح طلب در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم، نتیجه داد. اکنون اصلاح طلبان این حق را دارند که از اعتبار و سرمایه‌ای که پای روحانی هزینه کرده اند، مراقبت کنند و در تقویت آن روحانی را مورد نقد و بررسی قرار بدهند.

چون هرگونه نقد یا حمایت اصلاح طلبان از روحانی ، ارتباط مستقیمی با عملکرد او دارد. اصلاح طلبان حق دارند روحانی را نقد کنند، چون همانگونه که روحانی به حمایت اصلاح طلبان توانست درصد زیادی از پیروزی میدان رقابت را به نام خود کند، و از طرفی اگر عملکرد دولت روحانی خوب نباشد، بدون شک اصلاح طلبان هم در این عملکرد ضعیف دخیل هستند. پس ضعف عملکرد روحانی ضعف عملکرد اصلاح طلبان نیز هست.

اما عدم تحقق برخی از خواسته‌ها و مطالبات، نباید طرح عبور را کلید بزند. در حالی که روحانی چندی پیش در نشست کمیته تعامل شورای‌عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان، بر ضرورت همکاری اصلاح‌طلبان با دولت تاکید کرد.

فراموش کردن زمانه و زمینه «ضرورت انتخاب» روحانی توسط اصلاح طلبان دو چیز را نشان می‌دهد، اینکه: ۱ - اگر اصلاح طلبان، بودن روحانی را به ضرر خود می‌دانند که در این صورت نیاز به گزینه‌ای بهتر از روحانی ضرورت پیدا می‌کند. ۲ - حتما آلترناتیوی برای ریاست جمهوری آینده در نظر دارند، که این گونه مطمئن، طرح عبور را مطرح می‌کنند.

اما لازم است گفته شود که آن طیف از اصلاح طلب، که ایده طرح عبور را عنوان کرده اند، اگر بخاطر این است که روحانی نتوانسته است انتظارات آن‌ها را برآورده کند، باید بپذیرند که در انتخاب خود شکست خورده اند، چرا که شکست روحانی و اصلاح طلبان یکیست.