زن؛ اساس زندگی

امان‌الله قرایی‌مقدم | زن سازنده زندگی است. سازنده نهاد خانواده است. دوام و بقای خانواده و به‌خصوص پرورش و تربیت و شخصیت‌سازی هر فردی درون خانواده بیش از هر چیز به مادر وابسته است. به همین دلیل روان‌شناسان اجتماعی (درواقع جامعه‌شناسانی که تأثیر گروه و اطرافیان را در شخصیت فرد مطالعه و بررسی می‌کنند) و متفکرانی مانند آبراهام کاردینر، رالف لینتون، مالبرانش، ژان استوتزل، مارگارت مید، چارلز هورتون کولی و ده‌ها جامعه‌شناس دیگر، دوران کودکی را به‌اصطلاح سازنده «شخصیت بنیادی و اساسی هر فرد» می‌دانند.

مطالعه مارگارت مید روی دو قبیله به نام آراپش و موندگومور تأثیر شیردادن و قنداق‌کردن یا شست‌وشوی بچه و تأثیر آن را نشان داده است. بر اساس یافته‌های او، نحوه شیردادن و شست‌وشوی بچه در شخصیت او، تندخویی، آرامش، بدبینی و خوش‌بینی و... او مؤثر است؛ مید می‌گوید در این قبیله، گویی خشونت و پرخاشگری وجود ندارد و مردم آرام و مهربان و صلح‌جو هستند.

در کنار آن‌ها قبیله موندگومور به موذی‌گری، بدجنسی، خشونت و پرخاشگری مشهورند، چون مادران دوره کوتاهی به بچه‌ها شیر می‌دهند و شیردادن و شست‌وشو با سرزنش و بداخلاقی همراه است.

مشاهدات جفری گورر در سیبری نشان داد که قنداق، بچه‌ها را تندخو و عصبانی و سلطه‌گر و سلطه‌پذیر و متملق و چاپلوس بار می‌آورد؛ شخصیتی که من آن را «قوی‌نمای ضعیف‌کش» می‌نامم؛ یعنی در مقابل زورمندان و اقویا متملق و چاپلوس است و در مقابل زیردستان سلطه‌گر است و دست به خشونت می‌زند.

تحقیقات دیگری نیز نشان داده که دوران کودکی در جرم و جنایت مؤثر است. در فرهنگ عامه ما نیز گاهی از عباراتی مانند «شیر ناپاک‌خورده» استفاده می‌شود که نشان می‌دهد دوران کودکی چقدر در شخصیت فرد مؤثر است.

در نتیجه، می‌بینیم که نقش مادر بی‌بدیل است، چون اوست که آموزش می‌دهد، پرورش می‌دهد و شخصیت می‌دهد و روحیاتی مانند ملی‌گرایی و میراث فرهنگی همه از مادر نشئت می‌گیرد.

زن محور اصلی خانواده است. شعار من این است که «مردان موفق دارای زنان خوبی هستند». این را در طول تاریخ نیز مشاهده کرده‌ایم. نظر من این است که در کشور ما نیز زنان بیشتر از مردان در رشد و توسعه اقتصادی و فرهنگی مؤثرند. به عبارتی، در کشور ما زنان کار می‌کنند و مردان واسطه‌اند. می‌توانیم نقش زنان را در چای‌کاری، شالی‌کاری، قالیبافی، حصیربافی، جاجیم و پته و صنایع دیگر در سراسر ایران ببینیم.

همه این کار‌ها برعهده زنان است، چون زن اساس زندگی است، اما به علت اینکه جامعه مردسالار است و اقتدار و قدرت در دست مردان است، عده‌ای از عباراتی مانند «ضعیفه» در مورد زنان استفاده می‌کنند، درحالی‌که می‌بینیم زنان ما در تمام مشاغل وارد شده و موفقیت کسب کرده‌اند.

امروز می‌بینیم که زنان در آموزش‌وپرورش، بهداشت و درمان و به‌خصوص در بخش خدمات که در جامعه‌شناسی و بر اساس تئوری اشتغال کولین کلارک به آن بخش ٣ نیز می‌گویند (بخش ١ کشاورزی، بخش ٢ صنعت و بخش ٣ خدمات است)، موفق‌ترند.

مطالعات سال‌های پیش ما در مناطق تهران که من در کتاب «جامعه‌شناسی آموزش و پرورش» به تفصیل به آن پرداخته‌ام، نشان داده است که زنانی که شاغل‌اند، میانگین موفقیت فرزندانشان بالاتر از زنان خانه‌دار است.

درعین‌حال همان‌طور که بازیل برنشتاین گفته است، تحصیلات و آگاهی مادر، خزانه لغات فرد را بالا می‌برد. علم به ما ثابت کرده است که موفقیت خانواده و فرزندان، موفقیت تحصیلی و شغلی و اقتصادی به زن وابسته است. درمقابل، انواع آسیب‌های اجتماعی نتیجه نداشتن یا بدسرپرستی مادر است. خلاصه آنکه مادر است که شخصیت می‌دهد، موفقیت می‌دهد و موجب آموزش و پرورش و انتقال میراث فرهنگی به نسل آینده می‌شود.