تصویر ۹۶ شرکای صنعتی ایران

پرونده مصوبات سرمایه‌گذاری خارجی برای طرح‌های صنعتی، معدنی و تجاری در سال ۹۶ با بیش از ۸/ ۲ میلیارد دلار پول خارجی برای ۶۶ طرح بسته شد. آمار اعلام‌شده بیانگر آن است کشور‌های «افغانستان، ترکیه و چین» رکورددار تزریق پول به بخش‌های صنعت، معدن و تجارت کشور در سال گذشته بوده‌اند و در جایگاه بعدی کشور‌های آلمان و فرانسه قرار دارند.

براساس آمار اعلام‌شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در آخرین ماه سال گذشته (اسفند) در مجموع چهار طرح با سرمایه‌گذاری کشور‌های «افغانستان، سوئد و ترکیه» توانستند مجوز از سوی هیات سرمایه‌گذاری خارجی را کسب کنند.

ارزیابی‌های صورت‌گرفته بیانگر آن است که سال گذشته بیشترین طرح‌های مصوب از سوی هیات سرمایه‌گذاری خارجی در دو ماه خرداد و مرداد صورت گرفته؛ به‌طوری‌که از مجموع ۶۶ طرح مصوب سهم هر یک از این ماه‌ها برابر با ۱۲ طرح بوده است. در آذر ماه نیز ۱۱ طرح از سوی این کمیته برای سرمایه‌گذاری خارجی مصوب شده و به این طریق این سه ماه توانستند سال گذشته عنوان پرکارترین ماه‌ها برای سرمایه‌گذاری خارجی را ثبت کنند.

از سوی دیگر، گزارش منتشرشده بیانگر آن است که کمترین مجوز سرمایه‌گذاری در سال گذشته برای شهریور ماه صورت گرفته که برابر با یک مجوز بوده است و در ماه‌های اردیبهشت و بهمن نیز طرحی در هیات سرمایه گذاری خارجی مصوب نشده است.

با توجه به آمار اعلام‌شده در آخرین ماه سال گذشته چهار طرح که عمدتا به صنایع خرد (کوچک) اختصاص داشته‌اند، توانسته‌اند از سوی هیات سرمایه‌گذاری مجوز سرمایه‌گذاری دریافت کنند که در این خصوص می‌توان به اخذ مجوز برای «تولید انواع کارد و چاقو» برای استان گیلان و «تولید کیف، کفش و سایر مصنوعات چرمی» برای استان تهران از سوی افغانستان اشاره کرد.

طرح بعدی که در اسفند سال جاری توانست موافقت هیات سرمایه‌گذاری را به دست آورد به «ایجاد فروشگاه آنلاین تهیه و توزیع کتاب صوتی» در استان تهران و به واسطه مشارکت کشور سوئد اشاره کرد. چهارمین طرح نیز از سوی ترکیه برای سرمایه‌گذاری در استان زنجان برای «تولید انواع مواد شوینده بهداشتی» اختصاص داشته است.

آمار اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت همچنین بیانگر آن است که در مدت زمان مورد بررسی، آلمان بیشترین حجم سرمایه‌گذاری در کشور را به خود اختصاص داده است. این سرمایه‌گذاری به طرح «احداث چرخه کامل پنل فتوولتائیک» با سرمایه‌گذاری حدود ۷۲۱ میلیون دلاری اختصاص داشته است.

جایگاه دوم بیشترین سرمایه‌گذاری نیز در سال گذشته به این کشور اختصاص دارد که به «تولید متانول» با سرمایه‌گذاری بالغ بر ۵۷۲ میلیون دلاری مربوط می‌شود. در جایگاه بعدی نیز ایرلند با سرمایه‌گذاری بیش از ۴۶۶ میلیون دلاری برای «استخراج و بهره‌برداری از معدن شاه سلیمان علی» قرار دارد.

چین نیز با سرمایه‌گذاری بیش از ۲۳۲ میلیون دلاری در جایگاه بعدی کشور‌هایی که مجوز بیشترین سرمایه‌گذاری در کشور را اخذ کرده‌اند قرار دارد، این سرمایه‌گذاری برای تولید خودروی سواری در کشور صورت خواهد گرفت.

ارزیابی‌های صورت‌گرفته از مصوبات هیات سرمایه‌گذاری همچنین بیانگر آن است که سال گذشته سه طرح به‌صورت مشترک از سوی این هیات به تصویب رسیده‌اند که در این خصوص می‌توان به سرمایه‌گذاری مشترک کشور‌های «امارات و ایرلند» برای سرمایه‌گذاری در استان مرکزی اشاره کرد. سرمایه‌گذاری مشترک این دو کشور در راستای طرح «تولید صفحه و ورق فوم (ابر) سخت از پلی اورتان، پانل ساختمانی از پلی اورتان و صفحه و ورق فومی از رزین فئولیک» صورت گرفته است.

آمار اعلام‌شده همچنین از سرمایه‌گذاری مشترک کشور‌های ترکیه و جمهوری آذربایجان در سال گذشته حکایت دارد؛ طرحی که به «تولید اوراق فشرده چوبی با روکش ملامینه و هایگلاس» در استان آذربایجان شرقی (منطقه آزاد ارس) اختصاص داشته است. اما سومین طرح مشترک صورت‌گرفته در مدت زمان مورد بررسی از سوی دو کشور اتریش و امارات در استان قزوین و در راستای «تولید انواع پریفرم، انواع ظروف پلاستیکی و انواع درپوش پلاستیکی» صورت گرفته است.

براساس پیش‌بینی صورت‌گرفته برای بخش صنعت، معدن و تجارت در برنامه ششم توسعه رشد سالانه ۹ درصدی پیش بینی شده است؛ هدف‌گذاری که تحقق آن، نیازمند جذب بیش از ۲۰ میلیارد دلار سرمایه در سال است. تازه‌ترین آمار‌ها بیانگر آن است که مجموع سرمایه مصوب از ابتدای سال تا پایان دی سال جاری، برای ۶۶ پروژه بیش از ۸/ ۲ میلیارد دلار در بخش صنعت، معدن و تجارت بوده است؛ رقمی که به گفته تحلیلگران اقتصادی اجرای هدف‌گذاری برنامه ششم توسعه را با تعلل و دیرکرد بسیار همراه خواهد کرد.

فعالان اقتصادی معتقدند هنوز روند جذب پول خارجی در کشور با دست‌انداز‌هایی مواجه است که باید برای رفع آن‌ها راهکار‌های اساسی و مدون در نظر گرفت.

در این میان، تنها تغییری که در مکانیزم جذب پول خارجی در مدت زمان مورد بررسی خود را به خوبی نشان داده، افزایش تنوع گروه‌های سرمایه پذیر بعد از برجام در دولت دوازدهم بوده است.

پیشروان سرمایه‌گذاری
آمار‌های اعلام‌شده همچنین حاکی از آن است که در مدت زمان مورد بررسی افغانستان با اخذ مجوز برای سرمایه‌گذاری در ۱۹ طرح پیشتاز تزریق سرمایه در طرح‌های صنعتی، معدنی و تجاری در سال گذشته بوده است.

۱۹ طرح مصوب شده برای افغانستان به «تولید انواع پین فلزی، گلنرده درب و مصنوعات غیرسازه‌ای و انواع حفاظ»، «تولید مشتقات و حلال‌های آلی نفتی، گریس پایه سدیم و انواع حلال‌ها» و «تولید فرش ماشینی» برای استان اصفهان، «احداث واحد انبار و بسته‌بندی مصالح ساختمانی» برای استان خراسان جنوبی (منطقه ویژه اقتصادی بیرجند)، «چاپ هلیو گراور برای بسته بندی»، «تولید فرش ماشینی، پادری، موکت نمدی و کبریتی»، «ساخت و عرضه زیورآلات طلا»، «تولید الک‌های آرد، پوست‌گیر غلات و آسیاب والسی (غلتکی)»، «تولید و بسته‌بندی انواع روغن موتور و بلندینگ انواع هیدروکربن‌های سبک» برای استان سیستان و بلوچستان (منطقه آزاد چابهار)، «تولید در و پنجره U.P.V.C ««تولید کف پوش‌های لاستیکی و یکپارچه ورزشی و گرانول لاستیک از لاستیک مستعمل و تولید انواع گرانول بازیافتی»، «تولید رول نایلون و ظروف بادی»، «طرح بسته‌بندی انواع پودر ژله، آرد یا پودر سوخاری»، «طراحی، ساخت و عرضه زیورآلات» و «تولید خمیر درزگیر پلی یورتان، ترمیم‌کننده‌های بتن و چسب سیلیکات» برای خراسان رضوی، «تهیه و تولید فرآوری سنگ‌های ساختمانی»، «تولید کیف، کفش و سایر مصنوعات چرمی» برای استان تهران، «تولید کلاه کاسکت موتورسیکلت» برای استان قم، «تولید انواع کارد و چاقو» برای استان گیلان اختصاص داشته است.

درخصوص طرح‌های مصوب در مدت زمان مورد بررسی برای ترکیه نیز می‌توان به «تولید قالب اکسترود فلزات» برای استان مرکزی، «تولید اوراق فشرده چوبی با روکش ملامینه و هایگلاس» که به‌صورت مشترک با جمهوری آذربایجان صورت گرفته برای استان آذربایجان شرقی (منطقه آزاد ارس)، «تولید انواع درپوش و سرپوش پلاستیکی» برای استان البرز، «تولید انواع شمش فولاد ساده کربنی و کم آلیاژی» و «تولید صفحه و ورق فوم نرم از پلی‌اورتان»، «تولید انواع مواد شوینده و بهداشتی» برای استان زنجان که در راستای افزایش سرمایه‌گذاری صورت گرفته، «تولید نخ کاملا آرایش‌یافته، نخ پلی استر و رنگرزی پلی استر» برای استان آذربایجان شرقی اشاره کرد. ترکیه در آمار یازده ماه در جایگاه سوم پیشروان سرمایه‌گذاری در کشور قرار داشت، اما در آخرین ماه سال گذشته و با اخذ یک مجوز جدید توانست بالاتر از چین و در جایگاه دوم کشور‌های پیشرو در سرمایه‌گذاری در کشور قرار گیرد.

اما طرح‌های مصوب از سوی هیات سرمایه‌گذاری برای چین نیز به «تولید کنسانتره کرومیت» برای استان فارس، «تولید و مونتاژ انواع برد‌های الکترونیکی» برای خراسان رضوی، «تولید خودرو سواری» برای استان کرمان در راستای افزایش سرمایه‌گذاری و «تولید انواع شمش فولاد ساده کربنی و کم آلیاژی» برای خراسان جنوبی و «تولید کیف و کفش» برای استان اردبیل و «تولید و مونتاژ خودروسازی» در استان کرمان اختصاص داشته است.

آمار اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت همچنین بیانگر آن است که آلمان نیز با پنج طرح مصوب توانسته در میان کشور‌های پیشتاز در سرمایه‌گذاری قرار گیرد. در این خصوص می‌توان به «ساخت کالا‌های بتنی، سیمانی و گچی» برای استان تهران، «احداث چرخه کامل پنل فتوولتائیک» برای استان فارس، «احداث دو واحد جداساز هوا» برای سیستان و بلوچستان (منطقه آزاد تجاری صنعتی چابهار)»، «طراحی و تولید سیلندر‌های هیدرولیک» برای استان مرکزی و «تولید متانول» برای استان بوشهر (منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس) اشاره کرد.

اما فرانسه نیز در مدت زمان مورد بررسی با اخذ مجوز برای چهار طرح در جایگاه بعدی پیشتازان تزریق سرمایه به بخش‌های صنعت، معدن و تجارت قرار دارد. آمار‌های اعلام شده بیانگر آن است که در مدت زمان مورد بررسی این کشور موفق به اخذ مجوز سرمایه‌گذاری در طرح‌های «تولید بسته‌بندی آب معدنی» برای استان تهران، «تولید کیسه خون» برای استان البرز در راستای افزایش سرمایه‌گذاری، «تولید سوزن (دوراهه) راه آهن و مترو» برای آذربایجان‌شرقی و «احداث مجموعه ذخیره‌سازی و نگهداری مواد شیمیایی» برای استان هرمزگان شده است.