«یک کمربند، یک جاده» و سهم ایران از این طرح

«یک کمربند، یک جاده» یا همان «راه ابریشم جدید» ایده رئیس جمهوری چین و بزرگترین و وسیع‌ترین طرح اقتصادی دنیا در قرن بیست و یکم محسوب می‌شود که پکن در تلاش است از ظرفیت‌های خود و کشور‌های مختلف در سراسر دنیا از جمله ایران برای پیشبرد این طرح استفاده کند.

پس از شروع این طرح و ابتکار اولیه آن از سوی 'شی جین پینگ' رییس جمهوری چین در سال ۲۰۱۳ میلادی، اولین اجلاس همکاری بین المللی راه ابریشم جدید به میزبانی پکن پایتخت چین با حضور ایران و نمایندگان و سران بیش از ۱۰۰ کشور، منطقه و روسای سازمان‌های بین المللی مهم در سال گذشته میلادی برگزار شد و اهداف این طرح مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

** سرمایه گذاری ۱۰۰ میلیارد دلاری چینی‌ها
رییس جمهور چین به دنبال طرح این موضوع قول داد کشورش و شرکت‌های چینی بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار برای پیشبرد طرح راه ابریشم هزینه کنند، اما چینی‌ها اکنون می‌گویند مبلغ سرمایه گذاری آن‌ها در این حوزه از این رقم هم بالاتر رفته است.

چین برای این منظور از سال ۲۰۱۳ میلادی تاکنون با ۵۰ کشور حوزه راه ابریشم قرارداد‌های اقتصادی امضا کرده و نزدیک به ۵۶ منطقه اقتصادی و تجاری ایجاد شده است آکادمی علوم اجتماعی چین در تازه‌ترین گزارش خود آورده است که میزان سرمایه گذاری کشور‌های مرتبط با این طرح، بتدریج در حال افزایش است.

وزارت بازرگانی چین در تارنمای خود آورده است چین در این مدت فقط در ۱۲ کشور راه ابریشم از جمله کشور‌های سنگاپور، مالزی و لائوس ۱۰۰ میلیون دلار سرمایه گذاری کرده است همچنین چین در طول این مدت بزرگترین منبع سرمایه گذاری در کشور‌هایی نظیر پاکستان و کامبوج، بوده است و بیش از یکهزار و ۸۵۰ قرار داد با کشور‌های مرتبط امضا شده است.

این در شرایطی است که چین و پاکستان هم موافقت کرده اند یک کریدور اقتصادی راه اندازی کنند که ارزش آن ۴۶ میلیارد دلار است.

اگرچه چین صندوق بزرگی را برای توسعه این راه اختصاص داده، اما خود از سال ۲۰۱۳ میلادی تاکنون بیش از ۵۰ میلیارد دلار در راه ابریشم جدید سرمایه گذاری کرده است این رقم بجز سرمایه گذاری ۱۱۵ میلیارد دلاری است که بسیاری از شرکت‌های چینی به طور مستقیم در کشور‌های حوزه این راه کرده اند.

چین از همه کشور‌ها خواسته است تا در بخش‌های هوانوردی، بندر سازی و همچنین راهسازی و اجرای طرح‌های زمینی، دریایی، ریلی و ... در راستای اجرای این طرح با چین همکاری کنند.

چین در قالب این طرح از کشور‌ها خواسته است تا اختلافات را با گفت و گو حل و فصل کنند و در این زمینه اسنادی بین ۶۸ کشور در باره راه ابریشم امضا شده است پکن می‌گوید برنامه راه ابریشم سیاسی نیست و آن را انحصاری نکرده است و حرکتی برای توسعه برد - برد کشور‌ها و دستیابی به صلح و امنیت است.

در واقع چین با اجرای این طرح، در تلاش است ضمن رهبری کشور‌های دنیا، ارتباطات تجاری خود را افزایش داده و ضمن تثبیت جایگاه اقتصادی خود باعث وحدت بیشتر تجاری در دنیا شود و در عین حال قاره‌ها را با یکدیگر مرتبط سازد.

*** انرژی، محور اهداف چین از راه اندازی طرح
موضوع انرژی از جمله مسایلی است که از دیدگاه پکن در اجرای این طرح دور نمانده است چین بیش از ۷۰ درصد از نفت و نزدیک به ۹۶ درصد از گاز طبیعی مورد نیاز خود را از کشور‌های دیگر تامین می‌کند و طبیعتا با راه اندازی این طرح، زمینه سازی خوبی برای تامین انرژی در آینده می‌کند.

گزارش‌ها حاکی است شرکت‌های نفتی چین در سال گذشته میلادی در ۲۰۰ طرح زیربنایی و میادین نفت و گاز ۵۰ کشور جهان از جمله کشور‌های مربوط به راه ابریشم سرمایه گذاری کرده اند.

دانشگاه نفت و آکادمی علوم تجاری چین که چندی پیش گردهمایی انرژی را در پکن برای دو هفته برگزار کرد، تاکید دارد برگزاری این نشست برای تقویت همکاری‌های کشور‌های راه ابریشم با چین در بخش انرژی، نفت و گاز بسیار مهم بوده است.

احمد محمد یاسین از مسئولان وزارت آب و انرژی افغانستان هم که در همایش شرکت کرده بود، می‌گوید: افغانستان منابع بسیار غنی معدنی و انرژی است و قصد دارد همکاری هایش را در این عرصه‌ها با چین در چارچوب راه ابریشم تقویت کند.

** نقش ایران در طرح جدید چین
جمهوری اسلامی ایران هم خود را مرتبط با راه ابریشم می‌داند و از دیرباز در این برنامه مشارکت فعال داشته است به طوری که ایران اکنون به یکی از اصلی‌ترین گذرگاه‌ها و کریدور‌ها برای اجرای طرح یک جاده - یک کمربند تبدیل شده است.

از دیدگاه ایران برنامه ابتکاری چین برای راه اندازی راه ابریشم نوین به اجرای برنامه توسعه هزاره سازمان ملل نیز مساعدت می‌کند راه ابریشم منافع زیادی برای همه طرف‌ها دارد و با توجه به جهانی شدن می‌تواند ثمره‌های زیادی برای همه کشور‌ها در برداشته باشد.

ایران یک کشور بسیار مهم و پل ارتباطی در راه ابریشم با تاریخی دیرینه در این مسیر تجاری است ایران شرق و غرب را به یکدیگر متصل می‌کند و راه ارتباطی با اروپاست و از لحاظ فرهنگی، اقتصادی و راهبردی نیز یک کشور بسیار مهم، قوی و بزرگ محسوب می‌شود و در زمینه‌های علمی، فنی، ترابری، انرژی و سرمایه گذاری می‌تواند با این برنامه چین همراه شود.

ایران همچنین یک منبع مهم انرژی است و می‌تواند باعث شود تا طرح راه ابریشم چین به بهترین شکل در این زمینه هم اجرایی شود چین یکی از بزرگترین وارد کنندگان نفت، مواد معدنی و مواد شیمیایی از ایران است و ایران این را یک مزیت برای همکاری دو طرف می‌داند.

به باور ایران، راه ابریشم از لحاظ اقتصادی، فنی و سرمایه گذاری کمک بزرگی برای منطقه و جهان است و باعث کاهش مخاطرات امنیتی و تنش‌ها در خاورمیانه می‌شود و در زمینه مبارزه با تروریسم برای منطقه و کل جهان یک طرح مطلوب محسوب می‌شود.

ایران همواره تاکید کرده است تروریسم یک شبکه بین المللی است که پیش روی جهان قرار دارد و ضرورت دارد همه کشور‌ها با آن جدا مبارزه کنند و برای همین طرح راه ابریشم را یک طرح جامع اقتصادی، سیاسی و فرهنگی می‌داند که به جهانی شدن و توسعه هزاره کمک می‌کند و طرح‌های اقتصادی آن برای همه دنیا و از جمله کشور‌های فقیر منتفع کننده است.

ایران مهمترین و کلیدی‌ترین بخش از راه ابریشم و مسیر ترانزیت کالا در این جاده محسوب می‌شود برنامه ایران این است که از طریق راه آهن و از سرزمین ترکمنستان و قزاقستان به چین وصل شود.

افزون بر این، کشورمان بعد از تصویب برجام، دیگر مورد تحریم نیست و از لحاظ جغرافیایی در نقطه مهمی قرار دارد و به دلیل اینکه تامین کننده بزرگ نفت و گاز برای چین است برای هر دو کشور روابط گسترده اهمیت دارد.

با حضور ایران در طرح جدید راه ابریشم، چین می‌تواند یک شبکه بزرگ تولیدی و پشتیبانی در بازار‌های خاورمیانه ایجاد کند و از طریق تهران به یک بازار با ۴۰۰ میلیون مشتری مرتبط شود. همکاری ایران در زمینه گمرکات با چین از دیگر برنامه‌های تهران در حوزه راه ابریشم است از طریق همکاری‌های گمرکی، کالا‌های چین و کشور‌های دیگر منطقه می‌تواند از ایران به اروپا منتقل شود.

نباید فراموش کرد که نزدیک به ۱۰۰ کشور دنیا برای ترانزیت و انتقال کالا‌های خود از ایران استفاده می‌کنند و این برای چین مهم است و چین هم در برنامه راه ابریشم باید از این مسیر ترانزیت کالا استفاده کند.

بر اساس برنامه جدید توسعه اقتصادی ایران، کشورمان می‌خواهد ارزش تبادلات تجاری باچین را به مرز ۶۰ تا ۷۰ میلیارد دلار در سال برساند علاوه بر این راهبرد ایران همکاری گسترده با چین در ۵۰ سال آینده است در چنین راهبردی هیچ کشوری نمی‌تواند جای چین را بگیرد و حتی ورود هیات‌های خارجی به ایران به روابط اقتصادی و سیاسی چین و ایران لطمه‌ای نخواهد زد.

راهبرد تنظیم شده ایران این است که تا ۲۰ سال دیگر ارزش تبادلات اقتصادی خود با چین را به ۱۰۰ میلیارد دلار برساند.

** ایران نقطه اتصال راه ابریشم زمینی و دریایی
بندر چابهار که در حال حاضر هند و افغانستان در آن فعالیت دارند یکی از بنادر مهم و استراتژیک ایران است چین هم می‌تواند در برنامه راه ابریشم دریایی قرن بیست و یکم خود از این بندر استفاده کند.

ایران بسیار امیدوار است که از طریق دریای خزر و خلیج فارس نیز در مسیر ابریشم دریایی با چین مشارکت کند در واقع ایران یک نقطه مهم در راه ابریشم زمینی و مسیر دریایی است.

سرمایه گذاری مشترک در ساخت خط لوله‌های گاز و نفت، راه اندازی کریدور‌های اقتصادی بین ایران و چین و آسیای میانه، ساخت جاده، بندر و راه آهن، ترانزیت کالا از مرز‌های ایران، مرتبط شدن چین با خاورمیانه، آسیای مرکزی و افغانستان با استفاده از ترانزیت کالا از ایران از دیگر زمینه‌های همکاری میان دو کشور در راه ابریشم است.

** پیوست‌های فرهنگی و امنیتی طرح
چین برای پیشبرد برنامه راه ابریشم جدید در حال اجرای برنامه‌های فرهنگی از جمله برگزاری نمایشگاه ها، اجلاس ها، همایش ها، جشنواره ها، رویداد‌های فرهنگی، هنری و اقتصادی در داخل و خارج است و سعی دارد از رسانه‌ها نیز برای معرفی بیشتر این طرح بهره بگیرد البته در این مسیر چالش‌ها نیز کم نیستند.

برای چین مسایل مهمی، چون امنیت، تحولات سیاسی منطقه ای، درگیری‌ها در مناطق مختلف، چالش آفرینی‌های غرب و برخی کشور‌های مخالف طرح راه ابریشم و جلب و جذب سرمایه گذاری از جمله چالش‌های بزرگ برای تحقق و عملی سازی این طرح بزرگ است.

با این وصف چین همچنان به راهبرد خود ادامه می‌دهد و در جریان این اقدامات می‌کوشد تا از ابزار‌های رسانه ای، فرهنگی و اقتصادی به بهترین شکلی بهره بگیرد.

مسایل امنیتی و بخصوص ارتباط آن با نیروی کار نیز از دغدغه‌های اساسی چین برای پیشبرد طرح است، زیرا در کنار سرمایه گذاری‌های کلان در طرح‌های زیربنایی انتظار می‌رود که هزاران کارگر چینی نیز در برنامه‌های ذی ربط مشغول به کار شوند و شرکت‌های امنیتی وظیفه تامین امنیت آن‌ها را برعهده خواهند داشت.

** آینده طرح
راه ابریشم سمت و سویی را دنبال می‌کند که مسئولان ارشد آن برایش در نظر گرفته اند اظهارات 'شی جین پینگ' رییس جمهوری خلق چین در باره این طرح نشان می‌دهد که پکن به طور راهبردی و با تدبیر و درایت در حال اجرای این طرح است و وظایف و اهدافی را برای خود و دیگر کشور‌ها تعیین کرده است.

رییس جمهور چین بار‌ها تاکید کرده است همه باید راهبرد مشارکتی را در دستور کار قرار داده و اختلافات را نیز از طریق گفت و گو حل کنند.

او بر این باور است که همه کشور‌ها باید اصول و مقررات مربوط به این برنامه را مراعات کرده و دست به دست هم داده و در زمینه‌های تجاری، مالی و اجرای طرح‌های زیربنایی، مشارکتی مثبت و فعال داشته باشند.

از دیدگاه چین برای دستیابی به موفقیت در اجرای این طرح عظیم، باید بجای اختلاف پراکنی گفت و گو را دنبال کرد و هر اختلافی را با مذاکره حل و فصل نمود و همکاری را جایگزین یکجانبه گرایی و حمایت گرایی تجاری کرد. چین که حالا با چالش تازه جنگ تجاری از سوی آمریکا روبرو شده است، می‌گوید بحران‌های مالی در جهان به بشر آموخته است که باید همکاری برد - برد با مذاکره دنبال شود و اختلافات با همکاری برطرف شود و حمایت گرایی تجاری یکجانبه متوقف شود.

از دیدگاه چین ساخت بنادر، خطوط آهن، راه و جاده و دیگر طرح‌های زیربنایی باید سرعت داده شود و همه به اصل و اصول و برنامه‌های عملی پایبندی نشان دهند. عمل به برنامه‌های ذی ربط از جمله برنامه راه ابریشم و برنامه توسعه هزاره و متحد و یکپارچه بودن در چارچوب سازمان‌های بین المللی و اتحادیه‌ها باعث توسعه مشترک بشر می‌شود و این از دیگر مسایلی است که پکن بر آن تمرکز کرده است.

پکن همچنین امیدوار است که کشور‌ها با اجرای طرح‌های زیربنایی و راه اندازی مناطق تجاری و کریدور‌های راه ابریشم اشتغال زایی کرده و راه توسعه خود را هموار کنند.

** «یک کمربند، یک جاده» و نشست رهبران رسانه‌های آسیا در چین
نشست سران رسانه‌های آسیا نیز از امروز دوشنبه در چهار محور 'یک جاده یک کمربند' و فرصت‌های جدید اطلاع‌رسانی بین المللی، ۴۰ سال اصلاحات و در‌های باز، توسعه چین و فرصت‌های جهانی، یاری به جامعه به کمک رسانه‌ها برگزار شده است.

'یک کمربند، یک جاده و فرصت‌های تازه برای ارتباطات بین‌المللی' عنوان سخنرانی مدیرعامل ایرنا در این همایش است که با حضور بیش از ۵۰ رسانه معتبر آسیا و جهان برگزار می‌شود.

مجمع آسیایی بوائو یکی از مهمترین مجامع و همایش‌های همکاری اقتصادی، فرهنگی و سیاسی میان کشور‌های آسیایی و دیگر کشور‌های دنیا به حساب می‌آید.

در جریان مراسم گشایش این اجلاس که فردا سه شنبه و با حضور صد‌ها نفر از مقام‌های سراسر دنیا و آسیا برگزار می‌شود 'شی جین پینگ' رییس جمهوری خلق چین نیز سخنرانی خواهد کرد.

رهبران کشور‌های جهان از جمله رییس جمهور اتریش، رییس جمهور فیلیپین، نخست وزیر مغولستان، نخست وزیر هلند، نخست وزیر پاکستان، نخست وزیر سنگاپور، دبیرکل سازمان ملل و رییس صندوق بین المللی پول در نشست بوائو شرکت می‌کنند.

رهبران چین از جمله 'شی چین پینگ' رییس جمهور نیز با مهمانان شرکت کننده دیدار کرده و انتظار می‌رود با آنان درباره مدیریت و اقتصاد جهان و تجارت جهانی تبادل نظر کرده و به توافق نظر‌های جدیدی دست یابد. بیش از دو هزار نفر از محافل مختلف جهان در این نشست شرکت کرده و درباره تحقق شکوفایی و توسعه مشترک و فراهم کردن زمینه‌های توسعه خرد برای توسعه آسیا و جهان، بحث و گفت و گو می‌کنند.

مجمع آسیایی 'بوائو' به عنوان مهمترین مجمع اقتصادی آسیا، در سال ۲۰۰۱ در شهری به همین نام در جنوب چین تاسیس شد.

هدف اولیه تشکیل این مجمع که جمهوری اسلامی ایران نیز از موسسان آن به شمار می‌رود، توسعه مبادلات اقتصادی، همکاری‌های علمی، فنی و اقتصادی بین کشور‌های حوزه آسیا - پاسیفیک و نهایتا تنظیم مناسبات عادلانه این منطقه از آسیا با دنیا است.

طبق اساسنامه، مجمع آسیایی بوائو، محلی برای گفتگوی چهره‌های سیاسی، رهبران تجاری، دانشگاهیان و شخصیت‌های معروف محافل آسیایی قلمداد شده است.

این مجمع از نظر پوشش جغرافیایی، کشور‌های آسیایی را در بر می‌گیرد، اما در عین حال کشور‌های خارج از آسیا نیز می‌توانند به عضویت آن در آیند، از نظر حقوقی نیز این مجمع، سازمانی غیرانتفاعی و غیردولتی بوده و در چین به ثبت رسیده است.