امیدواران "بهشت"؛ گزینه‌های شهرداری

شورای پنجم شهر تهران بار دیگر یک روز سرنوشت‌ساز و پرحاشیه را پشت سر گذاشت و ۲۸ نفر را به‌عنوان نامزد‌های کلیدداری پایتخت انتخاب کرد.

اعضای این شورا که در هشت ماه سپری شده از عمر آن، به اندازه یک دوره چهارساله خبرساز شده‌اند و به نظر می‌آید همچنان این روند را ادامه خواهند داد، دیروز گزینه‌های مدنظر خود برای شهرداری را در غیاب خبرنگاران و پیش از جلسه علنی اعلام کردند که در بین آن‌ها اسامی شناخته‌شده‌ای مانند، «محمدرضا عارف»، «محمدعلی افشانی» و «پیروز حناچی» دیده می‌شود.

حاشیه‌های یکشنبه مهم شورا، اما به احتمال کاندیداتوری «محسن هاشمی» رئیس کنونی شورا برمی‌گردد که از عصر شنبه شروع شد، تا نیمه‌های شب در فضای مجازی ادامه پیدا کرد و در نیم‌روز یکشنبه تا اندازه‌ای فروکش کرد، هرچند به نظر می‌آید این آرامش موقتی خواهد بود.

‌آش شله‌قلمکاری به‌نام کاندیدا‌های شهرداری
دیروز و در جلسه‌ای که اعضای شورا از آن به نام «هم‌اندیشی» یا «صبحانه کاری» یاد می‌کنند، ۲۱ عضو شورا گزینه‌های مدنظر خود را معرفی کردند که با توجه به مشترک‌بودن نامزد‌های مدنظر بعضی از اعضا، تعداد کاندیدا‌های منصب شهرداری پایتخت به ۲۷ نفر رسید و به‌نظر می‌آید در آخرین لحظه و با درخواست بعضی از اعضا، نام «محسن هاشمی» هم به این فهرست اضافه شد؛ حالا ۲۸ نفر در انتظار رسیدن به صندلی شهردار در طبقه هفتم ساختمان خیابان بهشت هستند، هرچند تعداد زیادی از آن‌ها می‌دانند که شانس چندانی برای رسیدن به این کرسی مهم ندارند. «محمدرضا عارف»، «محمدعلی افشانی»، «حبیب‌الله بیطرف»، «علی اوسط هاشمی»، «محمدابراهیم انصاری‌لاری»، «مرتضی بانک»، «اسماعیل تبادار»، «احمد ترک‌نژاد»، «قاسم تقی‌زاده خامسی»، «محمدمهدی تندگویان»، «محمود حجتی»، «سیدمحمود حسینی»، «محمد حقانی»، «خواجه‌نصیر»، «مصطفی سلیمی»، «محمدعلی پنجه فولادگران»، «فرشید گلزاده کرمانی»، «محسن مهرعلیزاده»، «سمیع‌اله حسینی‌مکارم»، «محمدعلی مقیمی»، «سیدجعفر موسوی»، «میرزایی»، «سیدمناف هاشمی»، «سیدحسین مرعشی»، «پیروز حناچی»، «محسن هاشمی»، «رضا ویسه» و «محمدرضا واعظ مهدوی» ۲۸ نامزدی هستند که از بین آن‌ها ۷ نفر در جلسه فردا و با رأی اعضای شورا انتخاب خواهند شد تا در نهایت ۲۳ اردیبهشت، جایگزین «محمدعلی نجفی» انتخاب شود.

ناکامی هاشمی تکرار می‌شود؟
آرای بی‌سابقه «محسن هاشمی» در انتخابات ۲۹ اردیبهشت ۹۶، بسیاری از نزدیکان و طرفداران او را به راهی کشاند که همچنان بی‌سرانجام مانده است؛ نزدیکان هاشمی علاقه داشتند که آرای میلیونی مردم تهران به فرزند ارشد آیت‌الله هاشمی رفسنجانی را به معنای حمایت شهروندان از شهردارشدن او تلقی کنند، اما در سوی دیگر، منتقدان، میثاق‌نامه شورای عالی اصلاح‌طلبان را عَلَم کردند و از ضرورت پایبندی همه اعضا از جمله هاشمی به بند‌های این پیمان سخن گفتند تا مانع از خروج سرلیست امید از شورای شهر شوند.

هاشمی در نخستین مرحله و در شهریور ۹۶ ناکام ماند تا کلید بهشت در دستان «محمدعلی نجفی» قرار بگیرد و ۷ ماه بعد، ماجرای بیماری و استعفای نجفی از راه برسد. از روزی که نخستین زمزمه‌های استعفای نجفی مطرح شد، نام هاشمی هم به‌عنوان جایگزین بر سر زبان‌ها افتاد، ولی این‌بار هم گروهی در درون شورا حاضر به تسلیم در برابر این خواسته نشدند.

این‌بار ماجرا، عصر شنبه به اوج خود رسید؛ زمانی که هاشمی برای نخستین‌بار و تلویحا از علاقه خود به شهرداری سخن گفت. او در گفت‌و‌گو با «ایرنا» حتی به حامیان خود هم اشاره و عنوان کرد که «اسحاق جهانگیری» معاون اول رئیس‌جمهوری چندین بار از هاشمی خواسته که شهردار شود، ولی این پایان ماجرا نبود. نخستین چراغ سبز هاشمی در رسانه‌ها، با موجی از واکنش‌ها از درون شورا روبه‌رو شد و تا نیمه‌های شب، تعدادی از اعضای شورا در توییتر از لزوم پایبندی همه اعضا به میثاق‌نامه و ماندن در شورای شهر سخن گفتند.

کار تا آن‌جا پیش رفت که «بهاره آروین» یکی از اعضای شورا، میثاق‌نامه خرداد ۹۶ مبنی بر لزوم ماندن اعضا در شورا تا پایان چهار‌سال را منتشر کرد و دیگر اعضای شورا، «محمدجواد حق‌شناس»، «زهرا صدراعظم نوری» و «آرش میلانی» هم در توییت‌های مشابهی مخالفت خود با شهرداری هاشمی را نشان دادند.

هاشمی، اما بیکار ننشست و در ساعت یک‌ونیم بامداد یکشنبه، در توییتی به صورت تلویحی از توانایی‌های خود برای مدیریت شهر تهران سخن گفت. او نوشت: «دوره‌های ثبات و موفقیت شهرداری در زمانی بوده که بین مدیریت شهری و مدیریت نظام سیاسی تعامل خوبی وجود داشته است. اگر مدیریت شهری به جای کار اجرایی و خدمت، به محل نزاع سیاسی بدل شود، در وظایفش ناموفق و به پاشنه آشیل اصلاح‌طلبان تبدیل می‌شود.

در گذشته نیز، نتیجه چالش بر سر شهرداری، تولید احمدی‌نژاد بود.» چند ساعت بعد از این توییت‌بازی‌ها و در ساعت ۷ ونیم صبح دیروز، اعضای شورای شهر برای معرفی گزینه‌ها نشست هم‌اندیشی برگزار کردند که مهمترین حاشیه آن مربوط به هاشمی و پس از آن عارف شد.

هاشمی در این جلسه از اعضای شورا خواست که درباره استعفای او از شورا برای رسیدن به شهردار به صورت مخفی نظر دهند که اگرچه نتیجه آن به‌طور دقیق اعلام نشد، اما از مخالفت اکثریت با خروج هاشمی حکایت داشت. هاشمی پس از این رأی‌گیری از کاندیداتوری کنار کشید، اما گروهی از اعضا نام او را همچنان در فهرست نامزد‌ها قرار داد تا شاید در روز‌های آینده، بخت با او یار شود.

پس از جلسه علنی دیروز، هاشمی در جمع خبرنگاران از جزییات این موضوع و همچنین علاقه‌اش به شهردارشدن سخن گفت. او در پاسخ به پرسشی درباره علت کاندیدانشدنش برای پست شهرداری گفت: «عرض کردم که امکان سه‌بار رجوع وجود دارد و حتی محلل نیز می‌توان انجام داد و همیشه آماده به خدمت هستم.»

او ادامه داد: «هر عضوی که بخواهد از شورای شهر خارج شود، حتما باید رأی اعضا را داشته باشد؛ لذا در جلسه هم‌اندیشی امروز و به درخواست شخص بنده رأی‌گیری استمزاجی و محرمانه‌ای فقط برای خود من انجام شد که بدانم اعضا مایل هستند که من در شورا بمانم یا از شورا خارج شوم و این رأی‌گیری محرمانه و برای خود من بود و بعدا به این نتیجه رسیدیم که اعضا بسیار علاقه زیادی دارند که من در شورا بمانم.»

رئیس کنونی شورا از علاقه خود به شهرداری هم سخن گفت: «احترام به رأی اعضا بسیار مهم است و اعتقاد دارم با توجه به تجربیات و سوابق من در کشور و همچنین ارتباطات سیاسی با گروه‌های مختلف و روش اعتدالی می‌توانستم و می‌توانم به پیشرفت شهر کمک کنم، اما برای من رأی اعضا مهم است و دلیلی نداشت که به خاطر این‌گونه مسائل موجب ایجاد اختلاف و... شوم. طبیعت ما هاشمی‌ها است که اختلافات را کم کنیم و در صدد کمک به شهر هستم، البته سه‌بار می‌توان رجوع کرد و حتی می‌توان محلل هم انجام شود.»

قبای شهرداری به چه کسی می‌رسد؟
فهرست امید در کنار تمام هماهنگی و یکدستی، این‌روز‌ها و درباره انتخاب گزینه نهایی شهرداری، دچار اختلاف جدی است. دست‌کم اعضای چهار حزب اصلاح‌طلب، گزینه‌های مختلفی را مطرح می‌کنند و بر نامزد مدنظر خود هم اصرار دارند. «محسن هاشمی» نامزد حزب کارگزاران سازندگی است که همچنان امیدوار است کلید بهشت را تصاحب کند. هاشمی تاکنون با مخالفت اعضای دیگر احزاب حاضر در شورا روبه‌رو شده است و برای رسیدن به این کرسی راه

دشواری پیش‌رو دارد. او دیروز یک‌بار دیگر شانس خود را امتحان کرد، ولی اعضا بازهم به ماندن او در شورا رأی دادند. شانس فرزند ارشد آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی اگرچه این روز‌ها پایین است، اما ممکن است در روز‌های آینده اتفاقات تازه‌ای رخ دهد. «محمدعلی افشانی» هم نامزد اصلی حزب اعتمادملی است و به نظر می‌آید یکی از بخت‌های جدی شهرداری پایتخت است.

سابقه اجرایی روشن افشانی، نقطه‌قوت اوست، اما در سمت دیگر منتقدان می‌گویند که او شناختی نسبت به تهران ندارد. در شورای کنونی، اما حزب اتحاد ملت ایران اسلامی از قدرت بالایی برخوردار است و اگر هم امروز هاشمی خود را در فاصله دوری از شهرداری می‌بیند، به دلیل مخالفت‌های همین حزب است. به نظر می‌آید نامزد‌های اصلی این حزب، «حبیب‌الله بیطرف» و «پیروز حناچی» باشند. این دو گزینه به احتمال فراوان در بین ٧ گزینه شهرداری قرار خواهند گرفت، اما برای رسیدن به این منصب مهم مشکلات فراوانی پیش‌روی آنهاست؛ چراکه ارتباط آن‌ها با دیگر نهاد‌های قدرت و گروه‌های اصولگرا کمتر از دیگر گزینه‌های جدی است.

در این بین از «محمدابراهیم انصاری‌لاری» هم به‌عنوان یکی دیگر از گزینه‌های جدی یاد می‌شود. علاوه بر این، در روز‌های گذشته «محمدرضا عارف»، «قاسم تقی‌زاده‌خامسی» و همچنین «محسن مهرعلیزاده» یا نزدیکان این افراد اعلام کردند که قصد خروج از منصب کنونی خود را ندارند، ولی با این حال بازهم نام آن‌ها در فهرست ۲۸ نفره قرار گرفت که شهردارشدن آن‌ها چندان محتمل به نظر نمی‌آید. دیگر گزینه‌ها هم شانس چندانی نخواهند داشت هرچند که امکان اتفاقات غیرمنتظره را هم نباید نادیده گرفت.

در شورایی که رکورد حضور زنان در تاریخ شورا‌ها را شکست و از ۲۱ عضو آن، ٦ نفر زن هستند، تمام گزینه‌های شهرداری تهران را مردان تشکیل می‌دهند و هیچ نامی از زنان حتی در این مرحله اولیه، دیده نمی‌شود. این اتفاق درحالی صورت می‌گیرد که شورای پنجم همواره از لزوم حضور زنان در مناصب مدیریتی سخن گفته و از مدیران شهرداری خواسته که ۳۰‌درصد مدیران را از میان زنان شایسته انتخاب کند.

چه شد که در این فهرست ۲۸ نفره نامی از زنان دیده نمی‌شود؟ «الهام فخاری» یکی از اعضای شورای شهر در پاسخ به این پرسش «شهروند» می‌گوید: «من شخصا با این‌که اسمی به صورت صوری مطرح شود و فقط بخواهد زینت‌الفهرست باشد، مخالف هستم. بهار پارسال ما خانم دکتر کولایی را انتخاب کردیم که تا آخرین مرحله هم حضور داشت و برنامه ارزشمندی را هم ارایه کرد، اما ترجیح خودش این بود که این‌بار نامش مطرح نشود.»

او در ادامه به بی‌علاقگی زنانی که توانایی این منصب را داشتند، هم اشاره می‌کند: «یک‌سری شرایط اولیه است. عزیزانی هم بودند که علاقه‌ای نداشتند نام آن‌ها مطرح شود یا این‌که الان در مسئولیت‌های دیگری فعال هست؛ مثلا در وزارتخانه‌ها یا دولت یا عالی‌ترین سطوح بخش خصوصی که می‌خواستند به کار خود ادامه دهند و این‌طور نبود که هیچ اسمی از زنان برده نشود.» فخاری می‌گوید؛ با زنانی سخن گفته و از آن‌ها خواسته که به‌عنوان کاندیدا معرفی شوند، ولی آن‌ها به دلایل مختلف علاقه نشان ندادند.

«محمدجواد حق‌شناس» رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر هم درباره همین موضوع به «شهروند» به موارد مشابهی اشاره می‌کند و می‌گوید: «چندین چهره مطرح در بین زنان وجود داشت، ولی خودشان انصراف دادند. مثلا در دوره قبل خانم کولایی انتخاب شدند و این دوره هم خانم مولاوردی و ابتکار مورد توجه بودند، ولی اعلام انصراف کردند و خواستند که نام آن‌ها در فهرست مطرح نشود.»

او معتقد است که نباید نام زنان در چنین فهرست‌هایی تزیینی باشد: «مطرح‌کردن مشارکت و مدیریت زنان نباید جنبه تزیینی داشته باشد. من فکر می‌کنم زنانی که در لیست قرار گرفتند، از میان صد‌ها نفر انتخاب شدند و قطعا توانایی این چهره‌ها مورد توجه بوده است و صرفا به خاطر یک نام مطرح نشدند.»