تخلیه هیجانات در بازار آتی

بازار آتی سکه در هفته گذشته باز هم روال کاهشی خود را حفظ کرد؛ اگرچه این روند نزولی به نسبت روز‌های قبل از آن شتاب بیشتری به خود گرفت، تا جایی که برای سررسید دی ماه، شاهد ۸/ ۶ درصد کاهش نرخ در طول هفته گذشته بودیم. حجم معاملات در هفته گذشته نیز ۱۷ درصد کاهش یافت تا کمترین حجم معاملات هفتگی در ۳ هفته اخیر به ثبت برسد.

تاثیرپذیری بازار آتی از نوسان قیمت‌ها در بازار نقدی مهم‌ترین دلیل افت قیمت‌ها در بازار آتی بورس کالا بود، اگرچه این روند نزولی به معنای آن است که بازار خود را برای ورود به شرایطی با ثبات‌تر آماده ساخته و همچنین میل به کاهش قیمت دلار را هم می‌توان در کاهش قیمت‌ها مورد توجه قرار داد.

فاصله گرفتن از التهاب قیمتی مهم‌ترین سیگنالی است که بازار آتی به سایر بازار‌ها ارائه می‌کند و این به آن معنا است که می‌توان از بازار آتی به‌عنوان یک شاخص و راهنما برای رهگیری رخداد‌های زیرپوستی بازار و حتی رصد ذهنیت برخی از معامله‌گران استفاده کرد.

افت نرخ در بازار آتی اگرچه در سررسید‌های طولانی مدت، جدی‌تر بوده و در سررسید‌های نزدیک با قرابت بیشتری با بازار نقدی نوسان می‌کند به این معنی است که شاید التهاب قیمتی به آرامی در حال فروکش کردن باشد؛ رخدادی که هم بر بازار‌های بسیاری تاثیرگذار بوده و می‌تواند داده مثبتی برای بازار دلار باشد.

به‌عنوان مثال نوسان نرخ بین ابتدا و انتخاب هفته گذشته در بازار آتی برای سررسید اردیبهشت (تحویل ۲۴ اردیبهشت - دو هفته آینده) کاهش ۴ درصدی را نشان می‌دهد، ولی این نرخ برای سررسید دی‌ماه ۹۷، ۸/ ۶ درصد و آبان ۹۶، ۹۷/ ۵ درصد کاهش یافته است.

اگرچه بخشی از این تفاوت درصد تغییر به ذات این بازار باز می‌گردد، ولی در نهایت نشان‌دهنده آن است که بازار آتی برای آینده انتظار کاهش قیمت‌ها را جدی گرفته است. رخدادی که می‌تواند برای تصمیم‌سازان اقتصادی جالب باشد.
فاکتور‌های تحرک بازار در هفته قبل

بازار آتی در روز‌های اخیر با چند عامل مهم ایفای نقش کرده که هر کدام می‌تواند در تخمین سمت و سوی این بازار مفید واقع شود، اگرچه در سلسله گزارش‌های پیشین تلاش کردیم که به تمامی آن‌ها بپردازیم اگرچه این بازار به گونه‌ای رفتار کرده که پتانسیل تحلیل‌های میان مدت و بلندمدت را محدود می‌سازد.

به‌صورت دقیق‌تر در این گزارش‌ها قطعاً خط قرمز، جهت‌دادن به روند عمومی در بازار است یعنی تحلیل و گزارش رخداد‌ها همیشه پشت سر رفتار قیمتی و معاملاتی در بازار بوده و ما به تعقیب رخداد‌ها و ترسیم چراغ‌های راهنما مشغول هستیم و نمی‌توان سمت‌و‌سوی آینده قیمت‌ها را با صراحت عنوان کرد، زیرا هم ریسک‌های بسیاری داشته و هم با فلسفه فعالیت رسانه‌ای برای اطلاع‌رسانی صرف در تضاد است.

همین موارد رویکرد عمومی در نگارش گزارش‌های پیشین و پیش‌رو در بازار آتی و سایر بازار‌های کالایی مشابه است اگرچه در نهایت مخاطب می‌تواند با رهگیری رخداد‌های پیشین و بررسی گزارش‌ها و سیگنال‌های بازار خود به جمع‌بندی نهایی دست یابد. این شرایط به آن معنی است که تنها خود معامله‌گر است که باید تحلیل نهایی را انجام داده و در نهایت خود؛ اقدام به نتیجه‌گیری کرده و خروجی آن تصمیم‌سازی فردی البته در کنار مشورت خواهد بود.

وضعیت بازار آتی شرایط متعادل و منطقی ندارد و از سوی دیگر داده‌های اقتصادی و جو روانی هر دو بر این بازار تاثیرگذار هستند، ولی همچون روز‌ها و هفته‌های گذشته نقش‌آفرینی جو روانی را باید جدی ارزیابی کرد. این در حالی است که جو روانی در بازار آتی هم دلایلی دارد که بررسی دقیق آن‌ها می‌تواند چهره دقیق‌تری از بازار را ترسیم کند.

همان‌گونه که بار‌ها به آن اشاره شد قیمت‌ها در بازار آتی از نوسان نرخ در بازار نقدی تاثیر می‌پذیرند، اگرچه در سررسید‌های طولانی‌مدت این شرایط با تعدیل بیشتری همراه است، ولی برای سررسید‌های نزدیک‌تر نیز همین روند عمومی با تاثیرگذاری کمتر تعدیل نرخ باز هم صادق است.

این شرایط نشان می‌دهد که حتی جو روانی در بازار آتی هم بی‌دلیل نیست مخصوصا در شرایطی که قیمت‌ها در بازار نقدی از یک ملاک قیمتی معین برخوردار نیست و نوسان بهای ارز در شیوه‌های مختلف تاثیرگذاری آن‌ها بر این بازار نیز مؤثر بوده و هست.

حال در این وضعیت هر خبری که بازار نقدی سکه را دچار نوسان کرده یا دورنمای قیمت‌ها را تغییر دهد به سیگنالی برای تغییر قیمتی بدل خواهد شد. در شرایط فعلی قیمت دلار تاثیرگذار بر نرخ سکه نقدی و نوسان این نرخ در بازار داخلی، تغییر در قیمت‌های جهانی و دورنمای قیمت دلار و برخی ریسک‌های سیاسی همگی بر قیمت‌ها مؤثر هستند. هم‌اکنون شاهد هستیم که قیمت جهانی طلا در مسیر کاهش قرار داشته و همچنین ارزش دلار آمریکا در بازار‌های جهانی هم افزایش یافته است.

این سیگنال خود به معنی پتانسیل کاهش نرخ در بازار آتی خواهد بود، اگرچه شفاف‌تر شدن قیمت دلار هم داده دیگری است که بر این بازار اعمال نفوذ خواهد کرد. قطعا در شرایطی که قیمت دلار با شفافیت بیشتری روبه‌رو شود به این معناست که نرخ‌ها در شرایط التهاب شکسته خواهد شد و همین داده بر نرخ‌ها در بازار آتی نیز مؤثر است.

نوسان حجم معاملات و داده‌های پیرامونی آن
در هفته گذشته حجم قرارداد‌های آتی در بورس کالا به ۱۴۷ هزار و ۴۷۰ مورد کاهش یافت که از افتی ۳۰ هزار و ۸۰۰ قرارداد حکایت دارد که به نسبت مدت مشابه در هفته قبل، ۲۸/ ۱۷ درصد کاهش یافته که داده چندان جذابی برای این بازار نیست.

با توجه به معاملات در بازار آتی مخصوصا از آذرماه سال گذشته تاکنون و البته ضعف نسبی بازار در نیمه اول سال گذشته می‌توان گفت که معاملات بیشتر از ۱۵۰ هزار قرارداد شرایطی جذاب را نشان می‌دهد، بین ۱۰۰ هزار تا ۱۵۰ هزار قرارداد حالتی متعادل همراه با رونق داشته و کمتر از ۱۰۰ هزار قرارداد هم ضعیف ارزیابی می‌شود.

این شرایط به آن معناست که در هفته گذشته داد و ستد بیش از ۱۴۷ هزار قرارداد چیزی نزدیک به سقف شرایط متعادل و ورود به حد جذاب است. یعنی بازار آتی هنوز هم شرایط مطلوبی را تجربه می‌کند و به‌صورت کلی روند افزایشی حجم معاملات با تهدید جدی روبه‌رو نشده است.

از سوی دیگر متوسط حجم معاملات هفتگی در سال گذشته رقمی نزدیک به ۸۰ هزار قرارداد (به‌صورت دقیق‌تر ۷۹ هزار و ۴۰۱ قرارداد) بوده یعنی شرایط معاملاتی مطلوبی را از این حیث در هفته گذشته تجربه کرده‌ایم. این وضعیت کلی که البته در نمودار‌ها نیز قابل رهگیری است، نشان می‌دهد بازار آتی هنوز هم شرایط خوبی را از لحاظ حجم معاملات تجربه می‌کند، ولی این موارد به معنی چهره افزایشی قیمت‌ها در بازار آتی نیست.

در هفته گذشته ۹ هزار و ۴۲۹ نفر - قرارداد در فاز خرید ایفای نقش کرده، ولی در مقایسه با آن ۹ هزار و ۱۰۷ نفر - قرارداد در فاز فروش به معامله‌گری پرداخته‌اند. این به آن معناست که فاز فروش ۳۲۲ نفر - قرارداد محدودتر بوده که نشان می‌دهد افراد حجم فروش بیشتری داشته‌اند و هر فرد فروشنده ایفای نقش جد‌ی‌تری داشته است. یعنی بازار در هفته گذشته نیز در فاز فروش نسبی قرار داشته است. این سومین هفته‌ای است که بازار در فاز فروش قرار داشته، ولی توانمندی فروش در هفته گذشته به نسبت هفته قبل از آن حتی تقویت شده است.

فعالیت بازار برای ۳ هفته ممتد در فاز فروش رخداد بی‌سابقه‌ای نیست و در شرایط نزولی قیمت‌ها حتی منطقی به نظر می‌رسد. تداوم فاز فروش در بازار همان‌گونه که عنوان شد بار‌ها تجربه شده و مثلا در بازه زمانی ۱۱ آذر تا ۲۱ دی‌ماه (به‌صورت هفتگی) بازار ۶ هفته مداوم در فاز فروش قرار داشته است. از سوی دیگر شتاب فروش برای ورود به افزایش نرخ به آرامی کاسته می‌شود تا جایی که بازار با رشد قیمت‌ها و تمایل به خرید به سمت افزایش نرخ حرکت خواهد کرد. رخدادی که با توجه به شرایط موجود هنوز در فاز حجم قرارداد‌ها قابل رهگیری نیست.
نوسان قیمت‌ها در هفته گذشته

هفته قبل را باید زمانی برای کاهش قیمت‌ها به شمار آورد. بر این اساس تمامی سررسید‌ها بر پایه نوسان نرخ در بازار نقدی با افت قیمت روبه‌رو شده اگرچه شتاب کاهش نرخ به نسبت هفته‌های قبل گویی جدی‌تر بوده است. این در حالی است که سررسید‌های نزدیک‌تر همچون اردیبهشت امسال افت کمتر و سررسید‌های طولانی‌مدت همچون دی‌ماه ۹۷ با کاهش قیمت بزرگ‌تری همراه شده‌اند.

این شرایط اگرچه در ذات بازار آتی قابل پذیرش است، ولی برتری شتاب نرخ در سررسید‌های طولانی‌مدت شاید بیشتر از هفته‌های قبل باشد که نشان می‌دهد ذهنیت بازار درخصوص دورنمای قیمت‌ها حتی وخیم‌تر از شرایط عادی است.

فعالان بازار برای ماه‌های آینده انتظار دارند تا بازاری با ثبات‌تر از شرایط فعلی و قیمت‌هایی منطقی‌تر حکمفرما باشد که این به معنی انتظار بازار از کاهش التهاب قیمتی و روند متعادل قیمت‌هاست. از سوی دیگر برخی سخت‌گیری‌های معاملاتی و، اما و اگر‌های احتمالی هم در این خصوص بی‌تاثیر نبوده، ولی این موارد موجب نمی‌شود تا رصد ذهنیت بازار در نوسان قیمت‌های آتی با خدشه روبه‌رو شود.

نکته دیگر درخصوص نوسان نرخ در هفته گذشته را می‌توان یکدست بودن بیشتر بازار در مسیر کاهشی دانست: در هفته‌های قبل از آن روند کاهشی قیمت‌ها اغلب با فراز و فرود نرخ روبه‌رو بوده و در نهایت متوسط قیمت‌ها کاهشی بود، ولی در هفته گذشته تنها یک جرقه رشد نرخ به ثبت رسید و روند نزولی قیمت‌ها هم با شتاب کاهشی بیشتری همراه بوده و هم روند نزولی آن ممتد ارزیابی می‌شود.

این مطلب با توجه به ذات بازار‌های کالایی و تاثیرپذیری از نوسان قیمت‌ها در روز‌های قبل از آن احتمال ادامه این افت قیمتی را برجسته‌تر می‌سازد، ولی باز هم باید عنوان کرد که قیمت‌های نقدی چراغ راهنمای اصلی در بازار آتی است، ولی بازار آتی اطلاعات بهتر و عمیق‌تری از این بازار را ارائه می‌کند.

کاهش نرخ در بازار آتی در شرایطی به ثبت رسید که قیمت‌های جهانی طلا نیز وارد یک فاز کاهشی جدید شده و این روند خود به‌عنوان یکی از سیگنال‌های منفی برای قیمت‌ها ایفای نقش کرده است. از سوی دیگر افزایش ارزش دلار در بازار‌های جهانی با حمایت از سمت اوراق قرضه آمریکایی نیز به این وضعیت کلی کمک کرده و شرایط را برای نوسان قیمت جهانی طلا دشوارتر ساخته است. از سوی دیگر تزریق سکه به هر شیوه‌ای می‌تواند سرعت‌گیر جدیدی برای بازار آتی محسوب شود که بخش مهمی از سرمایه‌ها را به سمت خود جذب خواهد کرد.

حال در وضعیتی که دولت به کاهش قیمت سکه متمایل باشد یا حتی واقعیت‌های زیرپوستی بازار دلار سیگنال کاهش نرخ را ارائه کند، باز هم قیمت‌های آتی تحت‌الشعاع قرار خواهد گرفت. در پایان ذکر این نکته ضروری است که برخی ریسک‌های سیاسی و رخداد‌های پیش‌بینی نشده می‌تواند چهره این بازار را تغییر دهد، ولی از هم‌اکنون نمی‌توان اظهارنظر قاطعی داشت. ثبت رخداد‌های قیمتی پایان روز شنبه خود پاسخ بسیاری از سوالات را در بر خواهد داشت.