بر "عصبانی نیستم" چه گذشت؟

اکران در جشنواره سی و دوم

سال ۱۳۹۲ رضا درمیشیان دومین فیلم سینمایی خود را در سکوت خبری مقابل دوربین برد. چیز زیادی جز یک خط کلی و مبهم داستان به بیرون درز نکرد. سابقه خوب مخاطبان از فیلم قبلی در میشیان یعنی «بغض» و پچ پچ‌هایی که درباره اش شنیده می‌شد، باعث شد صف هامقابل سینما‌های نمایش دهنده طولانی باشد. فیلم در سینما‌های مردمی به سانس فوق العاده رسید و در سینمای رسانه‌ها با استقبال مواجه شد.

با این حال گفته می‌شد فیلم با ۱۷ دقیقه سانسور موفق به گرفتن مجوز برای حضور در جشنواره شده است. کارگردان برای ممانعت از حساسیت‌ها هیچ مصاحبه‌ای با رسانه‌ها و از جمله بولتن جشنواره انجام نداد.

حذف از داوری

نمایش فیلم در جشنواره سی و دوم فجر خیلی زود واکنش برخی رسانه‌های اصولگرا را به همراه داشت. آن‌ها فیلم را به اتفاقات سال ۸۸ گره زدند و نتیجه گرفتند دولت تدبیر و امید در بدو شروع فعالیت دارد به سینماگران باج می‌دهد! علیرضا رضاداد، دبیر وقت جشنواره فجر هم چاره را در حذف «عصبانی نیستم!» دید. او از رضا درمیشیان خواست انصراف خود را اعلام کند و به این ترتیب فیلم از داوری کنار گذاشته شد.

«عصبانی نیستم!» در شش رشته بهترین بازیگر نقش اول مرد (نوید محمدزاده)، بهترین بازیگر نقش اول زن (باران کوثری)، بهترین تدوین (هایده صفی یاری)، بهترین صدابردار (نظام الدین کیایی)، بهترین صداگذار (محمدرضا دلپاک)، بهترین جلوه‌های ویژه (امیر س. حرخیز و کامران سحرخیز) کاندیدا شده بود.

جایزه محمدزاده به رضا عطاران برای «طبقه حساس» رسید و او در مصاحبه‌ای اینگونه واکنش نشان داد: «این سیمرغ متعلق به من نیست؛ زیرا رأی هیات داوران جشنواره فجر انتخاب نوید محمدزاده، به عنوان بهترین بازیگر مرد جشنواره بوده. به همین خاطر این جایزه را متعلق به ایشان می‌دانم، نه خودم. همین.»

محمدزاده هم روایتی جالب از ماجرا دارد: «رضا درمیشیان گفت: باید نامه‌ای را امضا کنیم و از جوایزمان انصراف بدهیم. من گفتم جایزه ندهند، اما س. ندیت هم از من نگیرند که حقم را نمی‌خواهم. چی را امضا کنم؟ کجای دنیا از تو امضا می‌گیرند که جایزه ات را نگیر؟» او بعد از گرفتن س. یمرغ «ابد و یک روز» روی سن اختتامیه به مسئولان سینمایی کنایه زد که هنوز یک جایزه دیگر طلب دارم.

داستان فیلم چیست؟

حالا که «عصبانی نیستم!» اکران شده می‌توانید آن را تماشا کنید تا بدانید ماجرای فیلم چیست. عجالتا بدانید داستان درباره دانشجوی اخراجی و ستاره داری است که به خاطر فشار‌های زیادی که در جامعه متحمل شده شرایط نرمالی ندارد؛ ضمن اینکه فیلم اشارات صریحی به هشت سال دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد و حوادث انتخابات سال ۸۸ دارد.

نوید محمدزاده و باران کوثری نقش‌های اصلی را بازی کرده اند و حضوری موفق جلوی دوربین دارند. بازی نوید محمدزاده یک سر و گردن بالاتر هم هست و اصلا نخستین بار در این فیلم بود که استعداد خود را به رخ کشید. او در نقش جوانی عاشق پیشه و گرفتار در مسائل سیاسی، اتفاقات مختلفی را از سر می‌گذراند.

ممانعت از اکران

بعد از حذف فیلم از داوری، صاحبان «عصبانی نیستم!» قرارداد آن را برای اکران در شهریور ۱۳۹۳ در گروه سینما آفریقا به ثبت رساندند و قرار شد پس از اکران فیلم «خواب زده ها» به نمایش درآید. در مهرماه همان سال، کمیسیون فرهنگی مجلس با ارسال نامه‌ای به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، خواستار صادر نشدن مجوز اکران این فیلم و هفت فیلم دیگر شد که از آن‌ها با عنوان «فیلم‌های مرتبط با فتنه» نام برده شده است.

در آبان همان سال علی جنتی، وزیر ارشاد وقت ایران، از اکران نشدن این فیلم تا زمان اعمال سانسور‌های جدید خبر داد و اعلام کرد که وی شخصا اقدام به مشاهده فیلم و میزان اعمال سانسور بر آن می‌کند. مدتی از فیلم خبری نبود تا اینکه قرارداد آن برای اکران در تاریخ ۲۹ آذر ۱۳۹۶ ثبت شد. این بار بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق (ع) بیانیه نوشت و فیلم از محاق بیرون نیامد.

رفع توقیف

اوایل تابستان ۹۶ هم صالحی امیری، وزیر وقت ارشاد زمانی را برای مشخص کردن تکلیف فیلم‌های توقیفی به سازمان سینمایی اعلام کرد. با پایان یافتن کار این شورا اعلام شد، پنج فیلم جنجالی از جمله «عصبانی نیستم» رفع توقیف شدند و به زودی اکران می‌شوند. بعد از خبر رفع توقیف فیلم، چندبار صحبت از اکران آن به میان آمد تا اینکه ۲۹ آذر به عنوان زمان قطعی اعلام شد.

اما دو روز مانده به اکران عمومی فیلم، با وجود تبلیغات و پخش تیزر‌های آن در شبکه‌های اجتماعی، خبر آمد فیلم در زمانی دیگر روی پرده خواهد رفت. اواخر سال پیش اعلام شد «عصبانی نیستم!» بعد از جشنواره اکران می‌شود که نشد.

بالاخره این فیلم از چهارشنبه هفته پیش رنگ اکران دید تا وعده ابراهیم داروغه زاده، معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی محقق شود: «فیلم سینمایی «عصبانی نیستم!» دارای پروانه نمایش قانونی است و با توجه به اصلاحات انجام شده هیچ مشکلی برای اکران عمومی نداشته و ندارد و حتما در زمان مناسب اکران خواهد شد. مخالفان فیلم نیز حتما پس از نمایش عمومی متوجه اشتباه در قضاوت زودهنگام شان خواهند شد.»

نامه نگاریها

«عصبانی نیستم!» در این مدت با نامه نگاری های زیادی از سوی موافقان و مخالفان مواجه بوده است! رضا درمیشیان که مدت ها سکوت اختیار کرده بود، سال پیش نامه ای به رئیس جمهور نوشت و سر درد و دل را باز کرد: «من همان فیلمسازی هستم که در شب سی و دومین جشنواره فیلم فجر برای آن که دولت شما در برابر گروه های فشار آسیب نبیند، به فشار مسئولان مجبور به انصراف از دریافت جوایز فیلمم شدم.

فیلم «عصبانی نیستم!». پنج سال از عمر این فیلم می گذرد اما گویی پنجاه سال بر من گذشته، فیلمم همچنان بلاتکلیف است و هر بار به بهانه ای مانع نمایشش میشوند.»

همزمان ۱۲۰ سینماگر درنامه به رئیس جمهور خواستار رفع توقیف فیلم شده بودند: «از آنجا که بی اعتبار شدن پروانه نمایش و سانسورهای چندباره موجب به وجود آمدن فضای ناامنی در عرصه سینما و تضییع حقوق هنرمندان می شود، ما سینماگران خواهشمندیم دستور مساعد جهت نمایش عمومی «عصبانی نیستم!» صادر گردد.»

این همه حساسیت لازم بود؟

فیلم سال پیش یک حاشیه جدی هم داشت که آن هم انتشار نسخه غیرقانونی آن بود. فیلم شروع خوبی در گیشه داشته و بیش از ۳۰۰ میلیون تومان فروخته است. غالب کامنت های مخاطبان درباره فیلم مثبت است و به نظر می رسد خستگی چهار ساله از تن رضا درمیشیان، نوید محمدزاده، باران کوثری و دیگر عوامل بیرون خواهد آمد. راستی این همه حساسیت و قیل و قال لازم بود؟ با اکران «عصبانی نیستم!» آب از آب تکان خواهد خورد؟! |

مهندسی معکوس

توقیف فیلم های سینمایی موضوع جدیدی نیست . در همه دوره ها فیلمهایی بوده که به مذاق مسئولین آن زمان خوش نیامده. البته این به معنای تایید محتوای تمام فیلم های توقیفی نیست ، آنچه مهم است سلیقه ای است که در تایید یا رد یک فیلم دخیل است و از قضا نقش تعیین کننده ای در سرنوشت فیلم ها دارد. نمونه اش «به رنگ ارغوان» ابراهیم حاتمی کیاست که نزدیک به پنج سال توقیف بود اما سرانجام در جشنواره بیست و هشتم فیلم فجر به نمایش درآمد.

اتفاقا از طرف داوران مورد توجه قرار گرفت و به عنوان بهترین فیلم جشنواره پنج سیمرغ را از آن خود کرد. اما در مورد «عصبانی نیستم»؛ داستان عاشقانه ای که به حوادث سال ۸۸ گره خورده.

همزمانی داستان با التهابات سال ۸۸ داستان فیلم را پیچیده می کند تا جایی که تعداد زیادی از معترضین به رغم ندیدن فیلم و صرف تکیه بر این همزمانی، اکران «عصبانی نیستم» را خطایی بزرگ برای سازمان سینمایی می دانند. این در حالی است که فیلم پروانه نمایش دارد و قرارداد آن برای اکران ثبت شده است.

در حالت عادی با در نظر گرفتن اوضاع سینما و مخاطبی که به سختی سراغش می رود، در خوش بینانه ترین حالت چه تعداد برای دیدن «عصبانی نیستم» به سینما می رفتند؟ و یا اصلا چندنفر از این فیلم باخبر می شدند؟ در حالی که الان این فیلم طیف وسیعی از مخالفان عادی و صاحب نظر دارد که به خاطر حواشی و اعتراض های پیش آمده احساس می کنند تحت هر شرایطی باید با اکران فیلم مقابله کنند، حتی اگر فیلم را ندیده باشند و دانسته هایشان حاصل شنیده ها باشد!

فیلم برای نمایش جشنواره اصلاح شده بود، طبق آنچه گفته می شود برای رفع توقیف و اکران هم مجدد اصلاح شده است؛ اگر قرار بر عدم نمایش و اکران است این همه اصلاحیه به چه کار می آید؟ اگر مسئولین این اندازه بر مجوزهای فیلم تاکید دارند چرا هر بار به بهانه ای این اتفاق نمی افتد؟ این بلاتکلیفی ها بیشتر از هر چیز گویای این است که فضای فرهنگی در برخورد با تولیدات و موضوعات مرتبطش گرفتار سردرگمی است و هنوز به چارچوب مشخصی نرسیده است. «عصبانی نیستم» اکران بشود یا نه، مسیری که تا اینجا طی کرده تصویر خوبی از فضای فرهنگی نمی‌دهد.

منبع: روزنامه هفت صبح