تک‌زیست‌ها زیاد می‌شوند

طبق سرشماری سال ۹۵ حدود دو میلیون تک‌زیست یا خانواده تک‌نفره در کشور وجود دارد؛ پدیده‌ای که در سال‌های اخیر رو به افزایش رفته و موجب نگرانی برخی از کارشناسان شده است. روز گذشته عضو کمیسیون اجتماعی مجلس هم با انتقاد از اینکه آسیب‌های اجتماعی ناشی از زندگی مجردی در حال افزایش است، گفت: «متأسفانه تشویق به زندگی مجردی و تنهازیستی در میان خانواده‌های متدین و مذهبی نیز دیده می‌شود». پدیده‌ای که به گفته شهلا کاظمی‌پور، جمعیت‌شناس در بسیاری از موارد به دلیل ادامه تحصیل، اشتغال یا طلاق شکل می‌گیرد.

این جمعیت‌شناس دراین‌باره گفت: «طبق پژوهش‌های صورت‌گرفته در سال ۸۵ حدود ۱۷ میلیون خانوار، سال ۹۰ حدود ۲۱ میلیون خانواده و در سال ۹۵ حدود ۲۴ میلیون خانوار در کشور وجود داشت. با تفسیر این آمار می‌توان متوجه شد در این ۱۰ سال تعداد خانوار‌ها نزدیک به ۵۰ درصد رشد داشته است.

یکی از عوامل رشد جمعیت و دیگری افزایش خانواده‌های تک‌نفره است. طبق محاسبه‌ای که من انجام دادم، در سال ۸۵ حدود ۸۸۰ هزار خانوار یعنی ۵.۲ درصد از جمعیت خانوار‌ها تک‌نفره بود، این عدد در سال ۹۰ به یک‌میلیون‌ونیم خانوار یعنی ۷.۲ درصد جمعیت کل خانوار‌ها رسید، در سال ۹۵ نیز این تعداد به دو میلیون خانوار یعنی ۸.۵ درصد افزایش پیدا کرد.

این آمار نشان‌دهنده آن است که جمعیت خانوار‌های تک‌نفره در کشور رو به افزایش است، اما باید این را هم در نظر گرفت که همه این افراد جوان نیستند؛ حتی می‌توان گفت: بسیاری از آن‌ها سالخورده هستند. از میان این افراد تعداد زنان بیشتر است؛ به دلیل اینکه در کشور ما امید به زندگی در زنان بالاتر است و بسیاری از این زنان همسر خود را از دست داده‌اند و فرزندانشان با آن‌ها زندگی نمی‌کنند».

کاظمی‌پور در ادامه می‌افزاید: «در تحقیقی که بین خانوار‌های ۱۵ تا ۲۹ سال انجام دادم، متوجه شدم تقریبا از دو میلیون خانوار تک‌نفره بیشتر از ۲۰۰ هزار نفر آن‌ها جوان هستند که از این میان ۱۵۶ هزار نفر پسر و ۶۴ هزار نفرشان دختر بودند. این آمار در سال ۸۵ برای پسران ۹۷ هزار و دختران ۲۳ هزار نفر بود که ادامه تحصیل و پیداکردن شغل در شهر‌های دیگر از عوامل افزایش چنین پدیده‌ای است.

البته تعدادی از آن‌ها نیز به دلیل طلاق به زندگی مجردی روی آورده بودند». به گفته این جمعیت‌شناس «افزایش پدیده تک‌زیستی معمولا در شهر‌های بزرگ که شغل در آن‌ها راحت‌تر پیدا می‌شود رو به افزایش است و این امر دستاورد صنعتی‌شدن است».

اما به اعتقاد سلمان خدادادی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس این نوع زندگی مشکلاتی را برای جامعه ایجاد می‌کند. او روز گذشته با بیان اینکه براساس آمار‌های موجود زندگی تجردی در میان زنان کشور افزایش یافته است، گفت: همچنین سن ازدواج نیز در حال افزایش است؛ متأسفانه تمایل جوانان به تنهازیستی و افزایش سن ازدواج جمعیت کشور را به سمت پیری سوق داده و از سویی در ۲۱ استان کشور جمعیت خانواده‌های تک‌فرزندی بیشتر از خانواده‌های دوفرزندی است.

نماینده مردم ملکان در مجلس شورای اسلامی با هشدار نسبت به اینکه جمعیت کشور به صورت غیرمنطقی در حال پیشروی به سمت پیری است، ادامه داد: در ۲۵ سال آینده با بحران نیروی انسانی مواجه خواهیم شد؛ این در حالی است که اروپا در صد سال به این بحران می‌رسد.

وی افزود: فاصله فرزندآوری که در گذشته سه تا پنج سال بود درحال‌حاضر در حال افزایش به هفت سال است و این زنگ خطری جدی است، زیرا شاخص‌های توسعه‌یافتگی دنیا براساس منابع انسانی صورت می‌گیرد و به‌طور قطع اگر ما به این سمت‌وسو پیش برویم، کشور با چالش‌های اساسی روبه‌رو می‌شود. خدادادی با بیان وجود دو‌میلیون‌و ۸۰۰ هزار زن سرپرست خانوار در کشور، گفت: این زنان به دلیل فوت همسر یا طلاق تنها زندگی می‌کنند؛ در واقع سالانه حدود ۱۷ هزار نفر که بخش زیادی از آنان در سنین ۲۵ تا ۳۲ هستند، جان خود را در تصادفات رانندگی از دست می‌دهند و با فوت این ۱۷ هزار نفر زندگی زنان و فرزندان زیادی تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد.

نماینده مردم ملکان در مجلس دهم تصریح کرد: مطلقه‌ها، زنان سرپرست خانوار، مجرد‌های سن بالا و افرادی که تمایلی به ازدواج ندارند، افرادی هستند که به تنهازیستی روی آورده‌اند. عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه آسیب‌های اجتماعی ناشی از زندگی مجردی در حال افزایش است، افزود: مهم‌ترین آسیب‌های زندگی مجردی، پیری جمعیت، افزایش سن ازدواج و کاهش ازدواج است.

برخی جوانان به دلیل مشکلات اقتصادی از شروع زندگی متأهلی واهمه و ترس دارند و توان اداره خانواده را ندارند. عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی افزود: از این رو دولت باید در مسیر رفع مشکلات خانواده‌ها گامی جدی بردارد و با حل معضل بی‌کاری، افزایش درآمد جوانان و رونق کسب‌وکار و کارآفرینی رغبت جوانان را به ازدواج افزایش دهد.

با وجود گفته‌های این نماینده مجلس، پدیده تک‌زیستی تقریبا در همه جای دنیا رو به افزایش است. بنا بر پیش‌بینی شرکت تحقیقاتی یورومانیتور، ۴۸ میلیون نفر به ساکنان مجرد جهان تا سال ۲۰۲۰ افزوده می‌شود که یک افزایش ۲۰ درصدی را نشان خواهد داد.

تنهازندگی‌کردن بیشترین رشد در خانوار‌ها در بسیاری از نقاط جهان را به خود اختصاص خواهد داد. نباید فراموش کرد که ترویج زندگی مجردی اشکالات و هزینه‌هایی نیز دارد که از آن جمله می‌توان به افزایش تولید گاز‌های گلخانه‌ای و افزایش هزینه مسکن در مقایسه با خانه‌های مشترک اشاره کرد، همچنین افراد مجرد تمایل کمتری به داشتن فرزند دارند که این امر در آینده فشار بر جوانان برای حمایت از جمعیت سالخورده را افزایش می‌دهد.

به گفته برخی از کارشناسان، افراد مجرد آسیب‌پذیر‌ترند بنابراین به طور بالقوه هزینه بیشتری نسبت به کسانی که زندگی مشترک دارند، برای جامعه به همراه دارند.