"گلخانه داغ" زمین را تهدید می‌کند

هرچند ممکن است شبیه عنوان فیلم‌های درجه دو علمی-تخیلی به نظر برسد، اما برای دانشمندان علوم زمین تدبیل شدن سیاره ما به یک "گلخانه داغ" موضوعی کاملا جدی است. محققان می‌گویند ممکن است به زودی از مرزی غیر قابل بازگشت بگذریم که نتیجه آن دمای طاقت فرسا و بالا آمدن سطح دریا‌ها برای چند قرن خواهد بود.

حتی اگر کشور‌ها موفق به مهار دی اکسید کربن در سطح توافق شده شوند، باز هم امکان شروع این "مسیر غیرقابل بازگشت" وجود دارد. مطالعه آن‌ها نشان می‌دهد که احتمال چنین سناریویی با بالا رفتن میانگین دما به اندازه دو درجه سانتیگراد وجود دارد. دانشمندان شرکت کننده در این مطالعه می‌گویند گرمایشی که تاکنون تجربه کرده ایم، و افزایش دمایی که احتمالا در چند دهه آینده تجربه خواهیم کرد، ممکن است بعضی از نیرو‌های طبیعی زمین که هم اکنون از ما محافظت می‌کند را به دشمن ما بدل کند.

هر سال جنگل‌های زمین، اقیانوس‌ها و خشکی‌ها ۴.۵ میلیارد تن کربنی که می‌تواند سر از اتمسفر در آورد و هوا را گرمتر کند جذب می‌کنند. اما با ادامه روند گرمایش امکان دارد این مراکز جذب کربن تبدیل به منبع انتشار کربن شود و مشکل تغییرات اقلیمی را به طور قابل توجهی بدتر کند.

خاک منجمد عروض بالای جغرافیایی که میلیون‌ها تن گاز‌های گرم کننده در آن‌ها ذخیره شده یا جنگل‌های آمازون از جمله این منابع است و بیم آن می‌رود که هرچه به دمای دو درجه بالاتر از دوران ماقبل صنعتی نزدیک‌تر می‌شویم، این منابع شروع به دفع کربن با شدت زیاد کنند.

در سال ۲۰۱۵ دولت‌های جهان خود را به حفظ افزایش دما به کمتر از دو درجه سانتیگراد متعهد کردند و گفتند حتی برای نگه داشتن افزایش دما زیر ۱.۵ درجه تلاش می‌کنند. به گفته نویسندگان مقاله تازه، برنامه فعلی برای کاهش تولید گاز‌های کربنی ممکن است کافی نباشد. پروفسور یوهان راکستروم از نویسندگان این مقاله در مرکز رزیلیانس استکهلم به بی بی سی گفت: "ما می‌گوییم که وقتی هوا دو درجه گرمتر شد، ممکن است در نقطه‌ای باشیم که مکانیسم کنترل به دست کره زمین بیافتد. "

زندگی در بسیاری از بخش‌های جهان با شروع پدیده گلخانه داغ غیرممکن خواهد شد
"درحال حاضر کنترل دست ماست، اما وقتی از دو درجه گذشتیم، می‌بینیم که سیستم زمین از دوست تبدیل به دشمن می‌شود. آن وقت سرنوشت را به سیستمی سپرده ایم که توازنش درحال به هم خوردن است. "

دما در حال حاضر یک درجه بالاتر از دوره ماقبل صنعتی است و هر دهه حدود ۰.۱۷ درجه بالا می‌رود. محققان در مطالعه تازه ۱۰ سیستم طبیعی که آن‌ها را "فرآیند‌های بازخوردی" می‌نامند بررسی کردند. هم اکنون این فرآیند‌ها به انسان کمک می‌کند از شدیدترین آثار انتشار بیش از حد کربن و افزایش دما در امان باشد. این‌ها شامل جنگل ها، یخ‌های قطب شمال، و سیستم انباشت متان در کف اقیانوس هاست.

نگرانی این است که اگر تعادل یکی از این سیستم‌ها به هم بخورد و شروع به انتشار مقدار زیادی دی اکسید کربن در جو کند، بقیه سیستم‌های مشابه هم در یک حرکت زنجیره وار بی تعادل شوند.

سناریوی "گلخانه داغ" چیست؟
به زبان ساده سناریوی خوبی نیست. براساس مقاله تحقیقی تازه تبدیل شدن زمین به یک "گلخانه داغ" به معنی آن است که دمای زمین از هر زمان در یک میلیون و ۲۰۰ هزار سال اخیر بیشتر خواهد شد.

سیستم آب و هوایی زمین ممکن است وقتی دما به ۴ تا ۵ درجه سانتیگراد بالاتر از دوره ماقبل صنعتی رسید دوباره تثبیت شود. به دلیل ذوب صفحات یخی قطب، آب دریا‌ها ممکن است ۱۰ تا ۶۰ متر بالا بیاید.

این بدان معنی است که بعضی از بخش‌های زمین غیرقابل سکونت خواهد شد. نویسندگان می‌گویند آثار این تغییرات "عظیم، گاه ناگهانی و بدون شک اخلالگر" خواهد بود. روی مثبت آن - اگر بشود چنین تعبیری داشت - این است که بدترین عوارض احتمالا برای یک تا دو قرن احساس نخواهد شد. روی دیگرش این است که وقتی این فرآیند شروع شود غیرقابل بازگشت خواهد بود.

موج گرمای کنونی شواهدی از این پدیده است؟
نویسندگان می‌گویند که رویداد‌های شدید آب و هوایی که اکنون در اطراف جهان از جمله اروپا می‌بینیم را نمی‌توان به طور مستقیم به خطر عبور از افزایش دما به میزان دو درجه ربط داد. با این حال آن‌ها استدلال می‌کنند که این پدیده‌ها ممکن است گواهی بر این موضوع باشد که زمین از آنچه فکر می‌کردیم در برابر روند گرمایش حساس‌تر است. پروفسور راکستروم گفت: "باید از این رویداد‌های شدید آب و هوایی درس گرفت و آن را شاهدی دانست بر اینکه باید حتی محتاط‌تر باشیم".

حرف نویسندگان مقاله این است که انسان قدرت و حساسیت سیستم‌های طبیعی زمین را دست کم گرفته است. قبلا تصور می‌شد که اگر دما تا پایان قرن سه تا چهار درجه بالا رود آنوقت است که جهان با یک وضعیت اضطراری روبرو خواهد شد.

آیا امیدی هست؟
پاسخ غافلگیر کننده این است که بله! می‌توان از سناریوی "گلخانه داغ" پرهیز کرد به شرطی که شاهد تنظیم بنیادی روابط خود با سیاره باشیم. کاترین ریچاردسون از دانشگاه کپنهاگ از نویسندگاه این مقاله می‌گوید: "آب و هوا و سایر تغییرات سراسری نشان می‌دهد که تاثیر فعالیت انسانی بر سیستم‌های زمین جهانی است.

این بدان معنی است که ما به عنوان یک جامعه جهانی می‌توانیم روابط با سیاره را طوری مدیریت کنیم که بر شرایط آینده اثر بگذارد. " "این مطالعه بعضی از اهرم‌های موجود برای انجام این کار را شناسایی می‌کند. "

به این ترتیب نه فقط باید تا نیمه قرن جاری سوزاندن سوخت‌های فسیلی را متوقف کنیم، بلکه باید به شدت مشغول کاشتن درختان، حفاظت از جنگل ها، یافتن راه‌های مسدود کردن نور خورشید و توسعه دستگاه‌هایی برای مکیدن کربن از هوا شویم. نویسندگان می‌گویند که لازمه آن تغییر جهت کامل ارزش ها، رفتار و فناوری انسانی است. همه ما باید نقش نگهبان زمین را بازی کنیم.بعضی محققان می‌گویند که نظر نویسندگان مقاله تازه افراطی است. اما بسیاری دیگر بر این نظرند که نتیجه گیری آن‌ها منطقی است.

منبع: بی بی سی