ژاپن چگونه خود را برای «روز ایکس» آماده می‌کند؟
آخرین زلزله بزرگ توکیو در سال ۱۹۲۳ رخ داد. کارشناسان تخمین زده‌اند که زلزله بعدی تقریبا یک قرن بعد و به احتمال ۷۰ درصد به بزرگی ۷ ریشتر خواهد بود؛ که تا قبل از سال ۲۰۵۰ این شهر را می‌لرزاند. این زلزله فاجعه‌بارترین رویدادی خواهد بود که از زمان بمباران توکیو توسط آمریکا در سال ۱۹۴۵ که منجر به کشته شدن ۱۰۰۰۰۰ نفر و سوختن ۲۶۷۰۰۰ ساختمان شد، در این شهر رخ داده است.
کد خبر :
۷۰۶۵۵
بازدید :
۳۸۴۸
فرادید | هر روز راس ساعت ۵ بعد‌از‌ظهر، یک ملودی آرام و کودکانه از بلندگو‌های سراسر منطقه میناتو در توکیو به گوش می‌رسد. میناتو یکی از صد‌ها نقطه در شهر ۳۷ میلیون‌نفری توکیوست که این ملودی در پارک‌ها و مدارسش طنین‌انداز می‌شود.
این طنین روزانه، چیزی بیشتر از آمدن عصر را اعلام می‌کند. این صدا، در واقع آزمون سیستمی است که با هدف نجات دادن اهالی شهر توکیو از آنچه بدترین فاجعه تاریخ بشر توصیف شده، طراحی شده است: زلزله‌ای که مرکز پرجمعیت‌ترین شهر روی زمین را خواهد لرزاند.
آخرین زلزله بزرگ توکیو در سال ۱۹۲۳ رخ داد. کارشناسان تخمین زده‌اند که زلزله بعدی تقریبا یک قرن بعد و به احتمال ۷۰ درصد به بزرگی ۷ ریشتر خواهد بود؛ که تا قبل از سال ۲۰۵۰ این شهر را می‌لرزاند. در واقع سوال از اینکه شاید زلزله رخ دهد نیست، بلکه سوال اصلی آن است که کی این زلزله بزرگ رخ خواهد داد.
این زلزله مرگبار و نابودکننده خواهد بود. بر طبق تخمین‌های رسمی، یک زلزله به بزرگی ۷.۳ ریشتر که در شمال خلیج توکیو رخ دهد می‌تواند به کشته شدن ۹۷۰۰ و زخمی شدن ۱۵۰۰۰۰ نفر بینجامد.
پیش‌بینی می‌شود یک روز بعد از زلزله ۳.۳۹ میلیون نفر این شهر را تخلیه کنند؛ بیش از ۵.۲ میلیون نفر در آوار گیر بیفتند و بیش از ۳۰۰۰۰۰ ساختمان نیز بر اثر زلزله یا آتش‌سوزی ناشی از آن از بین برود.
این زلزله فاجعه‌بارترین رویدادی خواهد بود که از زمان بمباران توکیو توسط آمریکا در سال ۱۹۴۵ که منجر به کشته شدن ۱۰۰۰۰۰ نفر و سوختن ۲۶۷۰۰۰ ساختمان شد، در این شهر رخ داده است.
در روز ۱ سپتامبر سال ۱۹۲۳ زلزله‌ای به بزرگی ۷.۹ ریشتر در اعماق جزیره اوشیما حدود ۱۰۰ کیلومتری جنوب توکیو رخ داد که در نتیجه آن هزاران ساختمان فروریخت. در اثر نشت گاز خانه‌ها آتش گرفت و کسانی که توانسته بودند خود را نجات دهند، آن روز را جهنمی روی زمین توصیف کردند. در حدود ۱۰۵۰۰۰ نفر در سراسر توکیو کشته و زخمی شدند؛ اگرچه برخی گزارش‌ها این آمار را بالاتر اعلام کردند.
در بحبوحه آشفتگی‌های بعد از زلزله، شایعه دروغین «انقلاب کره‌ای» و آلوده شدن چاه‌های آب با سم، به افزایش خشونت‌های مردمی علیه کره‌ای‌ها انجامید.
توکیو از سال ۱۹۲۳ مسیری طولانی را طی کرده است. اگر یک شهر در دنیا باشد که برای زلزله آماده است، بی‌شک توکیو است. آسمان‌خراش‌هایی با تکنولوژی پیشرفته که در مقابل نوسان مقاومت می‌کنند ساخته شده است، پارک‌ها مجهز به توالت‌های اورژانسی مخفی و نیمکت‌هایی هستند که به گاز آشپزی تغییر ماهیت می‌دهد و شهر بزرگترین نیروی مقابله با آتش، به خصوص آتش ناشی از زلزله را دارد.
اما زلزله‌ها قابل پیش‌بینی نیستند؛ و این بزرگترین مشکلی است که درباره آن‌ها وجود دارد؛ و شهری مثل توکیو که هر سال میلیون‌ها گردشگر دارد و پیش‌بینی می‌شود تعداد بازدیدکنندگانش در سال ۲۰۲۰ به خاطر المپیک بیشتر هم بشوند، خطر رویداد زلزله، ترس و وحشت مضاعفی ایجاد می‌کند.
رابین تاکاشی لیوایز، متخصص آماده‌شدن و پاسخگویی به زلزله در توکیو، می‌گوید: «شهرت جهانی ژاپن به داشتن زیرساخت‌های مقاوم و تکنولوژی ضدلرزه آن است. شما هر جایی در توکیو را نگاه کنید؛ آسمان‌خراش‌هایی را مشاهده می‌کنید که تکنولوژی پیشرفته دارند؛ به خصوص تکنولوژی مقاومت در مقابل زلزله -، اما نگرانی ما از آمادگی برای زلزله در سطح افراد و جامعه است.»
«در صورت وقوع یک زلزله بزرگ، خسارت‌های چشمگیری به زیرساخت‌ها حیاتی مانند برق، گاز و آب وارد خواهد شد. دولتمردان توکیو می‌گویند، در صورت وقوع زلزله‌ای عظیم، برق بعد از یک هفته، آب بعد از یک ماه و گاز بعد از دو ماه وصل خواهد شد. وقتی شهری به این بزرگی داشته باشید و ضروریات زندگی از دسترس خارج باشند، با مشکل بزرگی مواجه خواهید بود.»
«بله درست است که توکیو بزرگترین نیروی آتشنشانی در جهان را دارد، اما در صورت وقوع یک زلزله بزرگ، سرویس‌های اورژانسی با فشار زیادی مواجه خواهند شد.»
از ساکنان توکیو درخواست شده تا وسائل و مبلمان خانه را به دیوار‌های محکم کنند و زیر کابینت‌ها و صندلی‌ها و میز‌ها را روی زمین ثابت کنند. در ضمن، همواره از ساکنان توکیو درخواست می‌شود که مقداری غذای کنسروی، بطری آب و کیت کمک‌ها اولیه به همراه چراق قوه، رادیو، باطری و اقلام اولیه درمان را آماده داشته باشند.
مغازه‌ها «کیسه‌های توالت اورژانسی» می‌فروشند که می‌توان به یک توالت استاندارد خانگی متصل کرد تا در زمانی که آب قطع است، از آن استفاده شود. از ساکنان خواسته می‌شود در هنگام وقوع زلزله روی سر خود بالش بگذارند یا زیر میز‌ها پناه بگیرند تا از افتادن اشیاء روی سرشان خود را حفظ کنند.
اما مسئله دیگر این است که در هنگام وقوع زلزله، میلیون‌ها نفر احتمالا در خطوط راه‌آهن و مترو خواهند بود. متروی توکیو اعلام کرده که زیرساخت‌های آن ضدزلزله است و در صورت وقوع زلزله قطار توقف فوری خواهد داشت. بنابراین، از مسافران خواسته می‌شود که با دستگیر‌های واگن خود را محکم نگه دارند.
ژاپن یکی از بلاخیزترین کشور‌های دنیاست. زلزله، سونامی و طوفان این کشور را به‌طور منظم در‌می‌نوردند. قوی‌ترین زلزله‌ای که تا کنون در ژاپن ثبت شده است، زلزله ۹ ریشتری ماه مارس سال ۲۰۱۱ بود که در ساحل شمال‌شرقی رخ داد و محور زمین را در حدود ۲۵ سانتی‌متر چرخاند و هانشو را ۲.۴ متر به ایالات متحده نزدیکتر کرد.
در حدود ۲۰۰۰۰ نفر در اثر سونامی، که همچنین منجر به تخریب نیروگاه اتمی فوکوشیما شد، کشته شدند.
نائوشی هیراتا، استاد لرزه‌شناسی موسسه تحقیقاتی زمین در دانشگاه توکیو می‌گوید، شهر در خطر زیادی قرار دارد، زیرا دو صفحه اقیانوسی در حال بالا آمدن در جهت مخالف هم هستند.
ژاپنی با مفهوم فاجعه طبیعی از دوران مدرسه آشنا می‌شوند. مدارس و شرکت‌ها در روز اول سپتامبر به مناسبت زلزله مرگبار سال ۱۹۲۳ که به نام روز پیشگیری از زلزله نامیده شده است، رزمایش برگزار می‌کنند.
مسئولان توکیو یک راهنمای ۳۳۸ صفحه‌ای را منتشر کرده اند که به مردم آموزش می‌دهد در موقعیت‌های مختلف چگونه خطر را کاهش دهند. این راهنما در چند زبان و بین ۷ میلیون خانوار توزیع شده است. این راهنما همچنین یک داستان مصر به نام «روز ایکس یا روز مجهول توکیو» دارد که یک مامور دولتی را مشغول بررسی صحنه‌های ویران شده زلزله به تصویر کشیده است.
این داستان با این جمله به پایان می‌رسد که «این داستان درباره اینکه اگر رخ دهد چه می‌شود نیست، این داستان بسیار زود به واقعیت تبدیل خواهد شد.»
توکیو همچنین در تلاش است تا زیرساخت‌های خود را بروزرسانی کرده و ارتقاء دهد. درست است که شهر آسمان‌خراش‌های مدرن دارد، اما خانه‌ها چوبی که آتش سریع به آن‌ها منتقل می‌شود، هنوز وجود دارند.
نوبوتادا تومیناگا، یک مقام مسئول از دفتر توسعه شهری، می‌گوید: «هنوز ۱۳۰۰۰ هکتار از راضی شهری یا ۷ درصد از توکیو را خانه‌های چوبی تشکیل می‌دهند. یکی از پروژه‌هایی که اخیرا در توکیو اجرا شده است، پروژه عریض‌سازی پیاده‌رو‌ها برای ایجاد مفر آتش در حومه ناکانوبو بوده است.»
این شهر همچنین شبکه‌ای از راه‌های عریض برای حرکت وسائل نقلیه آتشنشانی دارد. این مسیر‌ها با تصویری از یک گربه‌ماهی آبی که در افسانه‌های ژاپنی مسبب رویداد زلزله است، نشانه‌گذاری شده‌اند.
توکیو از ۳۰۰۰ مدرسه، مراکز محلی و سایر تسهیلات عمومی به عنوان محل اسکان زلزله‌زدگان استفاده خواهد کرد و حدود ۱۲۰۰ مرکز آماده کمک‌رسانی به افرادی با نیاز‌های ویژه هستند.
از هم‌اکنون دولت از مردم توکیو می‌خواهد، در صورت وقوع زلزله به منظور پیشگیری از شلوغ شدن مسیر‌ها و گیر افتادن پشت آوار، هرجایی که هستند، بمانند و اگر در مدرسه یا محل کار هستند، راهی خانه نشوند.
از مدیرعاملان و صاحبان مشاغل خواسته شده که به اندازه مصرف سه روز آب، غذا، و سایر نیازمندی‌های کارمندان خود را تامین کنند تا در صورت وقوع زلزله و ماندن کارمندان در محل کار بتوانند از آن‌ها پذیرایی کنند.
دولت همچنین پناهگاه‌های موقتی به همراه آب، غذا و سایر مایحتاج ضروری را برای افرادی که هیچ جایی برای رفتن ندارند، تعبیه کرده است.
بیش از ۵۰ مکان در توکیو به عنوان پارک‌ها پیشگیری از فاجعه طراحی شده‌اند. در اواقات عادی، این پارک‌ها برای گردش و گذران اوقات فراغت استفاده می‌شوند، و کاملا شبیه پارک‌های معمولی هستند به جز اینکه در بخشی از پارک که با نرده محصور شده است، سوراخ‌هایی با درپوش تعبیه شده است.
در صورت وقوع فاجعه، درپوش‌های این سوراخ‌ها برداشته می‌شود، و نشیمن‌گاه‌های ویژه و چادر اطراف آن‌ها را می‌گیرند تا تبدیل به توالت‌های اورژانسی شوند. در ضمن نیمکت‌های پارک، به گاز‌های پخت و پز تبدیل می‌شود.
سیل بند و ساختمان‌های ضدلرزه
بیشترین شهرت توکیو به واسطه داشتن ساختمان‌های ضدزلزله‌اش است. در سال ۲۰۱۱ مرکز زمین لرزه ۳۷۰ کیلومتری توکیو بود، اما باز هم شهر به شدت لرزید، با این‌وجود تصاویر ضبط شده آسمان‌خراش‌های توکیو را مانند درختانی که در باد تکان می‌خورند، ثبت کرده است.
این ساختمان‌ها دقیقا همان کاری را می‌کردند که برایش طراحی شده‌اند: خمش و انعطاف به جای شکستن.
برطبق استاندارد قوانین ساختمان‌سازی ملی در ژاپن، در صورت وقوع یک زلزله متوسط باید «آسیب اندکی» به ساختمان‌ها وارد شود و «یک زلزله عظیم» نباید باعث ریزش ساختمان شود.
ساختمان‌های بالای ۶۰ متری باید بیشتر از ساختمان‌های دیگر استاندارد‌ها را رعایت کنند. آسمان‌خراش‌های جدیدتر توکیو ابزار ضدزلزله شامل «تعدیل کننده» دارند که مانند پاندول عمل می‌کند و در مقابل امواج زلزله مقاومت می‌کند. تاب خوردن ساختمان‌ها نیز به واسطه سطوح لاستیکی یا پایه‌هایی که از مایع پر شده‌اند، امکان‌پذیر می‌شود.
ژاپن از فجایع گذشته درس گرفته است. در سال ۱۹۹۵ زلزله در کوبه، باعث تخریب ساختمان‌هایی شد که بر اساس استاندارد‌های سال ۱۹۸۱ ساخته شده بودند. بر اساس آمار دانشگاه توکیو، تقریبا از هر ۱۰ ساختمان ۹ ساختمان در این شهر بر اساس استاندارد‌های جدید ضدزلزله ساخته شده‌اند.
توکیو همچنین برای کاهش خطر سایر بلایای طبیعی مانند زلزله و طوفان نیز پروژه‌هایی را تعریف کرده است. یکی از مهمترین پروژه‌های این شهر برای مهار سیل جی-اسکنز نام دارد. این پروژه ۱۷ ساله که ۱.۷ میلیارد دلار صرف ساخت آن شده است، در سال ۲۰۰۹ تکمیل شد. جی-اسکنز شامل ۵ سیلو است که هر کدام ۶۵ متر ارتفاع دارند و می‌توانند آب اضافی را برای پیشگیری از سیل جمع کنند.
این سیلو‌ها به یک تونل ۶.۵ متری متصل هستند که اجازه می‌دهد آب به تانکر‌های ذخیره زیرزمینی هدایت شود.
منبع: گاردین
مترجم فرادید: عاطفه رضوان‌نیا
۰
