کاهش نرخ تورم

گزارش شاخص بهای مصرف‌کننده در اولین ماه پاییز نشان می‌دهد نرخ تورم ماهانه به سطح ۷/ ۱ درصد رسیده است. این در حالی است که طی دو ماه پایانی تابستان سال جاری، نرخ تورم ماهانه روند کم‌دامنه‌ای در سطح نیم درصد ثبت کرده بود.

افزایش تورم بخش آموزش به‌دلیل بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها، همچنین تورم بخش اجاره و سوخت‌ها دلایل اصلی بالا رفتن سطح تورم ماهانه در مهرماه بوده است. نکته دیگر اینکه در مهرماه تورم متوسط یا دوازده ماهه پس از ۱۶ ماه روند صعودی تغییر مسیر داده و نسبت به شهریور ماه کاهش سطح داشته است.

نرخ تورم در ماه اول پاییز، حرکت با احتیاطی دارد، یعنی نه روند پرشتاب ماه‌های پاییزی سال قبل را تجربه می‌کند، نه اینکه روند حرکت آن متوقف شده است. بر اساس گزارش‌های مرکز آمار ایران، نرخ تورم ماهانه در مهر سال جاری ۷/ ۱ درصد ثبت شده است.

این در حالی است که در مهر سال قبل، نرخ تورم ماهانه تصویر آینه‌ای این رقم، یعنی ۱/ ۷ درصد ثبت شده بود. نرخ تورم ماهانه مهرماه نسبت به دو ماه قبل، افزایش بالایی را ثبت کرده، اما نسبت به مدت مشابه سال قبل به مراتب رقم کمتری بوده است. افزایش تورم ماهانه در بخش‌های اجاره، حامل‌های انرژی و آموزش باعث بالا رفتن نسبی تورم ماهانه سال جاری بوده است.

اما نکته قابل توجه این است که تورم متوسط یا ۱۲ ماهه در مهر سال جاری پس از ۱۶ ماه حرکت در مدار صعودی، تغییر مسیر داده و از سطح آن کاسته شده است. نکته‌ای که «دنیای اقتصاد» در گزارش قبلی تورمی آن، این موضوع را پیش‌بینی کرده بود. نکته آخر گزارش تورمی مهر ماه این است که نرخ تورم نقطه به نقطه پس از یک سال و یک ماه به کانال ۲۰ درصدی رسیده است. همچنین طی سه ماه مرداد، شهریور و مهر سال جاری ۲۰ واحد درصد از نرخ تورم نقطه به نقطه کاسته شده است.

تورم ۷/ ۱ درصدی در مهر
مرکز آمار ایران، گزارش شاخص بهای مصرف‌کننده مهرماه را منتشر کرد. این گزارش نشان می‌دهد که شاخص بهای مصرف‌کننده بر اساس سال پایه ۱۳۹۵ در مهرماه سال جاری به رقم۹/ ۱۸۴ واحد رسیده است. با این حساب نرخ تورم ماهانه مهرماه معادل با ۷/ ۱ درصد گزارش شده است. این در حالی است که در دو ماه قبل از آن یعنی مرداد و شهریور نرخ تورم ماهانه به ترتیب ۶/ ۰ درصد و ۵/ ۰ درصد ثبت شده بود؛ بنابراین آمار مهرماه نشان می‌دهد که در بازه ماهانه نرخ تورم ماهانه افزایش قابل توجهی را ثبت کرده است.

نکته قابل توجه این است که مهم‌ترین عامل افزایش نرخ تورم ماهانه در این ماه، افزایش نرخ تورم بخش اجاره مسکن و همچنین تورم ماهانه آموزش بوده است. این‌ها مواردی است که می‌توان از زیرگروه‌های تورمی دریافت. بر اساس آمار‌های مرکز آمار ایران، نرخ تورم ماهانه اجاره در بخش مسکن به سطح ۲/ ۴ درصد رسیده است.

با توجه به سهم ۳۱ درصدی در وزن کل شاخص، این رقم می‌تواند اثر قابل‌توجهی در شاخص کل داشته باشد. بنابراین، این روند در نخستین ماه تابستان ثبت شده و باعث بالا رفتن نرخ تورم شده است. شاید این موضوع در ماه نخست پاییز، دور از انتظار باشد که نرخ تورم اجاره در ماه پاییز افزایش یافته است.

اما بررسی‌ها حاکی از آن است که عمدتا نقل و انتقال یا قرارداد‌های اجاره‌ای در ماه نخست هر فصل صورت می‌گیرد و این انتظار وجود دارد، که در ماه‌های تیر، مهر و دی افزایش تورم اجاره را شاهد باشیم.

علاوه بر این تورم ماهانه بخش انرژی نیز در مهر ماه افزایش قابل توجهی را ثبت کرده است به نحوی که متوسط قیمت آب، برق و سوخت در مهرماه افزایش ۲/ ۶ درصدی را ثبت کرده است. با توجه به وزن این گروه در شاخص کل که ۳۸/ ۴ درصد است، تغییر این میزان تورم می‌تواند در نرخ کل اثرگذار باشد. بنابراین، بخشی از افزایش تورم کل را نیز می‌توان به تغییر قیمت حامل‌های انرژی نسبت داد.

یکی دیگر از گروه‌هایی که در مهرماه دارای تورم بالایی بوده است، گروه آموزش است. اصولا نرخ تورم آموزش در نخستین فصل پاییز همزمان با بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها افزایش پیدا می‌کند. در مهرماه سال جاری نرخ تورم ماهانه آموزش ۷/ ۱۲ درصد ثبت شده و بین گروه‌ها بیشترین تعداد را ثبت کرده است.

اما نکته قابل توجه این است که وزن این گروه تنها ۸/ ۱ درصد بوده و تغییرات آن اثر کمی در تورم کل دارد. البته با توجه به تورم دو رقمی آموزش طی یک ماه، می‌توان یکی از عوامل بالا بودن تورم ماهانه در مهرماه را گروه آموزش دانست.

تورم منفی گروه خوراکی
اگرچه در مهرماه تورم ماهانه کل به سطح ۷/ ۱ درصد رسیده است. اما تورم ماهانه خوراکی‌ها که پس از گروه مسکن مهم‌ترین گروه محسوب می‌شود، به منفی ۲/ ۱ درصد رسیده است. این دومین ماه متوالی است که نرخ تورم ماهانه خوراکی‌ها منفی ثبت شده است. در مهرماه گوشت قرمز، میوه‌ها و سبزی‌ها با کاهش قیمت روبه‌رو شدند و این روند باعث منفی شدن تورم خوراکی‌ها شده است.

به نظر می‌رسد با توجه به منفی بودن تورم خوراکی‌ها در مهرماه و همچنین با توجه به اینکه تورم مسکن و آموزش در ماه‌های آینده کمتر از مهرماه ثبت می‌شود، از سطح تورم ماهانه در آبان کاسته شود. البته این موضوع در صورتی تحقق می‌یابد که اتفاق غیرمنتظره‌ای در شرایط اقتصاد کلان نیفتد.

کاهش ۷/ ۶ واحد درصدی تورم نقطه‌ای
نرخ تورم نقطه به نقطه در مهرماه سال جاری، مطابق روند دو ماه قبل، کاهش ۷/ ۶ واحد درصدی را ثبت کرده است. در دو ماه مرداد و شهریور نیز کاهش نرخ تورم نقطه به نقطه در همین سطوح بود، تا در سه ماه اخیر به‌طور کلی حدود ۲۰ واحد درصد از سطح تورم نقطه به نقطه کاسته شود.

بر اساس آمارها، نرخ تورم نقطه به نقطه مهرماه سال جاری معادل ۳/ ۲۸ درصد ثبت شده است. آخرین بار که نرخ تورم نقطه به نقطه در کانال ۲۰ درصدی قرار داشت، شهریور سال قبل بود؛ بنابراین پس از یک سال و یک ماه بار دیگر، نرخ تورم نقطه به نقطه به کانال ۲۰ بازگشته است.

با توجه به این روند پیش‌بینی می‌شود که نرخ تورم نقطه به نقطه می‌تواند تا پایان سال به زیر ۲۰ درصد نیز کاهش یابد. البته باید شرایط اقتصاد کلان را نیز در ۵ ماه پایانی سال ارزیابی کرد. نرخ تورم نقطه به نقطه، تغییرات شاخص بهای مصرف‌کننده در یک ماه نسبت به مدت مشابه سال قبل است.

افت تورم متوسط پس از ۱۶ ماه
نکته مهم دیگر گزارش تورمی مهرماه این است که نرخ تورم متوسط پس از ۱۶ ماه روند نزولی را ثبت کرده است. نرخ تورم متوسط یا ۱۲ماهه، تغییرات شاخص بهای مصرف‌کننده در ۱۲ ماه منتهی به مهرماه سال جاری نسبت به ۱۲ ماه منتهی به مهرماه سال قبل را در نظر می‌گیرد.

نرخ تورم متوسط در مهر سال جاری به سطح ۴۲ درصدی رسیده است. این رقم در شهریور سال قبل به ۷/ ۴۲ درصد رسیده بود؛ بنابراین نرخ تورم متوسط طی یک ماه روند نزولی داشته است و به نظر می‌رسد که نرخ تورم متوسط روند نزولی را در ماه‌های آینده نیز حفظ کند و به زودی وارد کانال ۳۰ درصدی شود.