فرمول تعدیل نوسانات ارز

عبدالناصر همتی نقش بانک مرکزی درتعدیل نوسانات اخیر بازار ارز را در یادداشتی تشریح کرد. به گفته همتی، بانک مرکزی به منظور مدیریت بازار ارز به استراتژی مبتنی بر علم خود که در ماه‌های گذشته تجربه شده بود ادامه خواهد داد و هرگونه تلاش برای سفته‌بازی را خنثی می‌کند.

مطالعات نشان می‌دهد نوسانات کوتاه‌مدت بازار ارز بیشترین عاملی بوده که انتظارات تورمی در اذهان عمومی را شکل می‌دهد. بررسی‌ها حاکی از آن است که سیاست‌گذار به منظور تخفیف نوسانات، لازم است ضمن تمرکز روی دامنه نوسان، بازار‌های موازی را نیز مورد توجه قرار دهد.

هشدار همتی به نوسان‌گیران
به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، عبدالناصر همتی در یادداشتی اشاره کرد: «طی روز‌های گذشته و امروز، همچنان بانک مرکزی در بازار ارز حضور فعال دارد، چراکه مدیریت بازار ایجاب می‌کند که به عنوان بازارساز اصلی نیاز‌های واقعی را تامین کرده و مازاد عرضه ارز را نیز مطابق ماه‌های گذشته جمع‌آوری و به ذخایر کشور اضافه کند.

مجموعه ذخایر بانک مرکزی از محل خرید ارز صادرات غیرنفتی و بازار ارز، این اجازه را به ما می‌دهد که با رصد تحرکات بازار ارز، هرگونه تلاش برای سفته‌بازی را خنثی کرده و همزمان اجازه دهد که روند عادی عرضه و تقاضای ارز نرخ آن را تعیین کند. تجربه بیش از یک سال و اندی گذشته بانک مرکزی در مدیریت علمی بازار ارز همچنان ادامه پیدا کرده و من اطمینان دارم شکل‌گیری انتظارات این چند روز، تاثیر چندانی بر بازار ارز نخواهد داشت و همان روند گذشته و منطقی در بازار ادامه پیدا خواهد کرد.

مردم عزیز مراقب سرمایه‌های خود باشند تا خدای ناکرده از ناحیه سودجویان و سفته‌بازان آسیب نبینند». روابط عمومی بانک مرکزی همچنین گزارش داده که عبدالناصر همتی در روز گذشته به منظور اطمینان دادن به تامین نیاز‌های ارزی مردم از صرافی‌های میدان فردوسی بازدید کرده است؛ در حالی روابط عمومی بانک مرکزی اشاره کرده که این بازدید سرزده بوده، اما تصاویر نشان می‌دهند خبرنگار تلویزیون همراه تیم بازدیدکننده بوده است.

صلاحدید بانک مرکزی
از یادداشت رئیس کل بانک مرکزی این‌طور برمی‌آید که گویا بانک مرکزی در روز‌های گذشته می‌توانسته روند نوسانی بازار ارز را محدود کند، اما بسته به سیاست مدنظر، سعی کرده از مداخله در بازار خودداری کند. البته منظور مداخله‌ای بوده که منجر به کاهش نرخ ارز شود؛ چرا که خود بانک مرکزی ادعا کرده که در روز‌های گذشته در بازار ارز عمدتا خریدار بوده تا فروشنده.

به عبارتی دیگر به نظر می‌رسد سیاست بانک مرکزی در دل نوسان گذشته این بوده که ضمن تامین نیاز‌های ارزی ضروری، تا حدی از برهم زدن نیرو‌های عرضه و تقاضا خودداری کند؛ سیاستی که بار‌ها از سوی رئیس کل بانک مرکزی مورد تاکید قرار گرفته است. برخی مطالعات حوزه ارز نشان می‌دهند که تغییرات نرخ اسمی ارز حتی در بازه زمانی کوتاه‌مدت، مهم‌ترین متغیری است که انتظارات تورمی را تشکیل می‌دهد.

به این معنا که آحاد اقتصادی از کوچک‌ترین تغییرات در بازار ارز سیگنال می‌گیرند و به پیش‌بینی آینده می‌پذیرند. اثر تغییر نرخ ارز روی شکل‌گیری انتظارات عمومی از متغیر‌های آینده بیشتر از هر متغیر دیگری است؛ به بیانی دیگر تغییرات نرخ ارز مهم‌ترین متغیر جهت‌دهنده به انتظارات عموم از تورم است. البته ارتباط بین تورم و نرخ ارز تنها کانال انتظارات نیست؛ بلکه بسیاری از مطالعات حوزه بازار ارز در اقتصاد ایران، نشان می‌دهند تغییرات بازار ارز در میان‌مدت همبستگی قابل ملاحظه‌ای با نرخ تورم دارد.

اگر چه به نظر می‌رسد در بلندمدت علیت از تورم به نرخ ارز بوده، اما در میان‌مدت تغییرات نرخ ارز می‌تواند شاخص قیمت کالا‌ها و خدمات را تحریک کند. به همین دلیل می‌توان ادعا کرد که تغییرات ناگهانی قیمت دلار و نوسانات مقطعی آن، نه‌تن‌ها می‌تواند تفسیر‌های ذهنی فعالان بازار را تحت‌الشعاع قرار دهد، بلکه به صورت مستقیم در میان‌مدت نیز می‌تواند منجر به تحریک قیمت در سبد مصرفی خانوار‌ها شود.

عوامل‌خنثی کننده
یکی از مهم‌ترین عواملی که به تعدیل نرخ ارز در بازه کوتاه‌مدت کمک می‌کند، تخفیف جریان سفته‌بازی است. هر چه جریان سفته‌بازی با شدت بیشتری روانه بازار ارز شود، نوسانات قیمت در این بازار مهم نیز افزایش می‌یابد. اما هر چه سیاست‌گذار بتواند موج هجوم سفته‌بازان به بازار ارز را تخفیف دهد، نوسانات بازار ارز محدودتر نیز می‌شود. سوال مهم این است که سیاست‌گذار چطور می‌تواند موج هجوم سفته‌بازی به بازار ارز را تعدیل کند.

به این منظور باید به ذهن سوداگران رجوع کرده و گلوگاه تصمیم آن‌ها هنگام ورود به بازار ارز را شناسایی کرد؛ به طور کلی سرمایه‌گذار بالقوه، در ذهن خود بازار‌های موازی را به لحاظ ریسک و بازدهی با همدیگر مقایسه کرده و بازاری که بیشترین بازدهی را با لحاظ ریسک دارد انتخاب می‌کنند. به همین دلیل اگر در روز‌های اخیر نوسان‌گیران بازار ارز را انتخاب کرده‌اند، به این دلیل است که این بازار به لحاظ ترکیب بازدهی و ریسک در قیاس با سایر بازار‌ها شرایط بهتری داشته است.

به همین دلیل به منظور بازگشت این شرایط دو اقدام باید صورت گیرد؛ اول اینکه نوسانات مقطعی بازار ارز مدیریت شود تا معامله‌گران بالقوه انگیزه ورود به این بازار را نداشته باشند. دوم اینکه جذابیت بازار‌های موازی باید به حدی باشد که سرمایه‌های سرگردان به سمت بازار ارز نروند.