"چیاپس"، تلسکوپی برای مطالعه دقیق سیاره‌ها

اثر تخیلی از چیاپس در فضا

آژانس فضایی اروپا این هفته تلسکوپی را برای مطالعه کراتی که دور سایر ستاره‌های کهکشان راه شیری می‌گردند به فضا پرتاب خواهد کرد.

این تلسکوپ به نام چیاپس متفاوت از ماموریت‌های قبلی است، از این نظر که هدف آن جست و جو برای یافتن سیارات تازه نخواهد بود.

ماموریت این تلسکوپ مطالعه دقیق‌تر سیاراتی است که قبلا کشف شده‌اند، به این امید که شناخت بیشتری از آن‌ها به دست دهد، مثلا اینکه آیا خاکی هستند یا گازی.

این تلسکوپ سوار بر موشک روسی سویوز از گینه فرانسه راهی مدار خواهد شد. این پرتاب قرار بود سه شنبه انجام شود که به علت ایراد فنی عقب افتاد و حالا ممکن است چهارشنبه پرتاب شود.

چیاپس (CHaracterising ExOPlanet Satellite) پروژه مشترک ۱۱ عضو سازمان فضایی اروپا (اسا) است و هدایت آن را سوئیس به عهده دارد.

چیاپس نور برآمد از ستاره هنگام عبور سیاره از برابر آن را معاینه می‌کند

ماموریت کاوشگر چیست؟
دانشگاه برن در همکاری با دانشگاه جنوا یک نورسنج (فوتومتر) قوی برای این تلسکوپ طراحی کرده است. این ابزار نوسان‌های خیلی کم در نور ستاره، به هنگام عبور سیاره از برابر آن، را اندازه می‌گیرد.

این رویداد موسوم به "ترانزیت"، قطر سیاره را آشکار می‌کند، چون میزان تغییر نور، تناسب مستقیمی با سطح کره دارد. این اطلاعات در ترکیب با داده‌های مربوط به جرم کره - که با سایر شیوه‌ها به دست آمده - به دانشمندان امکان استنباط چگالی سیاره را می‌دهد.

دکتر کیت ایزاک دانشمند پروژه به بی بی سی گفت: "با کمک همین اطلاعات است که می‌توانیم در مورد ترکیب و ساختمان درون سیاره اظهار نظر کنیم؛ و با اندازه گیری چگالی سیارات مختلف که حول انواع ستاره‌ها می‌گردند خواهیم توانست در مورد شکل گیری و تکامل این سیارات هم اظهار نظر کنیم. "

چیاپس پس از قرار گرفتن در مدار در تلسکوپ را برای دیدن ستارگان باز خواهد کرد

اهمیت ماموریت
از دهه ۱۹۹۰ تاکنون حدود ۴۵۰۰ سیاره خارجی با کمک تکنیک‌های مختلف شناسایی شده اند. اما اکنون این نیاز احساس می‌شود که علم نجوم باید از محض شناسایی و شمارش برون سیارات فراتر رود.

سیاره شناسان لازم می‌بینند که خصوصیات این اجرام را به شیوه‌های پیشرفته‌تر بررسی کنند. آیا این سیارات اتمسفر دارند و ضخامت این اتمسفر چقدر است؟ حاوی چه نوع ابری هستند؟ آیا در سطح آن‌ها اقیانوسی هست؟ آیا حلقه و قمر دارند؟

چیاپس باید بتواند فقط با تکیه بر اندازه گیری نوسان نور در جریان ترانزیت به این سوالات پاسخ دهد. هدف این ماموریت بررسی ۴۰۰ تا ۵۰۰ برون سیاره طی سه سال و نیم آینده است. بیشتر این کرات از نظر بزرگی چیزی میان زمین و نپتون هستند، که گاه "ابر زمین" توصیف می‌شوند.

چیاپس پروژه مشترک ۱۱ کشور اروپایی است و تحت هدایت سوئیس ساخته شده است

حساسیت چیاپس
این تلسکوپ بر ستاره‌های درخشان تمرکز خواهد کرد، اما حتی در این حالت هم رصد‌های آن با چالش روبرو خواهد بود.

وقتی سیاره‌ای به بزرگی مشتری از برابر ستاره‌ای مشابه خورشید بگذرد، میزان افت نور ستاره یک درصد کل نور خواهد بود. اگر سیاره‌ای به اندازه زمین از برابر ستاره بگذرد، میزان افت نور ۰.۰۱ درصد است.

پروفسور ویلی بنز، از محققان چیاپس، گفت: "مشکل ساختن سیستمی نوری است که بتواند این تغییرات بسیار اندک را اندازه بگیرد. "