کرونا نعمت است یا مصیبت؟!

دکتر اسماعیل کهرم | ضرب المثل‌ها نمودار تجربه تفکر و فرهنگ ملت‌ها هستند و ریشه‌ای قدیمی دارند. چندی قبل یک کتاب ضرب المثل‌های انگلیسی به همت دانشگاه معتبر آکسفورد به دستم رسید. عجیب بود. تقریباً در تمام موارد، مشابه فارسی برای آن‌ها داشتیم. این موضوع را برای یک دوست انگلیسی تعریف کردم.

گفت:، زیرا عقل و درایت جهانی است؛ و به راستی هر ضرب المثلی را که از هر جای دنیا بشنویم متوجه می‌شویم که در زبان و فرهنگ ما هم مصداقی دارد. یک ضرب المثل ناب انگلیسی می‌گوید هر لکه ابر هر قدر هم سیاه باشد لبه‌اش درخشان است، شاید بتوان آن را اینگونه تعبیر کرد که هر مصیبتی هر قدر گران باشد، جنبه‌های خوشایندی هم دارد.

خب حالا با این همه‌گیری مصیبت بار کرونا جنبه خوشایندی هم می‌توان در آن پیدا کرد؟ خواهیم دید که این گونه است. طبعاً اگر از زیان‌های کرونا شروع کنیم هیچ چیز ارزش جان انسان را ندارد. این ویروس در زمان نوشتن این جملات بیشتر از یک میلیون انسان را مبتلا کرده و همچنان اعداد در حال افزایش است. قطع ارتباط انسان‌ها، جلوگیری از مسافرت‌ها (به خصوص در ایام نوروز) و قطع دید و بازدید‌های معمول از خسارات روانی شیوع کرونا به حساب می‌آید.

البته رکود اقتصادی که در جهان آغاز شده زندگی را بر همه مردم تلخ کرده و تلخ‌تر هم خواهد کرد. مسأله بسیار حاد دیگری که کرونا به وجود آورد تعطیلی مؤسسات آموزشی از دبستان تا دانشگاه است که خسارات زیادی به سیستم آموزشی مملکت وارد می‌کند. به یاد دارم که در قدیم می‌گفتند پشت بچه‌ها هوا می‌خورد که مقصود منفک شدن از تحصیل برای مدتی کوتاه بود وقتی که رشته تحصیلی پاره می‌شود.

مدتی زمان می‌برد تا همه چیز به روال قبل بازگردد. فاجعه دیگر قطع چاپ روزنامه‌های کاغذی است که جریان اطلاعات را متوقف می‌کند و موجب سختی کسانی می‌شود که از این راه ارتزاق می‌کنند. ما ایرانی‌ها عادت داریم که دوستی و رفاقت را با ژست‌های فیزیکی (بدنی) نشان بدهیم. به هم دست می‌دهیم، همدیگر را می‌بوسیم و یکدیگر را در آغوش می‌گیریم. از این‌ها هم محروم مانده ایم.

خب به قول معروف جمله عیبش را بگفتی، هنرش نیز بگو. من در این کرونا به غیر از موارد فوق، سراسر نعمت می‌بینم. کرونا انسان را از یک دنیای دیوانه ثروتمند و تلاش بیهوده مطلق نجات داد؛ دنیایی که به طور جنون آمیزی در حال سقوط بود و نمی‌دانست.

می‌گویند قلب به این دلیل می‌تواند ۹۰ یا ۱۰۰ سال بدون وقفه کار کند که در هر ثانیه هفت دهم استراحت می‌کند و بقیه زمان را کار می‌کند. کرونا به جهان و جهانیان فرصت استراحت داد. فرد فرد مردم روی کره زمین فرصتی برای استراحت پیدا کردند.

به تازگی اعلام شده است که برای نخستین بار است که جو زمین نفس می‌کشد، چون میزان مونوکسید و دی اکسید کربن کاهش پیدا کرده است. چون مصرف سوخت‌های فسیلی کمتر شده و بنزین کمتری سوزانده می‌شود. زمین به خاطر کرونا تصفیه شده و هوا پاک‌تر شده است. دوست پزشکی به من گفت: مردم نسبت به بهداشت آگاه‌تر شدند. البته مصرف آب در ایران افزایش داشته که مردم باید در این مورد آموزش ببینند.

اگر شیر آب را باز بگذارند و دست‌ها را ۲۰ثانیه بشویند ۲۰ لیتر آب مصرف می‌شود، اما اگر شیر آب را در انتهای شستن دست باز کنند تنها ۳ لیتر آب مصرف می‌شود به همین سادگی. مسافرت‌های کمتر باعث تمیز شدن جاده ها، رودخانه‌ها و بستر‌های طبیعی مثل کوه و جنگل شده است.

ما مثل تمام دنیا مصرف گرا، تجملاتی و لوکس گرا شده‌ایم. امسال دیدیم لزومی ندارد مبل، میز و صندلی‌ها را عوض کنیم. یا هزینه‌های فراوان برای آجیل و میوه‌هایی که هیچ مهمانی نمی‌خورد، بپردازیم. دو شیرینی فروش معروف در تهران قیمت‌ها را تا یک سوم کاهش دادند، یعنی همیشه می‌توانستند ارزان بفروشند، اما نمی‌کنند.

کرونا به ما فهماند که زندگی چقدر کوتاه است. کرونا به ما نشان داد که ما چقدر ضعیف هستیم و با یک ویروس نابود می‌شویم. کرونا اثبات کرد همه ما یکسان هستیم. همه ملت‌ها، دولت‌ها و قدرت‌ها در معرض انقراض هستند.
اسفند امسال بلایی به نام چهارشنبه سوری (به خاطر انفجار و تلفات) کم فروغ بود.

سیزده بدر (به خاطر انهدام طبیعت و افزودن زباله) برگزار نشد و این قطعاً از نکات مثبت ظهور کرونا به حساب می‌آید. برای من مشکل است فواید و مضرات کرونا را در ترازو بگذارم و به طور مطلق تعیین کنم کرونا به نفع بشریت است یا نه.

در آینده این امر مشخص خواهد شد و تاریخ زمین را به دو قسمت قبل و بعد از کرونا تقسیم خواهد کرد. ضرب المثل انگلیسی می‌گوید: سیاه‌ترین لکه ابر هم حاشیه‌ای روشن و نقره‌ای دارد. در مورد کرونا قطعاً همین طور است؛ قطعاً.

*کارشناس محیط زیست

منبع: روزنامه ایران