ماجرای غیرفعال شدن کارت بانکی مهاجران افغانستانی و اتباع خارجی

فرادید | به نظر می‌رسد که از صبح پنجشنبه نهم دی ماه، برخی از کارت‌های بانکی مهاجرین افغانستانی مسدود شده و امرار معاش آن‌ها با مشکل مواجه شده است. طبق گفته‌های مسئولان بانکی، طی یک سال گذشته بار‌ها به اتباع خارجی هشدار داده بودند که نسبت به اعلام کد اتباع خود به نزدیک‌ترین شعب بانکی اقدام کنند. بااین حال، برخی از مهاجران افغان اعلام کرده اند که بانک بدون اطلاع قبلی، کارت بانکی آن ها را باطل کرده است.

به گزارش فرادید، باتوجه به اعلام بانک مرکزی، از پنج بهمن ماه سال جاری تمامی تراکنش‌هایی که حساب‌های مرتبط با آن‌ها دارای شناسه ملی یا کد شهاب نبوده، اجازه هیچ گونه فعالیت در شبکه بانکی را نخواهند داشت. اما به نظر می‌رسد که این تصمیم کاملا ناگهانی بوده است و بسیاری از اتباع خارحی از این موضوع بی خبر بوده و با باطل شدن ناگهانی کارت هایشان دچار مشکل شده اند.

این مشکل برای آن دسته از اتباع خارجی که عموما بیش از یک حساب بانکی در ایران ندارند به یک مشکل جدی‌تر تبدیل شده است؛ چراکه با مسدود شدن حساب بانکی آن ها، این افراد دیگر توان دسترسی به موجودی حساب شان را ندارند و در نتیجه زندگی روزمره شان متوقف می‌شود.

زهرا حسین‌زاده، شاعر مهاجر افغانستانی نیز یکی از همین اتباع خارجی بوده که با باطل شدن کارت بانکی اش دچار مشکل شده است. او چندی پیش انتشار پستی در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «باید مهاجر باشی و درد کلیه به جانت افتاده باشد. درد امانت را بریده باشد، خطر کنی و به نزدیک‌ترین مطب بروی و برای ویزیت کارت بکشی، اما ببینی کارت بانکی تو مسدود شده است.»

براساس گزارش ها، بانک‌های عامل یک ماه دیگر به اتباع خارجی فرصت داده‌اند تا کد اتباع خود را به بانک اعلام کنند. بااین وجود، اگر بعد از فرصت داده شده، مهاجرین کد اتباع خود را به بانک اعلام نکنند، کارت‌های بانکی آن‌ها دوباره غیرفعال می‌شود.

درحالیکه چند روزی است به علت ابطال کارت بانکی اتباع خارجی، برخی از آن‌ها در برابر بانک‌ها تجمع کرده و خواستار علت این امر شده اند. بانک‌های صادرات و تجارت روز پنجشنبه اعلام کردند که در راستای سیاست‌های مبارزه با پولشویی، مانع از تراکنش کارت‌هایی شده اند که اطلاعات صاحبان آن‌ها نزد شعبه‌های بانکی کامل نبوده است.

براساس گفته‌های مسئولان بانکی، اطلاع رسانی در این باره از یک و سال نیم قبل آغاز شده بود. این مسئولان تاکید کردند که پس از این اطلاع رسانی‌ها بیش از ۸۰ درصد از مشتریان اتباع خارجی به شعب بانکی مراجعه کرده و کد اتباع خود را به بانک اعلام کرده‌اند، اما کارت بانکی ۲۰ درصد باقی مانده که هنوز کد اتباع خود را به بانک اعلام نکرده اند در روز پنج‌شنبه نهم بهمن ماه غیرفعال شد.

طبق اعلام بانک مرکزی، تمامی دارندگان کارت‌های بازرگانی برای انجام تراکنش‌های ساتنا، الزامی است که کد شناسه ملی را در بانک مرتبط با خود به ثبت رسانده باشند، به این معنا که اشخاص حقیقی کد ملی، اشخاص حقوقی کد شناسه ملی واحد خود و اتباع خارجی باید شماره شناسه خود را ثبت کنند.

به گفته داوود محمدبیگی، مدیرکل اداره مقررات بانک مرکزی، موضوع مذکور از طریق بانک‌ها به مشتریان اطلاع داده شده و هم اکنون مهلتی برای آن‌ها مقرر شده تا اطلاعات مرتبط با شناسه خود را به بانک‌ها ارائه دهند؛ اما باید توجه داشت که چنانچه یک مشتری فاقد کد شناسه است، فعلاً از دریافت خدمات ساتنا محروم خواهد شد؛ ولی می‌تواند از سایر روش‌ها از جمله چک و یا تبادلات مالی بر بستر سامانه پایا استفاده کند.

محمد بیگی یادآور شد: «اگرچه سایر کانال‌ها نیز برای مشتریان فاقد شناسه به زودی بسته می‌شود و محدودیت بر روی این روش‌های تراکنش هم به زودی اعمال خواهد شد؛ اما بانک مرکزی تلاش کرد تا به یکباره همه کانال‎‌ها را مسدود نکند تا مشتریان فرصت داشته باشند کد خود را دریافت نمایند. برای چک یا استفاده از خدمات پایا، الزام به داشتن شناسه فعلاً وجود ندارد؛ اما تا پایان سال به طور قطع، آن دو روش نیز با محدودیت مواجه خواهند شد و تمامی تراکنش‌ها از هر مسیری باید دارای کد شناسه (کد شهاب) باشد.»

با توجه به اینکه بانک صادرات بیشترین تعداد شعب بانکی را در سراسر کشور دارد، بسایری از اتباع خارجی نیز در این بانک حساب داشته و طی این مدت مقابل بانک صادرات تجمع کرده بودند. حجت الله صیدی، مدیرعامل بانک صادرات ایران در پاسخ به اعتراضات مهاجرین گفته بود: «از ابتدای سال، اقداماتی به عمل آمد تا عزیزان غیرایرانی فاقد کد شهاب بتوانند اطلاعات هویتی خود را تکمیل و کد شهاب را اخذ کنند که خوشبختانه بخش عظیمی توانستند و مشکل حل شد.»

او افزود: «تعدادی هم به‌دلیل عدم اخذ کد فراگیر که ظاهراً به دلیل قانونی و رسمی نبودن مهاجرت‌شان هست نتوانستند کد شهاب بگیرند. سامانه نهاب بر روی شبکه ملی کشور (NiBN) برای تمامی بانک‌ها و مؤسسات مالی مجاز قابل استفاده است. این موضوع در اغلب کشور‌ها نیز به همین صورت است و خیلی جدی گرفته می‌شود.»

مدیرعامل بانک صادرات تایید کرد: «اتباع ایرانی برای اخذ کد شهاب، به کد ملی نیاز دارند و اتباع غیر ایرانی به کد فراگیر که متولی آن وزارت کشور است. از آنجا که گاهی با برخی کارت‌های این گروه، تراکنش‌های مشکوک انجام می‌شد، در نهایت و پس از چندین بار تمدید و تذکر به صاحبان این حساب‌ها، تمامی بانک‌ها موظف شدند از تاریخ ۶ بهمن حساب‌ها و کارت‌های فاقد کد شهاب را مسدود کنند.»

به گفته حجت الله صیدی، در حال حاضر در پی یافتن راه‌حل جایگزین هستند تا هم مشکل این عزیزان حل شود و هم قوانین و مقررات مبارزه با پولشویی و تحقق شفافیت رعایت شود. او در پایان یادآور شده که داخل شعبه همچنان خدمات ارائه می‌شود و افراد مذکور، فعلاً فقط نمی‌توانند با کارت کاری انجام دهند و سایر اقدامات میسر است.

به نظر می‌رسد که مشکل به وجود آمده سوءبرداشت پیش آمده از جانب مسئولان بانکی بوده و مقام‌های اداره امور اتباع و مهاجرین خارجی اعلام کرده‌اند که درحال تلاش برای از میان برداشتن مشکل کارت بانکی اتباع خارجی هستند.

حجت‌الاسلام محمد صالحی، معاون فرهنگی اداره‌کل اموراتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور/ داخله جمهوری اسلامی ایران در گفتگو با با برخی از رسانه‌ها گفته بود: «بله خبر عدم تمدید و صدور عابر بانک برای مهاجرین افغانستانی دارنده کارت آمایش متأسفانه صحت دارد.»

به گفته صالحی، سال‌ها پیش بخش‌نامه‌ای از سوی بانک مرکزی صادر شده است. او می‌گوید که بخشنامه‌ای بود که در سال ۹۰ راجع به پولشویی مصوب شد و در آن جلسه بانک مرکزی از اداره کل اموراتباع وزارت کشور هم دعوتی صورت نگرفته بود. در آن جلسه متأسفانه به دلیل این‌که نماینده‌ای وجود نداشته که آشنایی در زمینه پناهندگان و مهاجرین داشته باشد، مهاجرین نیز در لیستی قرار گرفتند که برای آن‌ها نباید عابر بانک صادر شود و این بخش‌نامه به تصویب رسید.

معاون فرهنگی اداره کل امور اتباع یادآور شد: «گرچه بخش‌نامه بعد از مدت زمان زیادی ابلاغ و اجرایی شد، اما ما تلاش‌های فراوانی کرده‌ایم تا بانک مرکزی و مسئولان مرتبط را متوجه این موضوع بسازیم که پولشویی هیچ ارتباطی به پناهندگان ندارد، چرا که مهاجرینی که جهت افتتاح حساب اقدام کرده‌اند، کاملا در کشور قانونی زندگی می‌کنند. مجددا تأکید می‌کنم قرار گرفتن پناهندگان در لیست بانک مرکزی برای عدم صدور عابربانک به دلیل عدم آشنایی آنان با حوزه پناهندگان بوده است.»

او در ادامه بیان کرد: «وزارت کشور هم اکنون مجدانه پیگیر رفع مشکلات عابر بانک و بانک‌داری الکترونیک مهاجرین افغانستانی دارنده کارت آمایش است، مهاجرین نگران نباشند ما همه تلاش خود را می‌کنیم تا این مصوبه در ارتباط با پناهندگان لغو و آن‌ها مطابق با گذشته از امکانات بانکی استفاده کنند.»

این تصمیم در حالی اتخاذ شده است که بیش از ٩٠ درصد امور مالی در جمهوری اسلامی ایران با کارت‌های بانکی انجام می‌شود. عدم صدور عابر بانک یا غیرفعال شدن آن‌ها برای ٩٦٠ هزار شهروند افغانستانی دارای کارت آمایش، مشکلات فراوانی را برای آن‌ها و هم‌چنین جامعه میزبان به وجود خواهد آورد.

البته، باید منتظر ماند و دید که تلاش‌های اداره کل اموراتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور در این زمینه، چه زمانی به نتیجه می‌رسد.