فرود مریخ‌نورد «استقامت» بعد از هفت دقیقه وحشت

فرادید | اگر پیگیر اخبار علوم فضایی باشید یا حتی نباشید، در سال‌های اخیر شاید بیشتر از هر چیز دیگری در این زمینه، نام «مریخ» را شنیده باشید؛ سفر بی بازگشت به مریخ؛ تلاش‌های اسپیس ایکس و سماجت آیلان ماسک برای موفقیت کشتی فضایی‌اش به سمت مریخ؛ ایده‌های آیلان ماسک برای ساختن شهرک‌های چندهزار نفری در مریخ و اینک فرود مریخ‌نورد «استقامت» بر سطح سیاره‌ی سرخ. اما واقعا چه خبر است؟ نکند کم‌کم باید چمدان‌هایمان را ببندیم؟

به گزارش فرادید؛ پس از گذشت ۲۰۳ روز سفر بین سیاره‌ای و هفت دقیقه وحشت، مریخ‌نورد «استقامت» با موفقیت بر روی سیاره سرخ فرود آمد. تأیید فرود موفقیت‌آمیز در دهانه برخوردی جزرو از مرکز کنترل مأموریت در آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا در ساعت ۰۰:۲۵ بامداد جمعه یک اسفند، اعلام شد. حدود ۱۱ دقیقه بعد از فرود حقیقی، زیرا مدت زمانی طول می‌کشد تا سیگنال‌ها به سطح زمین برسند. این خبر باعث ایجاد جشن و سرور در آزمایشگاه پیش‌رانش جت در جنوب کالیفرنیا شد که ماموریت مریخ ۲۰۲۰ را هدایت می‌کند.

دوربین اجتناب از خطر که در سمت چپ جلوی این مریخ‌نورد قرار دارد، این عکسِ اولیه با وضوح پایین را مدت کمی پس از فرود بر روی مریخ در روز صفرِ مأموریت گرفته است. یک درپوش محافظ هنوز بر روی دوربین قرار دارد، اما سایۀ کاوشگر "استقامت" که در حال حاضر بلندپروازترین مریخ‌نوردِ ارسال شده به مریخ است، در سراسر این تصویر سایه افکنده است.

مقامات ناسا می‌گویند: بدون شک احساس آرامش و هیجان با هم همراه بودند، زیرا موفقیت امروز تضمین شده نبود. در طول دهه‌ها تنها نیمی از ماموریت‌های سفر به سطح مریخ به درستی فرود آمده بودند و محل فرود مریخ‌نورد استقامت سخت‌ترین منطقه‌ی فرود تاکنون بوده است، زیرا دارای صخره، تپه‌های شنی و ماسه و تخته سنگ است. در واقع این محل دشوار برای فرود نیازمند آن بود که مریخ‌نورد استقامت دقیق‌ترین فرود بر روی سیاره‌ی سرخ را انجام دهد.

این مریخ‌نورد که تابستان سال ۲۰۲۰ به فضا پرتاب شد، در "دهانه جیزرو" که یک دلتای باستانی در سطح مریخ است، فرود آمد. این کاوشگر در میان اهداف خود، به جمع آوری نمونه‌هایی از خاک مریخ خواهد پرداخت، اولین بالگرد فرازمینی را در مریخ به پرواز در خواهد آورد و همچنین نشانه‌هایی از حیات باستانی را در سیاره چهارم منظومه شمسی جستجو می‌کند.

«استقامت» بزرگ‌ترین و پیچیده‌ترین کاوشگری که تاکنون به سیاره مریخ ارسال شده است پنج شنبه، اول اسفند بر سطح سیاره سرخ فرود آمد تا یک ماموریت ۲ ساله برای جستجوی علایم حیات و آماده‌سازی مقدمات برای سفر انسان به مریخ را آغاز کند.

ماموریت اصلی این کاوشگر جست و جو برای یافتن آثار حیات در گذشته و حال سیارۀ مریخ و جمع‌آوری و آماده کردن نمونه‌هایی از خاک و سنگ مریخ برای بازگرداندن به زمین در ماموریت‌های بعدی است. نزدیک به سه میلیارد دلار خرج ماموریت «استقامت» شده است. این وسیله شش چرخه هزار کیلویی حداقل دو سال آینده را صرف حفاری در صخره‌های مریخ خواهد کرد تا شاید نشانه‌ای از وجود حیات در گذشته این سیاره پیدا کند.

به گفته دانشمندان زمان احتمالی حیات بر روی مریخ به سه تا چهار میلیارد سال پیش بر می‌گردد. در آن زمان آب همچنان بر روی سطح این سیاره روان بوده است. دانشمندان امیدوارند این کاوشگر با بررسی منطقۀ جزرو که میلیارد‌ها سال پیش محل یک دریاچه عظیم بوده، اطلاعات جدید در خصوص وجود حیات در گذشتۀ سیاره سرخ بدست آورند.

«استقامت» از هفت ابزار خود برای توصیف سطح‌شناسی دهانه «جزرو» و جست و جوی نشانه‌هایی از حیات باستانی در مریخ در شعاع ۴۵ کیلومتری سنگ‌های این دهانه که میلیارد‌ها سال پیش میزبان یک دریاچه و یک دلتای رودخانه‌ای بوده است، استفاده خواهد کرد.

این ربات ۶ چرخ همچنین چند نمونه از مکان‌های قابل مطالعه و امیدوارکننده جمع‌آوری و ذخیره می‌کند. این نمونه‌ها سپس در عملیاتی که توسط ناسا و سازمان فضایی اروپا انجام خواهد شد، به زمین منتقل می‌شوند و محققان در آزمایشگاه‌های سراسر جهان آن‌ها را با جزئیات کامل بررسی می‌کنند و به دنبال نشانه‌هایی از حیات و سرنخ‌هایی در مورد تاریخ تکامل سیاره سرخ در آن‌ها بررسی می‌کنند.

این مریخ‌نورد به یک هلیکوپتر ۱.۸ کیلوگرمی به نام «نبوغ» نیز مجهز است که در زیر این کاوشگر تعبیه شده و به سیاره سرخ سفر می‌کند. نبوغ پس از فرود استقامت بر سطح مریخ، آزاد خواهد شد و چند پرواز آزمایشی کوتاه را در آسمان مریخ انجام می‌دهد تا اولین کاوش هوایی را در جهان فرازمینی رقم بزند.

استقامت به دو میکروفن برای ضبط صدای سیاره سرخ مجهز است. میکروفن اول بخشی از سیستم EDL (ورود، کاهش ارتفاع و فرود) است که فرود امن استقامت را بر سطح مریخ تضمین می‌کند. صدای فرود این مریخ نورد با تصاویر دوربین‌های آن جفت می‌شود تا نخستین تجربه یک تصویر همراه با صدا را از فرود یک ماموریت بر سطح مریخ داشته باشیم. میکروفن دوم نیز یک نسخه بهبود یافته از ابزار اندازه گیری لیزری SuperCam تعبیه شده روی مریخ نورد «کنجکاوی» است.

کاوشگر «استقامت» که به اندازۀ یک ماشین است بر روی سطح مریخ قرار خواهد گرفت و به زودی شروع به کاوش دهانه برخوردی «جزرو» خواهد کرد تا قابلیت سکونت این دنیای به ظاهر خشک و بی‌ثمر را بررسی کند - و گذشته، حال و آیندۀ آن را بسنجد.

فرایند عبور از جوّ مریخ و عملیات پیچیده و چند مرحله‌ای ِ فرود بر سطح آن، هفت دقیقه طول می‌کشد و این هفت دقیقه‌ی وحشتناک، همه چیز را تعیین می‌کند.

همه‌ی فرود‌ها بر روی مریخ سخت هستند، اما مریخ نورد پرسویرنس ناسا در تلاش بود تا در چالش برانگیزترین مکان در مریخ که تاکنون هدف قرار گرفته شده، فرود بیاید و این کار را با موفقیت انجام داد. مرحله سخت ورود، کاهش ارتفاع و فرود که با عنوان EDL شناخته می‌شود، از زمانی که فضاپیما به بالای جو مریخ می‌رسد آغاز می‌شود. مهندسان از زمان فرود مریخ نورد بر روی سطح این سیاره با عنوان "هفت دقیقه وحشت" یاد کرده اند.

عملیات فرود پیچیده است و هدف قرار دادن محل فرودی مانند دهانه جزرو بر روی مریخ، به الطف تکنولوژی‌های جدید فرود، با نام Range Trigger و ناوبری نسبت به سطح میسر شده است. فرود مریخ نورد پرسویرنس بر روی مریخ برای تاریخ ۱ اسفند ساعت ۰۰:۲۵ بامداد بامداد برنامه ریزی شده بود.

در روز پنجشنبه، اول اسفندماه، ممکن بود یک کاوشگر رباتیک جدید و شگفت‌آور بر روی مریخ داشته باشیم یا شاید فقط مقداری آشغال به سیارۀ سرخ اضافه کنیم. تمام این مسئله به درست پیش رفتنِ عملیات چند دقیقه پس از رسیدن مأموریت ۲۰۲۰ مریخ در سیارۀ جدیدش و موفقیت در اعزام کاوشگر استقامت روی سطح مریخ بستگی داشت.

این فرود پیچیده‌ترین فرود بر روی سیارۀ سرخ بوده است و رویداد‌های دقیق پی در پی مستلزم یک سپر حرارتی، یک چتر نجات، چند مانور موشکی و عملیات اتوماتیک یک دستگاه غیرمعمول به نام جرثقیل آسمانی هستند.

این زمان که به هفت دقیقه وحشت معروف شده است هفت دقیقه‌ای سختی است که کاوشگر کیوروسیتی (کنجکاوی) در سال ۲۰۱۲ بر سطح مریخ فرود آمد. این هفت دقیقه زمانی است که طول می‌کشد سرعت کاوشگر از سرعت ورودی ۲۰ هزار کیلومتر در ساعت که به جو مریخ می‌رسد به سرعت پایین‌تری که از سرعت پیاده روی کمتر است، کاهش یابد.