تور احیای برجام

مرتضی مکی | تور اروپایی محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و دیدار او با مقامات کشور‌های اتریش، اسپانیا، ایتالیا و ایرلند در راستای احیای توافق برجام صورت می‌گیرد و نشان می‌دهد که نوع مناسبات ایران با کشور‌های اروپایی پس از احیای توافق هسته‌ای متفاوت از سال‌های گذشته خواهد بود.

انتخاب مقاصد نیز هوشمندانه است، چراکه تمامی این کشور‌هایی که مقصد سفر‌های وزیر امور خارجه بودند، تاریخچه روابط خوبی با جمهوری اسلامی داشتند و حالا که برنامه جامع اقدام مشترک فاصله زیادی با احیا و اجرای دوباره ندارد و ایران می‌تواند با رفع تحریم‌ها به تجارت آزادانه با دیگر کشور‌ها بپردازد، تهران می‌خواهد این پیام را به آن‌ها منتقل کند که این کشور‌ها در صف اول جذب سرمایه‌گذاری و همکاری اقتصادی پس از اجرای برجام خواهند بود.

نوع استقبالی که از محمدجواد ظریف نیز در این سفر‌ها صورت گرفت بسیار جالب توجه بود و ثابت می‌کند که این دولت‌های اروپایی هم نگاه مثبتی به احیای روابط اقتصادی با ایران دارند.

در این میان برخی منتقدان معتقدند به دلیل بدعهدی این دولت‌ها در اجرای تعهدات اقتصادی‌شان پس از خروج ایالات متحده از برجام، نباید بار دیگر همکاری با آن‌ها را در اولویت قرار داد، اما واقعیت این است باید پذیرفت کشور‌های اروپایی بر اساس منطق اقتصادی اقدام به همکاری و سرمایه‌گذاری در سایر کشور‌ها می‌کنند و وقتی در موقعیتی قرار می‌گیرند که مجبور می‌شوند میان همکاری اقتصادی با ایران و امریکا یکی را انتخاب کنند، طبیعی است که این انتخاب با توجه به حجم روابط تجاری امریکا باشد.

اقتصاد ملاک‌ها و معیار‌های خود را دارد و نمی‌توان این معیار‌ها را نادیده گرفت. از طرفی نباید تاریخچه روابط با این کشور‌ها را از یاد برد. زمانی که سفرای اروپایی تهران را ترک می‌کردند ایتالیا آخرین کشوری بود که دست به این انتخاب زد و زمانی هم که روابط احیا شد، ایتالیا از اولین کشور‌هایی بود که سفیر خود را به تهران بازگرداند.

نگاهی به تجربه برجام هم نشان می‌دهد که این کشور‌ها پس از امضای توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵ علاقه و اراده خوبی را برای سرمایه‌گذاری و تجارت با ایران داشتند.

همچنین هنگامی که دونالد ترامپ رییس‌جمهور پیشین ایالات متحده به صورت یک‌جانبه خروج این کشور از توافق هسته‌ای با ایران را اعلام کرد، برخی کشور‌های اروپایی به صورت نمادین تعدادی از دفاترشان در تهران را باز نگه داشتند و از نظر سیاسی هم برای حفظ برجام و احیای آن تلاش کردند.

وقتی چنین نشانه‌های مثبتی از عزم و اراده بعضی از کشور‌های اروپایی برای احیای روابط تجاری با ایران وجود دارد، نباید به دلیل برخی رفتار‌هایی که تروییکای اروپایی یعنی آلمان، فرانسه و بریتانیا انجام داده‌اند همه اروپایی‌ها را به یک چشم راند. ایران باید بهره‌برداری کاملی از این شرایط داشته باشد و به همین دلیل هم است که وزیر امور خارجه چنین توری را در دستور کار قرار داد.

مجموعه این سفر‌ها که برای بهره‌برداری از فضای پس از احیای برجام صورت می‌گیرد، این پیام را با خود به همراه دارد که از نگاه ایران مذاکرات وین روند بسیار خوبی را طی می‌کند و تداوم این روند می‌تواند رفع تحریم‌ها و بازگشت طرف مقابل به توافق هسته‌ای منجر شود.

روایت‌هایی نیز که از مذاکرات منتشر می‌شود نظیر صحبت‌های سید عباس عراقچی، رییس هیات مذاکره‌کنندگان ایرانی و انریکه مورا معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا این برداشت را تقویت می‌کند که احیای برنامه جامع اقدام مشترک بسیار به واقعیت نزدیک شده است.

نوع رفتار‌های دولت امریکا در چند هفته اخیر نیز نشان می‌دهد واشنگتن اراده جدی برای بازگشت به توافق دارد و در چنین وضعی، تلاش ایران برای برنامه‌ریزی به منظور بهره‌برداری هرچه بهتر از فضای باز و گشایشی که ایجاد خواهد شد تلاشی شایسته تقدیر است.