مذاکرات وین به سود کیست؟

بر اساس اظهارات مقامات مذاکره‌کننده در وین که دور جدید آن پس از وقفه چند روزه مجددا از سر گرفته می‌شود به گونه‌ای در مورد آینده مذاکرات صحبت می‌کنند که گویی به مراحل نهایی تدوین متن مورد توافق طرفین رسیده‌اند.

معاون سیاسی وزارت خارجه کشورمان نیز تنها از برخی نقاط کلیدی به عنوان سخت‌ترین مراحل باقی مانده که طرف‌های غربی عضو برجام باید در مورد آن‌ها اتخاذ تصمیم کنند، یاد کرده که در دور جدید گفتگو‌ها احتمالا در مورد آن‌ها بحث خواهد شد.

در عین حال و در فاصله چند روز به برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران و در حالی که برخی دیدگاه‌های داخلی و بین‌المللی ناظر بر این است که امریکا در انتظار نتیجه انتخابات برای تصمیم‌گیری در مورد برجام است، تحولات و اتفاقات دیگری در صحنه‌های پر افت و خیز مناسبات ایران و امریکا در حال وقوع است که حایز توجه می‌باشد.

بنابر اعلام منابع امریکایی، ناوشکن ایرانی سهند و ناو حامی آن Markran که ماموریت جمع‌آوری اطلاعات را به عهده دارد هم‌اینک در آب‌های آتلانتیک به سمت سواحل ونزوئلا در حرکت هستند و بنا به گفته امیر دریادار سیاری، معاون فرمانده ارتش جمهوری اسلامی ایران این ناو که ماه گذشته بندرعباس را ترک کرده در حال اجرای طولانی‌ترین و مشکل‌ترین ماموریت نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران تاکنون است.

حساسیت‌های ایجاد شده از سوی منابع امریکایی نسبت به حرکت ناو جنگی سهند در آن سوی آب‌های سرزمینی جمهوری اسلامی ایران و در حوزه نزدیک به آب‌های سرزمینی ایالات متحده که وضعیت سخت دریایی و جوی را پیش رو دارد و اهداف عملیاتی آن نیز تاکنون به روشنی تشریح نشده در شرایطی است که در ماه گذشته بر اثر حوادث نامشخصی، ناوشکن خارک بزرگ‌ترین ناو جنگی ایران به طول ۲۷۰ متر و در حال اجرای عملیات تمرینی غرق می‌شود. این ناو استراتژیک در گذشته ماموریت سوخت‌رسانی به سایر ناو‌های ایرانی در پهنه دریا‌ها را به عهده داشته است.

از طرفی اظهارات اخیر مایک پمپئو، وزیر خارجه سابق امریکا در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ در روزنامه اسراییلی هاآرتص در خصوص تحولات مربوط به موافقتنامه‌های موسوم به آبراهام به هدف عادی‌سازی هر چه بیشتر روابط کشور‌های عربی با اسراییل و نزدیک‌تر شدن حضور این رژیم به مرز‌های دریایی جمهوری اسلامی ایران در خلیج فارس، نکات جدیدی در زمینه اهداف واقعی و بعضا پنهانی این موافقتنامه در قبال جمهوری اسلامی ایران می‌باشد که حایز توجه است.

پمپئو در اظهارات خود در روزنامه اسراییلی ضمن تبیین راهبرد امریکا برای تقویت نظامی کشور‌های حوزه خلیج فارس به خصوص عربستان سعودی و امارات متحده عربی به ویژه تحویل جنگنده بمب‌افکن‌های اف ۳۵ به رژیم ابوظبی که اخیرا موعد تحویل آن‌ها نیز فرا رسیده، خاطرنشان می‌کند که طرح ترور سردار سلیمانی در عراق به دستور شخص ترامپ در چارچوب موافقتنامه آبراهام صورت گرفته است.

به عقیده برخی کارشناسان، پرونده مذاکرات هسته‌ای و توافقنامه برجام و اجرای این توافقنامه، جامعه جهانی را قادر می‌ساخت که ایران را تحت نظارت مستمر آژانس قرار دهد که با خروج ترامپ از برجام و ایجاد شرایطی متفاوت به وضعیتی رسیده که صحبت از رسیدن ایران به «دوره گریز» کوتاه‌تر شده، می‌شود و اگر حتی برجام مجددا هم به اجرا گذاشته شود، ایران در شرایطی خواهد بود که دستیابی به سلاح هسته‌ای به مراتب سهل‌تر شده است.

با نگاه به تحولات یاد شده و آنچه در مذاکرات وین در حال پیگیری است به نظر می‌رسد، ظرفیت‌های ایران و امریکا برای دستیابی به موضوع بازگشت مجدد واشنگتن به برجام با واقعیت‌های صحنه مناسبات و راهبرد‌های دو طرف جهت رسیدن به توافق بسیار ناهمگون و دور از انتظاراتی است که اظهارات پیرامون مذاکرات وین در افکار عمومی ایجاد کرده و نوعی مسامحه و نگاه غیراجرایی به مذاکرات وین تصویر می‌شود که در نتیجه آن علاوه بر اینکه به سرانجام انتخابات ۲۸ خرداد ماه گره زده شده است لیکن فرصت ایجاد شده از رهگذر طولانی شدن این مذاکرات امکان تحقق برخی اتفاقات در صحنه عملیاتی تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران را که می‌تواند اهداف بلندمدت کاهش حضور ایالات متحده در خاورمیانه و خلیج فارس را تسریع و همه بازیگران صحنه عملیاتی منطقه را نیز راضی و خشنود کرد، فراهم و مهیا می‌کند.